Ζωή Ράπτη: Το όραμα για την ψυχική υγεία, η ψυχανάλυση και η πίστη στον Θεό

Στην τελική ευθεία για τη δημιουργία των νέων Δομών για την Ψυχική Υγεία βρίσκεται η χώρα, όπως μας λέει η Υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη.

Η κα Ράπτη υπογραμμίζει ότι προτεραιότητα είναι οι άνθρωποι, οι οποίοι ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και αναλύει τους στόχους και το όραμά της για το επόμενο διάστημα. Παράλληλα μας αποκαλύπτει πώς διαχειρίζεται τις καθημερινές προκλήσεις στη ζωή και στην εργασία της, αλλά και αν έχει κάνει ψυχανάλυση.

Ακολουθεί αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης της Υφυπουργού Υγείας:

Κυρία Ράπτη, βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για τη δημιουργία των νέων Δομών στον Τομέα της Ψυχικής Υγείας και των Εξαρτήσεων;

Ναι, προχωράμε με γοργούς ρυθμούς στη δημιουργία και στη λειτουργία 106 νέων κοινοτικών Δομών, που θα καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες για την προάσπιση της ψυχικής υγείας όλων των πολιτών, έχοντας εξασφαλίσει χρηματοδότηση 55 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στον σχεδιασμό μας δίνουμε προτεραιότητα στους πιο ευάλωτους, στα παιδιά, στους έφηβους και στους ηλικιωμένους, δηλαδή σε εκείνες τις πληθυσμιακές ομάδες που δέχτηκαν και το βαρύτερο πλήγμα από τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού.

Ήδη έχουν αναδειχθεί ανάδοχοι για τις 66 νέες Μονάδες, από τις οποίες έχουν αδειοδοτηθεί οι 56 και θα λειτουργήσουν άμεσα. Στις Δομές, που θα ξεκινήσουν να προσφέρουν  τις υπηρεσίες τους στους ωφελούμενους, περιλαμβάνονται 7 Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης, 6 Κέντρα Ημέρας για παιδιά και για εφήβους, εκ των οποίων τα 2 θα αφορούν στις Διατροφικές Διαταραχές, 1 Κινητή Μονάδα και 2 Κέντρα Ημέρας για τη στήριξη της οικογένειας στην  Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη.

Επίσης δημιουργούνται 3 Ξενώνες για παραβατικούς εφήβους. Πρόκειται για ξενώνες, όπου θα  παρέχεται ψυχοκοινωνική στήριξη και επανένταξη σε εφήβους με παραβατική συμπεριφορά, στους οποίους δεν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη. 

Ειδική πρόβλεψη, βέβαια, υπάρχει για την τρίτη ηλικία, καθώς οι ηλικιωμένοι μας επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από την πανδημία. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργούμε 8 οικοτροφεία, καθώς και 6 Κέντρα Ημέρας και 4 Κινητές Μονάδες για ασθενείς με άνοια.

Παράλληλα, για να καλύψουμε τις ανάγκες του γενικού πληθυσμού, δημιουργούμε 12 οικοτροφεία και 1 ξενώνα για την υποστήριξη ενηλίκων με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, καθώς και 6 Κέντρα Ημέρας και 5 Κινητές Μονάδες υποστήριξης ενηλίκων και 4 Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη των εργαζομένων. Προλαμβάνοντας την επόμενη ερώτησή σας στο σημείο αυτό,  να επισημάνω πως η λειτουργία των Δομών καλύπτεται με πόρους από το Ταμείο Ανάπτυξης και από τον Τακτικό Προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας.  

Πώς διασφαλίζεται η πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας των ανθρώπων, που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές;

Η ερώτηση είναι καίριας σημασίας, γιατί ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού μας ζει σε ορεινά ηπειρωτικά  χωριά, εκεί όπου δεν υπάρχουν μεγάλες δομές υγείας. Μάλιστα η πλειονότητα των κατοίκων αυτών των περιοχών είναι μεγαλύτερης ηλικίας, οπότε έχουν και συννοσηρότητες και συνεπώς οι ανάγκες τους ενδέχεται να είναι πολύ μεγαλύτερες.

Για να τους προσεγγίσουμε, αξιοποιούμε καταρχάς τα ψηφιακά εργαλεία,  όπως μας δίδαξε η πανδημία. Επιπλέον επιστρατεύουμε κινητές μονάδες, οι οποίες, μεταξύ άλλων, παρέχουν ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, τακτική παρακολούθηση ασθενών, εκτίμηση, διάγνωση και θεραπεία ψυχικών διαταραχών, συνταγογράφηση φαρμάκων και παρέμβαση σε έκτακτα ψυχιατρικά περιστατικά.

Παράλληλα, προσφέρουν ψυχοεκπαίδευση, αγωγή υγείας στην κοινότητα, προληπτικό έλεγχο μνήμης στα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών – με ενδεικτικό παράδειγμα το Πρόγραμμα, που υλοποιούμε σε δύο εμβληματικά νησιά της Ελλάδας,  τη Σύμη και το Καστελόριζο.

Η Τηλεψυχιατρική Μονάδα στο Καστελόριζο από τον Μάιο του 2021 έως και τον Σεπτέμβριο του 2022 παρείχε συνολικά 260 συνεδρίες  σε 85 ωφελούμενους. Αντίστοιχα στη Σύμη στο χρονικό διάστημα από τον Σεπτέμβριο του 2021 ένα και τον Σεπτέμβριο του 2022, πρόσφερε 580 συνεδρίες σε 190 ωφελούμενους.

Παράλληλα υλοποιούμε προγράμματα ψυχογηριατρικής στις Κυκλάδες, αλλά και σε ορεινές ηπειρωτικές περιοχές. Επιπλέον, υλοποιούμε Πρόγραμμα Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης, σε συνεργασία με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, σε απομακρυσμένες νησιωτικές και ακριτικές περιοχές της χώρας και  λειτουργούμε την Τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102, που απευθύνεται σε ασθενείς, στους φροντιστές τους και σε επαγγελματίες υγείας. Να σας πω εδώ ότι η Γραμμή έχει υποστηρίξει μέχρι σήμερα περισσότερες από 21.000 συμπολίτες μας.

Παράλληλα, σε συνεργασία με την 2η ΥΠΕ Πειραιώς και Νήσων, λειτουργούμε Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής και Τηλεψυχιατρικής, το οποίο μέσα στο 2022 έχει δεχτεί περισσότερα από 1214 ραντεβού. Στις δράσεις μας συμπεριλαμβάνεται και η Εθνική Δωρεάν Γραμμή Ψυχοκοινωνικής στήριξης 24ωρης λειτουργίας 10306, που είναι για όλους τους πολίτες κι έχει ήδη δεχτεί περισσότερες από 545.000 κλήσεις. 

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σας σε ό,τι αφορά στην ψυχική υγεία;

Βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο, με το διακύβευμα των εκλογών να αφορά στο μέλλον της χώρας. Ο πρώτος στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε – με την εντολή του ελληνικού λαού – την συνέχιση του σημαντικού μεταρρυθμιστικού μας έργου και να συνεχίσουμε να πηγαίνουμε την Ελλάδα μπροστά, να μην διολισθήσουμε σε εποχές ανασφάλειας και μεγάλων δυσκολιών, που κανείς λογικός άνθρωπος δεν επιθυμεί να ξαναζήσει.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στην ψυχική υγεία, εκκρεμεί να ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία και για τις υπόλοιπες 40 Δομές, ώστε να ξεκινήσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους ωφελούμενους, γιατί στο τέλος της ημέρας αυτό μετράει: Να μπορέσουμε να βοηθήσουμε περισσότερους ανθρώπους και να μην αφήσουμε κανέναν συμπολίτη μας πίσω. Εργαζόμαστε, επίσης, με αφοσίωση και πάθος, ώστε η προάσπιση της ψυχικής υγείας να συμπεριληφθεί σε όλες μας τις πολιτικές, καθώς η ψυχική υγεία και  η ευεξία δεν αποτελούν κάποιου είδους … «πολυτέλεια».

Αντιθέτως, αποτελούν ανάγκη και προϋπόθεση για την ευημερία της κοινωνίας. Η στρατηγική μας αποτυπώνεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία, το οποίο ουσιαστικά συνιστά την πυξίδα μας για την επόμενη ημέρα. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης καταρτίστηκε από την Εθνική Επιτροπή  35 εμπειρογνωμόνων επί του πεδίου, την οποία συστήσαμε και εκπονήθηκε με την τεχνική υποστήριξη του ΠΟΥ. Τίθεται άμεσα σε δημόσια διαβούλευση και πραγματεύεται θέματα ιατρικής κλινικής ατζέντας. Συγχρόνως αναπτύσσει στόχους και δράσεις, που αφορούν στην ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού, με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες.

Μέσα σε αυτή την ιδιαίτερα παραγωγική, αλλά και «φορτωμένη» επαγγελματικά περίοδο, θα ήθελα να μας περιγράψετε ένα τυπικό σας 24ωρο…

Το «τυπικό» 24ωρο είναι αφιερωμένο στο μεγαλύτερο μέρος του στις ανάγκες του Υπουργείου. Όταν από τις αποφάσεις και τις ενέργειές σου κρίνονται τόσα πολλά για τόσους πολλούς, δεν υπάρχει χρόνος διαθέσιμος για άλλες ενασχολήσεις  – τουλάχιστον στον βαθμό που υπήρχε πριν από την ανάληψη καθηκόντων στο Υπουργείο Υγείας.

Οπότε πρωινή έγερση, Υπουργείο, επισκέψεις σε χώρους ευθύνης του τομέα μου, συναντήσεις με ειδικούς, συνεργασία με συναδέλφους στο Υπουργικό Συμβούλιο και ξαφνικά… βραδιάζει! Ο διαθέσιμος χρόνος έπειτα απ’ όλο αυτό αφιερώνεται στην οικογένειά μου.

Πώς αποφασίσατε να φύγετε από την Τοπική Αυτοδικοίκηση;

Δεν έφυγα ποτέ από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πάντα την έχω στο νου μου, πάντα βοηθώ όσο μπορώ τη γειτονιά, πάντα συνεργάζομαι με τους Δήμους και με τις Περιφέρειες για ζητήματα του τομέα Ψυχικής Υγείας. Η μεταπήδησή μου, ωστόσο, στην κεντρική πολιτική σκηνή είναι ένα φυσιολογικό και αναμενόμενο βήμα στην εξέλιξή μου. Όπως όλοι, έτσι κι εγώ προσπαθώ να εξελίσσομαι.

Τι κάνει η Ζωή Ράπτη για να φροντίσει την δική ψυχική υγεία;

Υπάρχει σε όλες και όλους, υπό μία έννοια, «προεγκατεστημένο» ένα κριτήριο, για το ορθό και για το εσφαλμένο. Αν το ακολουθούμε και προσπαθούμε πάντοτε να κάνουμε το σωστό, εξυπηρετούμε πολύ την ψυχική μας υγεία. Αυτό είναι μια συμβουλή, που νομίζω η Ελλάδα την έχει ακούσει ήδη από την εποχή του Σωκράτη. Να ακούμε τη φωνή της συνείδησής μας. Επιπλέον, η πίστη μου στον Θεό και η αγάπη μου για τους ανθρώπους, με βοηθούν στις ώρες που βιώνω ως δύσκολες και ενίοτε πικρές. Να πιστεύουμε στον Θεό, να έχουμε λατρευτική ζωή, σχέση με την Εκκλησία και να αγαπάμε τους ανθρώπους, είτε είναι οικείοι και γνωστοί σε εμάς, είτε όχι. 

Έχετε κάνει ποτέ ψυχανάλυση;

Φυσικά ναι! Όσα προτείνω στους πολίτες, θα ήταν δυνατόν να τα απορρίπτω εγώ στην καθημερινότητά μου; Στη χώρα μας έχουμε εξαιρετικούς επιστήμονες στους κλάδους της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της συμβουλευτικής και καλό είναι να αξιοποιούμε τις γνώσεις και την εμπειρία τους, για να έχουμε ισορροπία, ψυχική υγεία και ευεξία στη ζωή μας. Οι τρεις αυτοί παράγοντες είναι ιδιαίτερα σημαντικοί, για την απόκτηση και για τη διαφύλαξη της κοινωνικής ευημερίας. 

Διαβάστε επίσης:

Δ. Δέμος: Οι νέες επενδύσεις, η δουλειά με την οικογένεια και το κοινωνικό πρόσωπο της DEMO ΑΒΕΕ