Τη δυνατότητα να αξιοποιήσει για την ενεργειακή μετάβαση των νησιών, τα 25 εκ. αδιάθετα δικαιώματα ρύπων που έχει η Ελλάδα από το 2018, ενεργοποιεί η συμφωνία με την Κομισιόν για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Απανθρακοποίησης Νησιών. Το Ταμείο έχει συσταθεί ως νομικό πρόσωπο εδώ και κάποια χρόνια, συγκεκριμένα από το 2021, πλην όμως εκκρεμούσε το ευρωπαϊκό πράσινο φως, το οποίο και τώρα δόθηκε.
Η συμφωνία για τη χρηματοδότηση του νέου ταμείου απανθρακοποίησης μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών επετεύχθη πρόσφατα μετά από διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Το ακριβές ποσό που θα ενισχύσει το Ταμείο εξαρτάται από την πορεία των τιμών των δκαιωμάτων ρύπων τα επόμενα χρόνια. Η χώρα μπορεί να αξιοποιήσει τα κεφάλαια αυτά μέχρι το 2032.
Η συμφωνία τυπικά δεν έχει υπογραφεί, αλλά το σχέδιο έχει συμφωνηθεί και η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει για να γίνουν όλα τα απαραίτητα βήματα, που θα οδηγήσουν στις προκηρύξεις έργων.
Η χώρα πρέπει τώρα να καταθέτει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης με αναλυτική εκτίμηση κόστους οφέλους για κάθε δράση και αφού εγκριθεί, θα ακολουθήσουν προκηρύξεις. Αφού ολοκληρωθούν οι διαδικασίες, το Υπουργείο Ενέργειας, θα βγάλει προκηρύξεις για έργα ΑΠΕ στα νησιά και ανάλογα με το ενδιαφέρον που θα εκφραστεί και τα έργα που θα εγκριθούν θα ρευστοποιούνται τα ανάλογα δικαιώματα.
Στα κεφάλαια που θα ενισχύσουν το Ταμείο είναι και 150 εκ. ευρώ από το ΕΣΠΑ.
Το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών ένα νέο εργαλείο που δίνει τη δυνατότητα χρηματοδότησης των έργων ΑΠΕ και ενεργειακής μετάβασης των νησιών, εξασφαλίζοντας τους απαραίτητους πόρους, που ανάλογα με την τιμή των ρύπων τα επόμενα χρόνια, μπορούν να φτάσουν ωw και 3 δισ. ευρω.
Τα κονδύλια θα προέρχονται από τα αδιάθετα δικαιώματα εκπομπών ρύπων της προηγούμενου φάσης του ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της περιόδου 2013-2020. Η Ελλάδα, με ειδική ρύθμιση, τα εξασφάλισε το 2018, ως αντάλλαγμα επειδή τότε είχε αποκλειστεί από το Modernisation Fund. Ως αντιστάθμισμα έλαβε 25 εκατομμυρία δικαιωματα από τα αδιάθετα, για την απανθρακοποίηση των νησιών, τα οποία θα έπρεπε να πάρει την περίοδο 2021-2030.
Με την ενεργοποίηση της συμφωνίας, θα δοθεί η ευκαιρία, τα νησιά, να σχεδιάσουν έργα για την ενεργειακή τους μετάβαση και να ζητήσουν χρηματοδότηση ώστε να υλοποιηθούν.
Τους επόμενους μήνες οι πρώτες προκηρύξεις
Ορισμένες δράσεις που μπορούν να στηριχτούν με πόρους του Ταμείου είναι η αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου στα νησιά που δεν συνδέονται με το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής Ελλάδας, με αλλαγή του μείγματος παραγωγής ενέργειας με ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας.
Το ταμείο θα χρηματοδοτεί έργα διασύνδεσης των νησιών, αποθήκευσης ενέργειας και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ενώ θα συμβάλει στην κατασκευή δεξαμενών νερού πολλαπλών χρήσεων.
Σύμφωνα με όσα είχε δηλώσει στα μέσα Απριλίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τα χρήματα θα διατεθούν πρωτίστως σε έργα για «τη σύνδεση των νησιών μας με το ηπειρωτικό δίκτυο, την αποθήκευση ενέργειας, για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας» και για «κατασκευή δεξαμενών νερού πολλαπλών χρήσεων».
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο κ. Σκυλακάκης σχετικά με τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για τα «πράσινα» νησιά του Αιγαίου στο πλαίσιο της σχεδιασμένης μετατροπής της χώρας σε ενεργειακό hub της νοτιοανατολικής Ευρώπης, τόνισε ότι θα αναζητηθούν και πόροι για την κλιματική προσαρμογή ώστε να κινητοποιηθούν και έργα για τη λειψυδρία όπως οι αφαλατώσεις. Όπως είπε η αναζήτηση προγραμμάτων χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ταμείου Απανθρακοποίησης θα συνδυάζει την ταχύτερη πράσινη μετάβαση στα νησιά με την αποτελεσματική αντίδραση σε θέματα κλιματικής κρίσης, όπως είναι η λειψυδρία.