Η στέψη του βασιλιά: Μια παράδοση αιώνων με μεγαλοπρέπεια, απρόοπτα και ταραχές

Η στέψη του Γεωργίου Δ’ το 1821 ήταν μια πολυτελής υπόθεση με κόστος πάνω από 26 εκατομμύρια σε σημερινά δολάρια. Υπολογίζεται ότι 4.656 επισκέπτες συνέρρευσαν στο Αββαείο του Γουέστμινστερ στο Λονδίνο και πολλοί από αυτούς ήταν ντυμένοι με κοστούμια εμπνευσμένα από τη μόδα των περασμένων αιώνων! Και μετά τη στέψη του Βρετανού βασιλιά, μια επιλεγμένη ομάδα παρευρισκομένων μετακινήθηκε στο Γουέστμινστερ Χολ για ένα συμπόσιο, το οποίο περιελάμβανε 160 πιάτα με ψάρι, 480 μπολ με σάλτσα, 80 αλμυρές πίτες και 100 γαλόνια παγωμένου ποντς.

Αλλά το αποκορύφωμα της γιορτής ήταν η τελετουργική άφιξη του υπασπιστή του βασιλιά, ενός ευγενή, που μπήκε στην αίθουσα με πλήρη πανοπλία και πέταξε το γάντι του ως πρόκληση σε οποιονδήποτε θα μπορούσε να αντιταχθεί στην εξουσία του Γεωργίου. Επρόκειτο για μία σημαδιακή πρόκληση, όπως επισημαίνουν οι ιστορικοί, και ένα από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα στη χιλιετή ιστορία των βρετανικών στέψεων. Κι αυτό, γιατί η εν διαστάσει σύζυγος του Γεωργίου, η βασίλισσα Καρολίνα είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει πρόβλημα κατά την τελετή! Η συγκεκριμένη διαδικασία όμως, ήταν η τελευταία, που ένα συμπόσιο και παράλληλα η εμφάνιση του υπασπιστή του βασιλιά αποτελούσαν μέρος των εορτασμών της ημέρας.

Όλα αυτά, ας σημειωθεί, την ίδια στιγμή, που στην άλλη άκρη της Ευρώπης, το ελληνικό έθνος ξεκινούσε τον μεγάλο αγώνα για την ανεξαρτησία του.

Αρραβώνας και γάμος

Οι στέψεις που πραγματοποιούνται στο Αββαείο του Γουέστμινστερ από το 1066 είναι σε μεγάλο βαθμό συμβολικές διατυπώσεις, καθώς δεν σηματοδοτούν την έναρξη της βασιλείας ενός μονάρχη.

Έτσι όταν η Ελισάβετ Β’ πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, σε ηλικία 96 ετών, ο πρωτότοκος γιος της, ο πρίγκιπας Κάρολος έγινε αμέσως βασιλιάς της Αγγλίας.

«Η τελετή δεν γίνεται για να ανακηρυχθεί ο βασιλιάς αλλά για να καταστεί πασιφανές και να νομιμοποιήσει το γεγονός, ότι είναι βασιλιάς», όπως λέει η Άλις Χαντ, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον στην Αγγλία και ειδική στις βασιλικές στέψεις. «Για να το θέσω αλλιώς», λέει και ο Τζορτζ Γκρος, ιστορικός στο King’s College του Λονδίνου και συνιδρυτής του British Coronations Project, «τη στιγμή που ο προηγούμενος ηγεμόνας πεθαίνει και ο νέος ανεβαίνει στο θρόνο είναι σαν τον αρραβώνα τους με το κράτος, ενώ η στέψη είναι ο γάμος που εδραιώνει αυτή την ένωση».

Τι είναι όμως η στέψη και πώς ξεκίνησε η παράδοση; Με απλά λόγια, η λέξη «στέψη» αναφέρεται σε μια τελετή κατά την οποία στέφεται ένας βασιλιάς ή μια βασίλισσα. Η παράδοση έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, όταν οι Αιγύπτιοι Φαραώ, οι βιβλικοί βασιλιάδες και οι Γάλλοι ηγεμόνες αποκτούσαν τον τίτλο κατά τη διάρκεια δημόσιων τελετών. Στον Μεσαίωνα εξάλλου, οι στέψεις, όπως και αυτές στο Βυζάντιο απέκτησαν και θρησκευτική σημασία, συνδυάζοντας την ενθρόνιση των μοναρχών με χριστιανικές τελετές, όπως το χρίσμα.

 

Το «θεραπευτικό» χρίσμα

«Οι στέψεις προέκυψαν από μια ευρωπαϊκή παράδοση αυξανόμενης συμμετοχής της Εκκλησίας στο κράτος, καθώς και από την ανάγκη να φέρουν σταθερότητα σε συχνά ασταθείς κοινωνίες στις οποίες πολλά άτομα είχαν αξίωση για τον θρόνο», σημειώνεται στον ιστότοπο της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Κοινοτήτων. Σήμερα, η Βρετανία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που πραγματοποιεί στέψη, με άλλες μοναρχίες να επιλέγουν απλούστερες εκδηλώσεις ή εκκλησιαστικές λειτουργίες, που σηματοδοτούν την έναρξη της εξουσίας ενός νέου ηγεμόνα.

Όπως περιγράφεται στο Liber Regalis (Βασιλικό Βιβλίο) του 14ου αιώνα, τα κύρια στοιχεία της βρετανικής στέψης είναι τρία: Η αναγνώριση, κατά την οποία ο μονάρχης παρουσιάζεται στον λαό, ο οποίος πρέπει να τον αποδεχθεί επίσημα. Ο όρκος του μονάρχη, ότι θα κυβερνά δίκαια και με έλεος. Και τέλος το χρίσμα, κατά το οποίο ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι τοποθετεί άγιο λάδι στο κεφάλι, την καρδιά και τα χέρια του μονάρχη.

Θεωρούμενο μάλιστα, ως το πιο ιερό μέρος μιας στέψης, το χρίσμα, επιβεβαιώνει το θείο δικαίωμα του κυρίαρχου να κυβερνά. «Κατά τη μεσαιωνική περίοδο», λέει η Άλις Χαντ «οι άνθρωποι πίστευαν ότι το χρίσμα προσέδιδε ειδικές μαγικές ,θεραπευτικές δυνάμεις στον μονάρχη», ο οποίος υποτίθεται, ότι μπορούσε να θεραπεύσει τους αρρώστους αγγίζοντάς τους!

Η πομπή και η σύζυγος

Μετά το χρίσμα έρχεται η ώρα της περιβολής, κατά την οποία ο μονάρχης λαμβάνει τα εμβλήματα της στέψης, συμπεριλαμβανομένου του Στέμματος του Αγίου Εδουάρδου και του Σκήπτρου και της Σφαίρας του Κυρίαρχου. Τέλος, κάθεται στην καρέκλα της στέψης, έναν ξύλινο θρόνο, που είχε κατασκευαστεί για να στεγάσει την Πέτρα του Στόουν (ή Πέτρα του Πεπρωμένου). Μία πλάκα από κόκκινο ψαμμίτη, η οποία είχε κλαπεί το 1296 από τον Εδουάρδο Α΄ κατά την κατάληψη της Σκωτίας, όπου χρησιμοποιούνταν ακριβώς για την στέψη των Σκωτσέζων ηγεμόνων.

Καθισμένος στο θρόνο πλέον ο βασιλιάς δέχεται φόρο τιμής από τους πιο αξιόλογους υπηκόους τους. Μετά την ολοκλήρωση της τελετής, ο μονάρχης ξεκινά την πομπή στέψης στους δρόμους του Λονδίνου.

Η θέση της συζύγου του μονάρχη είναι επίσης, λεπτομερώς οριοθετημένη. Εάν ο μονάρχης έχει σύζυγο κατά τη στιγμή της στέψης, συνήθως αυτή στέφεται δίπλα του. Έτσι η βασίλισσα Καμίλα, σύζυγος του Καρόλου Γ’, θα στεφθεί, φορώντας μία τροποποιημένη έκδοση του στέμματος της Βασίλισσας Μαίρης, που έχει διαφοροποιηθεί, προκειμένου να αφαιρεθεί το περίφημο αλλά και διεκδικούμενο από την Ινδία και το Πακιστάν διαμάντι Koh-i-Noor.

Εάν όμως ένα ζευγάρι παντρευτεί μετά τη στέψη του βασιλιά, η σύζυγος μπορεί να στεφθεί χωριστά, χωρίς αυτό ωστόσο να είναι εγγυημένο. Για παράδειγμα από τις έξι συζύγους του Ερρίκου Η’, μόνον δύο, η Αικατερίνη της Αραγονίας και η Άννα Μπολέιν στέφθηκαν επίσημα.

Ταραχές στη στέψη

Ο Κάρολος θα είναι ο 40ός ηγεμόνας που θα στεφθεί στο Γουέστμινστερ, όπου έχουν πραγματοποιηθεί όλες οι βρετανικές στέψεις από το 1066.

Ο πρώτος ηγεμόνας που είναι γνωστό, ότι στέφθηκε στο Αββαείο του Γουέστμινστερ ήταν ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής, ο οποίος έκανε τη στέψη του την ημέρα των Χριστουγέννων του 1066, λίγους μήνες μετά τη νίκη του στη Μάχη του Χάστινγκς. Αλλά η ενθρόνισή του στιγματίσθηκε από ένα περίεργο περιστατικό. Όταν ο Γουλιέλμος εμφανίστηκε στην εκκλησία, το πλήθος άρχισε τις επευφημίες, αναφωνώντας τις επιβεβαιώσεις της διακυβέρνησής του. Μόνον που οι στρατιώτες, που βρίσκονταν έξω από το Αββαείο νόμισαν, ότι γινόταν κάποια ταραχή. Έτσι αντέδρασαν «ανάλογα», βάζοντας φωτιά σε κοντινά κτίρια και προκαλώντας πραγματικές ταραχές!

Μόνο δύο Βρετανοί μονάρχες πάντως, συγκεκριμένα ο Εδουάρδος Ε’, που εξαφανίστηκε(!) ενώ κρατούνταν στον Πύργο του Λονδίνου το 1483, και ο Εδουάρδος Η’, ο οποίος παραιτήθηκε από το θρόνο πριν μπορέσει να στεφθεί επίσημα, έχουν παραιτηθεί από τη στέψη.

Η κληρονομική βασιλεία

Πώς έχουν αλλάξει όμως οι στέψεις στο πέρασμα των αιώνων; Τα βασικά στοιχεία τους παραμένουν ανέπαφα, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά την τυπολατρία των Βρετανών και την προσκόλληση στο παρελθόν.

Για παράδειγμα το χρίσμα είναι μία πρακτική, που χρονολογείται ήδη από το 973, όταν ο βασιλιάς Έντγκαρ στέφθηκε στο Αββαείο Μπαθ. Ενώ και το κουτάλι της στέψης ακόμη, που χρησιμοποιείται για να χρίζει μονάρχες και σήμερα χρονολογείται από το 1349. Είναι μάλιστα ένα από τα μοναδικά κομμάτια των βασιλικών εμβλημάτων, που επέζησαν από την περίοδο του 17ου αιώνα, γνωστή ως Interregnum (Μεσοβασιλεία), όταν η Αγγλία ήταν για κάποια χρόνια (από 1649 ως το 1660) δημοκρατία.

Όπως λέει όμως, η ιστορικός Άλις Χαντ ήταν επιβεβλημένο να γίνουν και ορισμένες αλλαγές. Έτσι η «αναγνώριση», όταν δηλαδή ο μονάρχης παρουσιάζεται στον λαό, που από τη μεριά του πρέπει να τον αποδεχθεί, πηγάζει από μια νορμανδική πρακτική, δεν είναι δηλαδή, βρετανική παράδοση. Πρόκειται για το ζήτημα της κληρονομικής βασιλείας, το οποίο υιοθετήθηκε κατά την πρώιμη Μεσαιωνική περίοδο.

Ως τότε ο μονάρχης εκλεγόταν από ένα συμβούλιο. Κάτι «άβολο» ωστόσο, αφού η εξουσία άλλαζε συχνά χέρια. Η Νορμανδία όμως αντίθετα, είχε μια κληρονομική μοναρχία, κατά την οποία το πρωτότοκο παιδί του βασιλιά ή ο επόμενος πλησιέστερος εν ζωή συγγενής κληρονομούσε τον θρόνο. Έτσι, το ίδιο συμφέρον σύστημα αποφασίστηκε να ισχύσει και για τη βασιλεία στην Βρετανία, καθώς η εξουσία δεν έφευγε πλέον από την βασιλική οικογένεια . Κάτι, που ισχύει ως σήμερα, και όχι μόνον στη Βρετανία.

Σύμφωνα με τον Τζορτζ Γκρος άλλωστε, η «αναγνώριση» συνένωσε αυτές τις δύο παραδόσεις, ενώ να σημειωθεί, ότι σε καμία εποχή της βρετανικής ιστορίας το κοινό δεν αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον βασιλιά. «Και αυτό είναι σημαντικό», λέει, «γιατί κανείς δεν ρωτούσε τους δουλοπάροικους στη Ρωσία αν ήταν ευχαριστημένοι με τον τσάρο. Απλώς δεν είναι παράδοση αλλού».

Οι αλλαγές στη στέψη

Μετά την απομάκρυνση του Ερρίκου Η’ από την Καθολική Εκκλησία στα μέσα του 16ου αιώνα, οι στέψεις άλλαζαν ανάλογα. Ο μόνος επιζών γιος του Ερρίκου, ο Εδουάρδος ΣΤ’ ήταν ένας ένθερμος Προτεστάντης, η ενθρόνιση του οποίου χαρακτήρισε το χρίσμα του ως ανώτατου επικεφαλής της Εκκλησίας της Αγγλίας.

Η διάδοχος του Εδουάρδου όμως, η μεγαλύτερη αδερφή του Μαίρη Α’ αντέστρεψε πολλές από τις θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις του αδελφού της, φέρνοντας την Αγγλία και πάλι στην ίδια γραμμή με τη Ρώμη. Παρήγγειλε ακόμη και νέο λάδι στέψης για την τελετή, φοβούμενη ότι ο Εδουάρδος είχε «μολύνει» το παλιό λάδι και εξάλειψε όλες τις πτυχές της τελετής, που έβρισκε προσβλητικές.

Ως η πρώτη γυναίκα βασίλισσα της Αγγλίας εξάλλου, η Μαίρη προσάρμοσε επίσης τη γλώσσα και τις εικόνες της στέψης για να αντικατοπτρίζει την ιδιότητά της ως βασίλισσας. Όσο για την αδελφή της Ελισάβετ Α’, που την διαδέχθηκε το 1558, συνδύασε καθολικές και προτεσταντικές πρακτικές κατά τη στέψη της. Αν και στέφθηκε στα λατινικά από έναν καθολικό επίσκοπο, έβαλε άλλα τμήματα της τελετής να αποδοθούν τόσο στα λατινικά όσο και στα αγγλικά.

Η στέψη της δεκάρας, η πομπή, ο όρκος

Ο Ιάκωβος ΣΤ΄ της Σκωτίας και Α΄ της Αγγλίας, που κληρονόμησε τον θρόνο μετά την Ελισάβετ, η οποία πέθανε άτεκνη το 1603, ήταν ο πρώτος μονάρχης, που έκανε τη στέψη του εξ ολοκλήρου στα αγγλικά, με «τα κείμενα και τις προσευχές μεταφρασμένα και προσαρμοσμένα για να ενσωματώνουν την Προτεσταντική Εκκλησία», όπως λέει η Χαντ.

Με το πέρασμα των αιώνων εξάλλου, η τελετή συντομεύτηκε σημαντικά. Η στέψη της Μαίρης Α΄ διήρκεσε πέντε ώρες, ενώ της Ελισάβετ Β΄ μόνο τρεις. Κι επειδή το κόστος της στέψης του Γεωργίου Δ’ είχε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις, ο διάδοχός του, Γουλιέλμος Δ’, πραγματοποίησε μια τελετή το 1831, η οποία ήταν εντελώς απογυμνωμένη, έτσι που έμεινε στην ιστορία ως «στέψη της δεκάρας». Άλλες αλλαγές στην ακολουθία των γεγονότων της ημέρας περιλαμβάνουν την εναρκτήρια πομπή, η οποία ξεκινούσε από τον Πύργο του Λονδίνου αλλά τώρα πλέον ξεκινά από τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ.

Η προηγούμενη διαδρομή όμως, συνδύαζε «όλα τα στοιχεία του κράτους», όπως λέει ο Γκρος. «Το οικονομικό κέντρο στο Σίτι του Λονδίνου αλλά και το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο στο Γουέστμινστερ προς υποστήριξη του νέου μονάρχη. Αυτό άλλαξε, όχι τόσο επειδή οι άνθρωποι πίστευαν, ότι ήταν κακή ιδέα, αλλά μάλλον επειδή ήταν δύσκολο να υπάρχει μια τόσο μεγάλη πομπή», προσθέτει. Αλλά και η διατύπωση του όρκου της στέψης, που είναι το μόνο μέρος της τελετής, το οποίο απαιτείται νομικά, έχει επίσης αλλάξει αρκετές φορές.

Οι ξεχωριστές τελετές

Οι ιστορικοί ξεχωρίζουν επίσης, μερικές από τις πιο αξέχαστες, για διάφορους λόγους, στέψεις στη βρετανική ιστορία.

Σίγουρα η στέψη της Άννας Μπολέιν, το 1533 είναι αυτή, που ξεχωρίζει. Δεύτερη σύζυγος του Ερρίκου Η΄ η Μπολέιν πάλεψε ακούραστα για να κερδίσει το στέμμα, ωθώντας μάλιστα τον Ερρίκο να αποχωρήσει από τη Ρώμη, προκειμένου να εξασφαλίσει το χέρι της σε γάμο. Επίσης, μετά την τελετή του γάμου τους, ο Ερρίκος ζήτησε να στεφθεί η νέα του βασίλισσα με το στέμμα του Αγίου Εδουάρδου, μια τιμή που ως τότε επιφυλασσόταν μόνον στους βασιλιάδες.

Έκανε «ό,τι ήταν δυνατό για να νομιμοποιήσει την Άννα», όπως λέει ο Γκρος. Μία μη δημοφιλή σύζυγο, που πολλοί έβλεπαν ως άμεσα υπεύθυνη για την εγκατάλειψη από τον Ερρίκο της πρώτης του συζύγου, Αικατερίνης της Αραγονίας και της μεγαλύτερης κόρης του, της μελλοντικής Μαίρης Α’. Εν τέλει η Άννα είναι ως σήμερα η μόνη σύζυγος βασίλισσα που στέφθηκε με το στέμμα του Αγίου Εδουάρδου.

Η Άλις Χαντ περιγράφει και τη στέψη του Καρόλου Β’ το 1661 ως μια από τις πιο παράξενες στη βρετανική ιστορία. Ο πατέρας του Κάρολος Α’ είχε εκτελεστεί το 1649 και το γεγονός σηματοδότησε την αρχή της περιόδου του Μεσοβασιλείου αλλά ο νεότερος Κάρολος κατόρθωσε να αποκαταστήσει τη μοναρχία μετά τα έντεκα χρόνια που διήρκεσε η δημοκρατία. Ωστόσο, όλα τα κοσμήματα του στέμματος έπρεπε να φτιαχτούν εξ αρχής για τη στέψη του, καθώς τα περισσότερα από τα εμβλήματα της Μεσαιωνικής εποχής, που ανήκαν στην βασιλική οικογένεια πουλήθηκαν ή καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του Μεσοβασιλείου.

Το μεγαλείο της μοναρχίας και η ανατροπή

Ο χρονικογράφος Σάμουελ Πιπς ήταν ένας από τους χιλιάδες, που παρακολούθησαν τη στέψη του Καρόλου Β’, ο οποίος ήταν ο πρώτος που εμφάνισε τις κλιμακωτές θέσεις στο Αββαείο του Γουέστμινστερ. Στο ημερολόγιό του, ο Πιπς θαυμάζοντας την επίδειξη της μεγαλειότητάς του έγραφε: «Μετά από όλα αυτά, μπορώ να πω ότι, εκτός από την ευχαρίστηση της θέας αυτών των ένδοξων πραγμάτων, δεν χρειάζομαι να δω τίποτε αλλο, ούτε τώρα ούτε στο μέλλον, καθώς είμαι βέβαιος ότι δεν θα ξαναδώ ποτέ παρόμοια σε αυτόν τον κόσμο».

Εν τούτοις, όπως επισημαίνει η Χαντ πολλά από τα άτομα που συμμετείχαν στη στέψη του Καρόλου ήταν ένθερμοι υποστηρικτές του Όλιβερ Κρόμγουελ, που υπήρξε η κινητήρια δύναμης πίσω από την ανατροπή της μοναρχίας. «Όμως, ήταν εδώ για να μεταφέρουν την πίστη τους», επισημαίνει.

Ο θάνατος του Κρόμγουελ άλλωστε, το 1658 και η κακή ηγεσία του γιου και διαδόχου του, Ρίτσαρντ Κρόμγουελ επέτρεψαν την αποκατάσταση της βασιλείας. Αλλά όσοι ήταν παρόντες στη στέψη του Καρόλου πρέπει να είχαν συνειδητοποιήσει, ότι πλέον «η μοναρχία δεν ήταν αυτός ο σταθερός, αμετάβλητος, αλάνθαστος θεσμός, που ήξεραν», όπως λέει η ιστορικός. «Είχε καταργηθεί και σχεδόν δεν επανήλθε. … Αυτό λοιπόν, που είχε συμβεί στον Κάρολο Α΄ θα μπορούσε να συμβεί ξανά…».

Ο Γουίλιαμ και η Μαίρη εξάλλου, που κυβέρνησαν από κοινού μετά την Ένδοξη Επανάσταση του 1688 ήταν οι μόνοι μονάρχες, που στέφθηκαν ο ένας δίπλα στον άλλο ως ίσοι, παρά ως βασιλιάς και η βασίλισσα σύζυγός του ή το αντίστροφο. Ο Γουίλιαμ κάθισε στην καρέκλα της στέψης, ενώ η Μαίρη χρησιμοποίησε έναν θρόνο που είχε παραγγελθεί πρόσφατα.

Ατυχήματα…

Κατά τη διάρκεια της Εποχής του Ανόβερου, η οποία διήρκεσε το 1714 έως το 1901, «το δημόσιο θέαμα μερικές φορές επισκίαζε τη θρησκευτική σημασία» των στέψεων, όπως σημειώνει το Αββαείο του Γουέστμινστερ στον ιστότοπό του. Η τελετή του Γεωργίου Γ’ διήρκεσε τόσο πολύ, που τα μέλη της εκκλησίας άρχισαν να τρώνε κατά τη διάρκεια του κηρύγματος! Ενώ η και η απόπειρα εκτοπισμού της αποξενωμένης βασίλισσας δεν ήταν η μόνη ατυχία, που συνέβη κατά τη στέψη του Γεωργίου Δ’. Και όπως λέει ο Γκρος «Το συμπόσιο ήταν μεγάλη δοκιμασία για τις συζύγους, που κάθονταν στην αίθουσα των στοών, αφού κανείς δεν σκέφτηκε να τις προστατεύσει από το καυτό κερί που έσταζε από τα κεριά, τα οποία βρίσκονταν από πάνω».

Σύμφωνα με το Αββαείο, η στέψη της Βασίλισσας Βικτωρίας το 1838 σηματοδότησε μια «ανανεωμένη εκτίμηση του αληθινού θρησκευτικού νοήματος της τελετής». Ωστόσο, και αυτή η τελετή είχε τις δικές της παγίδες, οι περισσότερες από τις οποίες προέρχονται από το γεγονός, ότι η στέψη είχε πολύ κακή πρόβα. Έτσι σχεδόν τίποτε δεν πήγε καλά, εκτός από το ότι το κοινό, που ήταν πολύ ενθουσιώδες με τη βασίλισσα.

Ένας επίσκοπος είπε στη Βικτώρια, ότι η λειτουργία τελείωσε πολύ νωρίς, οπότε έπρεπε να «ανασυνταχθεί βιαστικά» για να συνεχιστεί η τελετή. Και όπως διηγήθηκε αργότερα η νεαρή βασίλισσα «Ο αρχιεπίσκοπος είχε βάλει το δαχτυλίδι στο λάθος δάχτυλο και η συνέπεια ήταν, ότι δυσκολεύτηκα να το βγάλω ξανά, πράγμα που επιτέλους έκανα με μεγάλο πόνο». Προς το τέλος της λειτουργίας εξάλλου, ένας ηλικιωμένος ευγενής έπεσε από τα σκαλιά του θρόνου ενώ απέτινε φόρο τιμής στη Βικτώρια.

Η τηλεόραση ως «θεατρική παράσταση»

Το 1937, όταν η τηλεόραση ήταν στα σπάργανα, το BBC έδειξε ζωντανά πλάνα από την πομπή στέψης του Γεωργίου ΣΤ΄ αλλά όχι την ίδια τη λειτουργία. Η κόρη του όμως, Ελισάβετ Β’ που πραγματοποίησε τη στέψη της τον Ιούνιο του 1953, περισσότερο από ένα χρόνο μετά την άνοδό της στο θρόνο ήταν, όπως είναι γνωστό ανοιχτή στο νέο μέσο εημέρωσης. Η ενθρόνισή της έτσι, ήταν η πρώτη, που μεταδόθηκε ζωντανά τηλεοπτικά. Και ο σύζυγος της βασίλισσας, πρίγκιπας Φίλιππος είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στην απόφασή της αυτή.

Συγκεκριμένα, όταν ο πρίγκιπας πρότεινε για πρώτη φορά μια ζωντανή μετάδοση, ο πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ αντέδρασε με φρίκη, λέγοντας: «Θα ήταν ακατάλληλο να παρουσιαστεί ολόκληρη η τελετή… σαν να ήταν μια θεατρική παράσταση».

Αν και η Ελισάβετ συμμεριζόταν αρχικά τις ανησυχίες του Τσόρτσιλ, σύντομα ωστόσο κατέληξε στην ιδέα, την οποία ο Φίλιππος παρουσίασε ως ένα κρίσιμο βήμα για τον εκσυγχρονισμό της μοναρχίας.

Μόνο το μέρος του χρίσματος παραλείφθηκε από την εκπομπή, την οποία παρακολούθησε το 75 % του συνολικού πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου και περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.

Όπως έγραφαν οι Times του Λονδίνου μετά την τελετή: «Για πρώτη φορά ίσως μετά από χίλια χρόνια, η ηγεμόνας στέφθηκε μπροστά στα μάτια πολλών χιλιάδων από τους πιο ταπεινούς των υπηκόων της. Διεισδύοντας επιτέλους, έστω και εκτός τυπικού, στο επίσημο μυστήριο της σκηνής του Αββαείου, πλήθη που ήλπιζαν απλώς να δουν μεγαλεία και μεγαλοπρέπειες βρέθηκαν να κατανοούν για πρώτη φορά την αληθινή φύση του γεγονότος».

Χωρίς υπερβολές

Η στέψη του Καρόλου θα είναι πολύ λιγότερο υπερβολική από αυτήν της μητέρας του, αντανακλώντας τη «διαίρεση και την οικονομική αβεβαιότητα» της σύγχρονης Βρετανίας», όπως είπε στο Time τον περασμένο μήνα η Σάλι Μπίντελ Σμιθ, συγγραφέας του βιβλίου «Γεώργιος ΣΤ΄ και Ελισάβετ: Ο γάμος που έσωσε τη μοναρχία».

«Βλέπουμε τον βασιλιά», είπε «να προσπαθεί να βρει μια ισορροπία μεταξύ του να τιμήσει την παράδοση στέψης και να υπογραμμίσει τη συνέχεια αυτής της τελετής, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει, ότι η Βρετανία σήμερα είναι πολύ διαφορετική».

Έτσι, ενώ η Ελισάβετ δέχθηκε να παρίστανται περί τους 8.000 καλεσμένους στο Αββαείο του Γουέστμινστερ, ο Κάρολος θα δεχθεί μόνον 2.000. Αλλά και η διαδρομή της πομπής του Καρόλου θα είναι επίσης, σημαντικά μικρότερη από εκείνη της Ελισάβετ, πράγμα που σημαίνει, ότι λιγότερος πληθυσμός θα μπορούν να δουν τον βασιλιά και τη βασίλισσα σύζυγό του, καθώς θα πηγαίνουν από και προς το Αββαείο.

Παράδοση και εκσυγχρονισμός

Σε μια άλλη διαφοροποίηση από την παράδοση εξάλλου, η τελετή του Καρόλου θα δώσει ενεργό βήμα σε ηγέτες και από μη χριστιανικές θρησκείες, συμπεριλαμβανομένου του Βουδισμού, του Ινδουισμού, του Ιουδαϊσμού, του Ισλάμ και του Σιχισμού, καθώς και σε γυναίκες επισκόπους. Ύμνοι εξάλλου και προσευχές θα ακουστούν και στα ουαλικά, τα σκωτσέζικα γαελικά και τα ιρλανδικά γαελικά.

Ενώ είναι γνωστό, ότι το Σύνολο Βυζαντινών Ψαλμών θα εκτελέσει ελληνική ορθόδοξη μουσική κατά την διάρκεια της τελετής, μια απόφαση του ίδιου του Καρόλου στη μνήμη του πατέρα του Φιλίππου, δούκα του Εδιμβούργου.

Συνολικά, το πρόγραμμα των εκδηλώσεων επιδιώκει να κάνει τη στέψη πιο «περιεκτική» και «λιγότερο αρχαϊκή», φέρνοντας την τελετή σε συμφωνία με το όραμα του Καρόλου για μια πιο σύγχρονη, βελτιωμένη μοναρχία», όπως λέει η βασιλική εμπειρογνώμονας Τζένι Μποντ.

«Όλα πρέπει να δείχνουν ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει, ότι το γεγονός συνδέεται με το παρελθόν, σαν να γινόμαστε μάρτυρες της ιστορίας», προσθέτει η Άλις Χαντ.«Και είμαστε, ως ένα βαθμό… Ωστόσο, ταυτόχρονα η τελετή οφείλει να είναι ευέλικτη και ευπροσάρμοστη ανάλογα με τη διαφορετική περίσταση, τις διαφορετικές προσωπικότητες και τη διαφορετική χρονική στιγμή».