Δώρο; Κομπολόι!

Μπορεί το λαϊκό άσμα να προτάσσει «Θα πουλήσω το ρολόι για να πάρω κομπολόι» αλλά σε κάποιες περιπτώσεις δε βγαίνει ο λογαριασμός.

Το κομπολόι αποτελεί μέρος της κουλτούρας αλλά και της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας. Παρότι έχει διάφορες χρήσεις για προσευχή ή κατάνυξη – συγκέντρωση, θα το συναντήσετε και στα χέρια ιερωμένων ή και σε άλλες χώρες όπως η Τουρκία και η Ινδία, στην Ελλάδα καθιερώθηκε ως παιχνίδι: «Μια γυναίκα δυο άντρες, κομπολόι δίχως χάντρες».

Όχι τέτοιο παιχνίδι, ούτε «μη βροντοχτυπάς τις χάντρες»: Στρεβλά το κομπολόι ταυτίστηκε με τη μαγκιά και την αγοραία συμπεριφορά. Η αλήθεια είναι πως το κομπολόι αποτελεί έργο τέχνης και ως τέτοιο υμνήθηκε από ποιητές, ζωγράφους, στιχουργούς, και λαϊκούς βάρδους: «Φτωχό κομπολογάκι μου, σε είχα στο μεράκι μου…».

Έπαιξε ρόλο στην επανάσταση «του εργάτη το ρολόι, έχετε κάνει κομπολόι» αλλά και στην αγρανάπαυση: «Ρεστάρισα και πούλησα σακάκι και ρολόι κι έχω στα μπατιρήματα το μαύρο κομπολόι».

Σήμερα το κομπολόι έχει βρει δικαίως τη θέση του σε κάθε τραπέζι, σε κάθε χέρι, σε κάθε γειτονιά. Θα δεις το παππού να το δίνει στον εγγονό, ακόμη και κυρίες να το κρατούν διακριτικά: «Αχ να ‘μουν στο φουστάνι σου κουμπί μαλαματένιο χάντρα στο κομπολόι σου το μαργαριταρένιο».

Μπορεί να σας κάνει εντύπωση η αποστροφή του λαϊκού στίχου αλλά πράγματι υπάρχουν κομπολόγια από μαργαριτάρια και είναι μια άριστη ιδέα για δώρο σε μια κυρία.

Θα τα βρείτε στο www.kombologadiko.gr αλλά και στα καταστήματα του Κομπολογάδικου στην Αθήνα, στη Μύκονο και στη Λεμεσό της Κύπρου. Εκεί μπορείτε να δείτε πολλές προτάσεις με διάφορα υλικά και τιμές που ξεκινούν από μονοψήφιο αριθμό ευρώ και ανεβαίνουν σε τετραψήφιο.

Υπάρχουν πάρα πολλά υλικά που χρησιμοποιούνται για κομπολόι: Ορυκτά και πετράδια σε διάφορα σχήματα και χρώματα: Από τα πιο λαμπερά κοραλλένια κόκκινα, το φανταστικό πράσινο του νεφρίτη, τη γλυκιά απόχρωση του μελένιου κεχριμπαριού, το γαλάζιο του τιρκουάζ, το μυστηριακό μαύρο του γιούσουρι, τα πολύχρωμα «νερά» του αχάτη, τους ιριδισμούς που παιχνιδίζουν πάνω στο σεντέφι, τις μύριες γαιώδεις αποχρώσεις του ίασπη.

Κάθε κομπολόι από αυθεντικά φυσικά υλικά είναι μια αποκάλυψη της φυσικής ομορφιάς στα μάτια μας! Με χάντρες όμορφα στρογγυλεμένες, μικρές ή μεγάλες: Χάντρες οβάλ, κυλινδρικές, σχεδόν επίπεδες, πολυεδρικές ή και τελείως ακανόνιστες… Από ένα ταπεινό κουκούτσι, ίσαμε ένα πέτρωμα σπάνιο, κάθε τι μπορούσε να γίνει υλικό για ένα κομπολόι με ξεχωριστή προσωπικότητα.

Σε άλλα κομπολόγια, πάλι, οι χάντρες ομορφαίνουν με περίτεχνα κεντίδια: Το αληθινό ασήμι γίνεται «κλωστή» και φτιάχνει πάνω στις χάντρες δαντέλες. Το τιρκουάζ, το κεχριμπάρι, το λάπις λάζουλι, τους προσθέτουν τα χρώματα που δεν έχουν. Τα σκαλιστά ή «κεντητά» αυτά κομπολόγια, ατέλειωτα σε ποικιλία, είναι συχνά αριστουργήματα!

Αλλά κακά τα ψέματα το υλικό που έχει ταυτιστεί με το κομπολόι είναι το κεχριμπάρι: Πρόκειται για ρετσίνι από κωνοφόρα δέντρα που βρέθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια λόγω καταποντισμών ή καθιζήσεων σε ακραίες συνθήκες πίεσης θερμοκρασίας μέσω των οποίων «ψήθηκε» δίνοντας το πολύτιμο πέτρωμα.

Χάρη στην ενέργεια που περικλείει, έχει τη δύναμη να χαλαρώνει το νευρικό μας σύστημα διώχνοντας την ένταση. Το χρώμα, η ζεστασιά και οι ηλεκτρικές του ιδιότητες του έχουν χαρίσει φήμη ουσίας προστατευτικής, σχεδόν μαγικής! Το κεχριμπάρι ήταν γνωστό και πολύτιμο από τα αρχαιότατα χρόνια ένα κρεμαστό φυλαχτό με τέσσερις ανθρώπινες φιγούρες – έχει βρεθεί στη Δανία και υπολογίστηκε ότι είναι του 7.000 π.Χ.

Μα ακόμα παλιότερες είναι οι κεχριμπαρένιες χάντρες που ανακαλύφθηκαν σε μια σπηλιά στη Νότιο Αγγλία, στα βράχια του Τσένταρ Κρέσουελ, και που χρονολογούνται μεταξύ 9 και 11.000 π.Χ. Δεν είναι τυχαίο που και ο Όμηρος, για να καταδείξει τη σημασία του κεχριμπαριού, του δίνει θέση περίοπτη, κοντά στο χρυσάφι. Το ανάγει έτσι σε υλικό εξίσου πολύτιμο και αντάξιο ενός ηγεμόνα σαν τον ισχυρό Ευρύμαχο, το μυθικό βασιλιά του λαού των Φλεγύων της Θεσσαλίας!

Του Ευρύμαχου περίτεχνη του φέρανε αλυσίδα,
κεχριμπαρένια και χρυσή, που έλαμπε σαν τον ήλιο
Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία Σ΄ (μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη)

Πώς όμως να διαλέξεις το κομπολόι που σου ταιριάζει; Πρέπει να το πιάσεις στο χέρι. Να δεις το σχήμα της χάντρας, το βάρος, το μήκος του κορδονιού. Ο αριθμός των χαντρών είναι πάντοτε μονός 21,23,25 ακόμη και 33 χάντρες.

Το κεχριμπάρι έχει πολλές αποχρώσεις, κίτρινο, μελί, πράσινο ακόμη και μπλε (σπάνιο). Η αξία του ποικίλλει αν έχει εγκλείσματα, αν είναι παλιό. Προσωπικά θεωρώ ως πιο ταιριαστή απόχρωση το κίτρινο ειδικά το kahraman (παιγμένο) που έχει και μια ελαφρά θαμπάδα από τη φθορά του χρόνου.

Στο κομπολογάδικο μπορείτε να φτιάξετε το δικό σας κομπολόι. Με ότι χάντρες θέλετε αλλά και ότι στολίδι θέλετε. Για παράδειγμα το μπεγλέρι της φωτογραφίας δημιουργήθηκε-φιλοτεχνήθηκε από τον ζωγράφο Γιώργο Σταθόπουλο με αφορμή τα 25 χρόνια ιστορίας του Κομπολογάδικου είναι από ορυκτό κεχριμπάρι Βαλτικής υπάρχουν 200 μοναδικά κομμάτια -ούτως η άλλως το κεχριμπάρι δεν βγαίνει σε κόπιες – στην πίσω όψη φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη κ αρίθμηση.

Σας προτείνουμε να πάτε μαζί στην οδό Αμερικής με τον εορτάζοντα ή αυτόν που θέλετε να κάνετε δώρο και να διαλέξετε μαζί το κομπολόι της αρέσκειας του. Θα είναι μια ξεχωριστή εμπειρία.

Δεν ξέρω αν θα συμφωνήσετε αλλά αν ζητούσαμε από ένα φωτογράφο μια εικόνα αντιπροσωπευτική της Ελλάδας αυτή θα μπορούσε να είναι ένα τραπέζι στο μώλο, με φόντο ένα ξωκλήσι και πάνω ένα ποτήρι ούζο, δυο ελιές, λίγο χταπόδι, ψωμί και ένα παλιό κίτρινο κεχριμπαρένιο κομπολόι.