«Σπιράλ θανάτου» η πανδημία για την οικονομία –  Το άμεσο κόστος στην Ελλάδα

Περί τα 500 εκατ. ευρώ ανέρχεται, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, το άμεσο κόστος της διαχείρισης της επιδημίας κορονοϊού στην ελληνική οικονομία και το ελληνικό σύστημα υγείας, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συζήτησης που διοργάνωσαν το Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας και η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Οικονομίας και Πολιτικής της Υγείας.

Ακολουθώντας την πορεία της επιδημίας και ειδικότερα τον αριθμό των κρουσμάτων, το εβδομαδιαίο κόστος στο σύστημα υγείας κινήθηκε κάτω από το όριο των 5 εκατ. ευρώ από τα μέσα Μαρτίου έως το τέλος Ιουλίου 2020 και από 5-10 εκατ. ευρώ κατά τη μετέπειτα περίοδο έως τα μέσα Οκτωβρίου. Αμέσως μετά ξεκίνησε μια ανοδική πορεία, με την κορύφωση (περί τα 30 εκατ. ευρώ/εβδομάδα) να σημειώνεται κατά το διάστημα 18 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου, “αποτυπώνοντας” την έξαρση της επιδημίας στη χώρα και κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Ακολούθησε καθοδική πορεία, με το εβδομαδιαίο κόστος να διαμορφώνεται μέχρι λίγο πάνω από τα 15 εκατ. ευρώ και από τις 26 Ιανουαρίου 2021 ξεκίνησε και πάλι ανοδική πορεία φτάνοντας στις 9 Φεβρουαρίου να υπερβαίνει τα 20 εκατ. ευρώ.

Τα παραπάνω στοιχεία, έτσι όπως καταγράφονται από τους καθηγητές Οικονομικών της Υγείας Γιάννη Κυριόπουλο και Κυριάκο Σουλιώτη και τον οικονομολόγο Υγείας Κώστα Αθανασάκη, αφορούν μόνο στο κόστος των ελέγχων και των νοσηλειών (σε απλές κλίνες και κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ) και δεν περιλαμβάνουν τις επενδύσεις στο σύστημα υγείας, το κόστος των μέτρων προστασίας, των εμβολίων και άλλων φροντίδων, ούτε και το έμμεσο κόστος (μείωση της παραγωγικότητας). Η εργασία βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται να δώσει πιο σαφή εικόνα το επόμενο διάστημα.

Όπως επισημάνθηκε, στο πλαίσιο της συζήτησης με τίτλο «Πανδημία Covid-19: Κραυγές και Ψίθυροι για τα Εμβόλια», το σύστημα υγείας δέχεται μία πολύ σημαντική επιβάρυνση, εντούτοις, απαιτείται η αξιολόγηση του κόστους σε σχέση με την επίπτωση στη δαπάνη υγείας υπό την υπόθεση της μη λήψης μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης και μείωσης της δραστηριότητας.

«Η πανδημία δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που ξεκινάει από την αβεβαιότητα, μειώνει την κατανάλωση και τις επενδύσεις και οδηγεί στη μείωση της παραγωγής και των θέσεων εργασίας. Ως αποτέλεσμα, μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα και στη συνέχεια πυροδοτεί ξανά τον ίδιο κύκλο. Πρόκειται για ένα καθοδικό σπιράλ στην οικονομία, το οποίο ενίοτε αναφέρεται και ως ‘σπιράλ θανάτου’», ανέφερε ο κ. Αθανασάκης, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας και συνέχισε: “Οι οργανωμένες πολιτείες θέτουν μέτρα προσπαθώντας να κάνουν τα κρούσματα διαχειρίσιμα αλλά και τις οικονομικές επιπτώσεις. Με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, όμως, μειώνεται η δραστηριότητα, μειώνεται θεωρητικά η μετάδοση του ιού και το κόστος για το σύστημα υγείας, αλλά ταυτόχρονα επιβαρύνεται η οικονομία, συσσωρεύοντας κόστος από την απώλεια της παραγωγικότητας, της κατανάλωσης, της ζήτησης κοκ”.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις από το Φθινόπωρο, η μη λήψη μέτρων θα οδηγούσε σε απώλεια της τάξεως του 12-15% του ΑΕΠ της χώρας, ποσοστό υψηλότερο από αυτό που εκτιμάται για το 2020 με την εφαρμογή των μέτρων.

«Τα πήγαμε καλύτερα. Οι εκτιμήσεις για το 2020 δείχνουν απώλεια της τάξεως του 10% του ΑΕΠ. Τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και της μείωσης της δραστηριότητας, θα μας βοηθήσουν να μη βιώσουμε τόσο μεγάλη κρίση και μάλλον να ανακάμψουμε λίγο συντομότερα, καθώς φαίνεται ότι η ανάκαμψη που επιφυλάσσεται για την Ελλάδα, υπό παραδοχές, θα είναι της τάξης του 3-5% την επόμενη χρονιά, ενώ θα ήταν πολύ χαμηλότερη εάν δεν είχαν ληφθεί μέτρα», σημείωσε ο κ. Αθανασάκης.

Τέλος τόνισε ότι για να ορθοποδήσει η οικονομία χρειάζεται σταθερότητα και η σταθερότητα, απ’ όλες τις διαθέσιμες επιλογές για τη διαχείριση της πανδημίας, θα προέλθει καθαρά και οριστικά πλέον μέσω του εμβολιασμού.

Έξτρα δαπάνες για τον κορονοϊό

Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2021, οι δαπάνες του Υπουργείου Υγείας αυξήθηκαν κατά 788 εκατ. ευρώ το 2020, σε σχέση με το 2019 (αύξηση περί το 20%), με σχεδόν το σύνολο της αύξησης (786 εκατ. ευρώ) να οφείλεται σε δαπάνες σχετιζόμενες με την αντιμετώπιση του κορονοϊού.

Για το 2021 εκτιμάται ότι οι τακτικές δαπάνες (πλην κορονοϊού) θα αυξηθούν από τα 4.043 εκατ. ευρώ το 2020, σε 4.126 εκατ. ευρώ το 2021. Επιπλέον, έχουν προβλεφθεί 131 εκατ. για τις αμοιβές του έκτακτου υγειονομικού προσωπικού που έχει προσληφθεί εντός του 2020 για τη διαχείριση του κορονοϊού.

Καθώς οι δαπάνες του κορονοϊού είναι έκτακτες και απρόβλεπτες, έχει προβλεφθεί επιπλέον σχετικό ειδικό αποθεματικό για τον κορονοϊό (ύψους 3 δισ. ευρώ), από όπου θα κατανεμηθούν οι πιστώσεις που θα απαιτηθούν για την Υγεία, παράλληλα με τις δαπάνες για τα οικονομικά μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Σημειώνεται, επίσης, ότι για τις τακτικές δαπάνες νοσοκομείων και μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας, αναμένεται περαιτέρω αύξηση σε 3.488 εκατ. ευρώ το 2021, έναντι 3.153 εκατ. το 2020 και 2.923 το 2019.

Ως προς την κατανομή των δαπανών για τον κορονοϊό κατά το έτος 2020, από τα 786 εκατ. ευρώ υπολογίζεται ότι περί τα 200 εκατ. έχουν διατεθεί για αμοιβές του έκτατου και επικουρικού προσωπικού, 293 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση του ΕΟΠΥΥ και 293 εκατ. ευρώ για την προμήθεια εξοπλισμού, υγειονομικού υλικού και αντιδραστηρίων.