Τι είναι το σύστημα SWIFT και γιατί χώρες όπως η Γερμανία διστάζουν να αποκλείσουν τη Ρωσία

Η απόφαση των ηγετών της ΕΕ να μην επιβάλουν την ποινή του αποκλεισμού της Ρωσίας από το διατραπεζικό σύστημα SWIFT προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Για πολλούς, η Ευρώπη φοβήθηκε να προχωρήσει μπροστά σε ένα μέτρο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα οικονομικό «πυρηνικό χτύπημα» κατά της Μόσχας. Από την άλλη, οι αγορές πανηγύρισαν για τις ηπιότερες κυρώσεις, με τις τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου να αποκλιμακώνονται και τις μετοχές να ανακάμπτουν από το χθεσινό sell off.

O Συνεταιρισμός Παγκόσμιων Διατραπεζικών Χρηματοπιστωτικών Τηλεπικοινωνιών  (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), με έδρα στο Βέλγιο, γνωστότερος με τον όρο SWIFT  (S.W.I.F.T. SCRL), αποτελεί ένα σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των τραπεζών παγκοσμίως.  Ουσιαστικά, λειτουργεί ως μεσάζων και εκτελεστής χρηματοοικονομικών συναλλαγών μεταξύ τραπεζών παγκοσμίως. Πουλά επίσης λογισμικό και υπηρεσίες σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ως επί το πλείστον για χρήση στο ιδιόκτητο “SWIFTNet” και τους κωδικούς αναγνώρισης επιχείρησης ISO 9362 (γνωστούς και ως BIC ή «κωδικοί SWIFT»).

Το SWIFT αποστέλλει εντολές πληρωμής, οι οποίες πρέπει να διακανονίζονται από λογαριασμούς ανταποκριτών που έχουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μεταξύ τους. Για την ανταλλαγή τραπεζικών συναλλαγών, κάθε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα πρέπει να έχει μια τραπεζική σχέση, είτε νόμιμα οργανωμένη ως τράπεζα είτε μέσω της σχέσης του με τουλάχιστον μία τράπεζα.

Από το 2018, περίπου οι μισές διασυνοριακές πληρωμές υψηλής αξίας σε όλον τον κόσμο χρησιμοποιούσαν το δίκτυο SWIFT. Ήδη από το 2015, το SWIFT συνδέει περισσότερα από 11.000 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε περισσότερες από 200 χώρες και περιοχές, τα οποία αντάλλασσαν κατά μέσο όρο πάνω από 32 εκατομμύρια μηνύματα την ημέρα. Μεταξύ αυτών και 291 μέλη προερχόμενα από τη Ρωσία, το οποία όμως διακινούν μεγάλο πλήθος μηνυμάτων μέσω του εν λόγω συστήματος. Πρόκειται ουσιαστικά για τη δεύτερη σε αριθμό μελών χώρα μετά τις ΗΠΑ.

Ως συνεταιριστική εταιρεία βάσει του βελγικού δικαίου, η SWIFT ανήκει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέλη της. Έχει την έδρα της στο La Hulpe, στο Βέλγιο, κοντά στις Βρυξέλλες. Πρόεδρος της SWIFT είναι ο Yawar Shah από το Πακιστάν και ο διευθύνων σύμβουλός της είναι ο Javier Pérez-Tasso από την Ισπανία. Ουσιαστικά λοιπόν έχει έναν ουδέτερο ρόλο, και δεν ελέγχεται αποκλειστικά από κάποιο κράτος.  Μια απόφαση αποκλεισμού για τα μέλη από μια χώρα θα χρειαζόταν συνεννόηση μεταξύ όλων των υπόλοιπων μελών.

Το SWIFT και το Φυσικό Αέριο

Γιατί όμως χώρες όπως η Γερμανία αντιτίθεται στην άμεση αποκοπή της Ρωσίας από το SWIFT; Ο λόγος είναι κυρίως η εξάρτηση κάποιων χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο και τις ρωσικές επιχειρήσεις. Άλλωστε, η ίδια η ΕΕ φρόντισε να αφήσει στην άκρη τις κυρώσεις που είχαν να κάνουν με τους τομείς της ενέργειας, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα επάρκειας σε φυσικό αέριο.

Το σύστημα SWIFT επιτρέπει σε μία χώρα, όπως η Γερμανία, να πληρώνει ηλεκτρονικά την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου. Μια αποκοπή των ρωσικών τραπεζών από το σύστημα δεν θα σήμαινε πως θα διακόπτονταν οι διασυνοριακές συναλλαγές, αλλά πως η διαδικασία θα γινόταν ιδιαίτερα περίπλοκη, πολυδάπανη και κυρίως χρονοβόρα, προκαλώντας κυριολεκτικά χάος στο τραπεζικό της σύστημα.

O αποκλεισμός ενός κράτους από το SWIFT σημαίνει ότι ούτε οι άλλες τράπεζες μπορούν να έχουν συναλλαγές με τις τράπεζες της τιμωρημένης χώρας. Ένα δεδομένο που δεν έχει διαφύγει της προσοχής των περισσότερο οικονομικά εξαρτημένων χωρών από την Ρωσία.

«Πρέπει πάντα να προσέχουμε να μην βλάψουμε τους εαυτούς μας περισσότερο από τους άλλους – στην περίπτωση αυτή, οι κυρώσεις δεν έχουν κανένα νόημα», δήλωσε ο γερμανός βουλευτής Γιούργκεν Τριτίν, ειδικός σε διεθνή θέματα του κόμματος των Πρασίνων.

Αλλά και ακόμη χώρες με μικρή έκθεση στις ρωσικές πρώτες ύλες, όπως η Γαλλία, παραμένουν επιφυλακτικές ως προς την λήψη του μέτρου αυτού με την τόσο περιπεπλεγμένη εφαρμογή.

«Το Swift περιλαμβάνεται στις επιλογές, αλλά είναι η έσχατη επιλογή», σχολίασε σήμερα ο Γάλλος υπουργός οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ.

Διαβάστε επίσης

Γαλλία: Υπερ του αποκλεισμού της Ρωσίας από το σύστημα SWIFT

Και η Τσεχία υπέρ της αποκοπής της Ρωσίας από το σύστημα Swift

Ευρωαγορές: Ισχυρή ανάκαμψη μετά το sell-off της Πέμπτης με πρωταγωνίστριες τις τράπεζες