Π. Καλαϊτζή: Είμαστε πίσω στην ολιστική υποστήριξη, δεν υπάρχει αποκατάσταση των καρκινοπαθών

Από τη Θεσσαλονίκη στη Γερμανία και μετά στην Αθήνα. Ενδιάμεσα πολλά ταξίδια ανθρωπιστικού χαρακτήρα στην Αφρική και αλλού. Η κα Πόπη Καλαϊτζή ήθελε να ασχοληθεί με την Ιατρική, από τότε που θυμάται τον εαυτό της, χωρίς να υπάρχει κάποιος γιατρός στην οικογένεια.

Είναι ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης. Παράλληλα είναι πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Αρεταίειου Νοσοκομείου και έχει συμβάλει ενεργά στη δημιουργία του πρώτου Pampering Room για καρκινοπαθείς στην Ελλάδα.

Μεταξύ άλλων έχει υπάρξει η νεότερη Νομαρχιακή Σύμβουλος, που έχει εκλεγεί ποτέ στη χώρα μας. Στα 27 της εκλέχτηκε η νεότερη Έπαρχος της χώρας και η μόνη γυναίκα στο Επαρχείο Λαγκαδά. Ιδιαίτερα δραστήρια, έξυπνη και με ένα γέλιο ειλικρινές και αφοπλιστικό, βάζει συνέχεια νέους στόχους και τους κατακτά, πάντα με γνώμονα το καλό των ασθενών της. Όταν δεν εργάζεται, απολαμβάνει χρόνο με την οικογένειά της, με τον σύζυγό της Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη και με τον 5χρονο γιο τους Γιάννη.

Στη συνέντευξή της στο Mononews μιλάει ανοικτά για τις ελλείψεις στον κομμάτι της αποκατάστασης των καρκινοπαθών. Παθιάζεται όταν εξηγεί τη σημασία της Ιατρικής του Τρόπου Ζωής και της ολιστικής αντιμετώπισης του καρκίνου, αλλά μας αποκαλύπτει και λεπτομέρειες από τη ζωή της, κάποιες από τις οποίες ξαφνιάζουν.

Κυρία Καλαϊτζή πρόσφατα δημιουργήθηκε το πρώτο pampering room στην Ελλάδα για καρκινοπαθείς, μέσα στο Αρεταίειο Νοσοκομείο. Έχει ξεκινήσει να λειτουργεί κανονικά; Ποιες υπηρεσίες παρέχονται και για ποιες κατηγορίες ασθενών;

Το πρώτο στην Ελλάδα Pampering Room στον χώρο της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής είναι στην ουσία μία «όαση» χαλάρωσης των ασθενών και των συγγενών τους. Σε ένα δωμάτιο – που πριν φιλοξενούσε το αρχείο της Κλινικής και τώρα θυμίζει περισσότερο χώρο αναμονής σε spa ή lounge ξενοδοχείου – μία γυναίκα, που έχει διαγνωστεί με γυναικολογικό καρκίνο, μπορεί να καθίσει με την οικογένειά της, με μια φίλη της ή μόνη της και να ξεφύγει από τη «νοσοκομειίλα» και τις υπόλοιπες ασθενείς και τους συγγενείς σε ένα δωμάτιο 3-4-5 κλινών.

Εκεί μπορεί να δει τηλεόραση, να ακούσει μουσική, να διαβάσει βιβλία που σχετίζονται ευρύτερα με την υποστήριξη της σωματικής και ψυχικής της υγείας, ακόμη και να πάρει μέρος σε μία ομάδα υποστήριξης με άλλες ασθενείς. Στην τελική ανάλυση εκεί μπορεί να κλάψει με την ησυχία της, να πάρει τον χρόνο της πριν από την επέμβαση, να καθίσει μετά τη χημειοθεραπεία για να ξαποστάσει.

Εκτός από χώρος ηρεμίας και αυτοφροντίδας, με κέντρο το Pampering Room έχει σχεδιαστεί ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα υποστηρικτικής Ιατρικής, για να υποστηρίξει ψυχολογικά αυτές τις γυναίκες, να ανταποκριθεί στο ερώτημά τους «και τώρα τι πρέπει να αλλάξω στη διατροφή μου», να τις παρακινήσει να κάνουν την απαραίτητη άσκηση, να εντοπίσει προβλήματα ύπνου, να τις κατευθύνει, ώστε να απαλλαγούν από συνήθειες όπως το τσιγάρο και το αλκοόλ .

Είμαι πραγματικά περήφανη και χαρούμενη διπλά και ως Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων της Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Αρεταίειου Νοσοκομείου και ως επιστημονικά υπεύθυνη του σχεδιασμού του προγράμματος, που καταφέραμε, σε συνεργασία με το υψηλά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό της Κλινικής και εθελοντές, να σταθούμε δίπλα σε κάθε γυναίκα με καρκίνο, παρέχοντας evidence-based ολιστική υποστήριξη σε ασθενείς που διαγιγνώσκονται με γυναικολογικό καρκίνο στην κλινική. Στο σημείο αυτό να πω ότι ο χώρος αυτός δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί χωρίς τη γενναιόδωρη συνδρομή της εταιρίας Dovalue, την οποία ευχαριστούμε θερμά. Τα πιο πολλά ευχαριστώ μας πηγαίνουν στους ανθρώπους του Αρεταίειου Νοσοκομείου, που μας εμπνέουν να τους υποστηρίζουμε, καθώς διαθέτουν, εκτός από επιστημονικό κύρος, ανθρωπιά και ανοιχτά μυαλά και ειδικά στον καθηγητή Νίκο Βλάχο, τον διευθυντή της Κλινικής.

Ακούμε συνέχεια τον όρο «ολιστική προσέγγιση του καρκίνου». Τι σημαίνει αυτό; Κρύβει παγίδες για τους ασθενείς;

Η ολιστική προσέγγιση του ασθενή είναι προτεραιότητα – ή θα έπρεπε να είναι – στην Ιατρική και τα συστήματα υγείας. Αυτό, βέβαια, ισχύει από την εποχή του Ιπποκράτη. Στη σύγχρονη Ιατρική εκφράζεται από τον Ορισμό της Υγείας στο Προοίμιο του Καταστατικού του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που τέθηκε σε ισχύ στις 7 Απριλίου 1948 και έκτοτε παραμένει επίκαιρος και αναλλοίωτος: «Υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας».

Δυστυχώς, όμως, σε πολλές περιπτώσεις, εμείς οι επαγγελματίες Υγείας είμαστε επαγγελματίες Ασθένειας, γιατί εστιάζουμε στην καταπολέμηση της ασθένειας και αγνοούμε την ψυχική και σωματική αποκατάσταση της υγείας του ατόμου. Τα συστήματα Υγείας, που υπηρετούμε στις περισσότερες χώρες, είναι συστήματα Ασθένειας και Αναπηρίας, αν το σκεφτούμε καλύτερα. Και ενώ η ολιστική προσέγγιση περιγράφεται σε όλες σχεδόν τις κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των περισσότερων νοσημάτων – συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου – δεν δίνουμε ως επιστήμονες πάντα την προσοχή που αναλογεί.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αναζητούν οι ασθενείς απαντήσεις στους φόβους και στις απορίες τους σε μη Ιατρικές και επιστημονικές προσεγγίσεις, που προσφέρουν «μαγικές λύσεις». Το είδαμε και τώρα τελευταία με τον «ψευτογιατρό» και στο παρελθόν έχουν αναδειχθεί από τα ΜΜΕ και άλλες περιπτώσεις. Αυτά δεν είναι «ολιστική αντιμετώπιση» και «ολιστικοί θεραπευτές», όπως μερικές φορές αυτοαποκαλούνται. Αυτά είναι παγίδες, που έχουμε την υποχρέωση να εκπαιδεύουμε τους ασθενείς μας να αποφεύγουν. Να διευκρινίσω ότι υπάρχουν συμπληρωματικές θεραπείες αποδεκτές
από την επιστήμη, καθώς υπάρχει τεκμηρίωση ότι βοηθούν, όπως π.χ. το μασάζ, ο βελονισμός, η ρεφλεξολογία κ.ά., πάντα, όμως, θα πρέπει να εφαρμόζονται με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού. Ολιστική προσέγγιση του καρκίνου με επιστημονική τεκμηρίωση είναι – όπως είπαμε και νωρίτερα – η λειτουργία του Pampering Room μέσα στο Αρεταίειο, ένα δημόσιο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, που έχει την υποστήριξη του Πανεπιστημίου και της Ιατρικής Σχολής.

Έχετε εξειδικευθεί στην λεγόμενη Ιατρική του Τρόπου Ζωής. Τι σημαίνει αυτό;

Η Ιατρική του Τρόπου Ζωής (Lifestyle Medicine) είναι ένα κομμάτι της κλασικής Ιατρικής, που εστιάζει στο κομμάτι των κατευθυντήριων οδηγιών, που είναι το πιο παραμελημένο ως τώρα και αφορά στις αλλαγές του τρόπου ζωής των ασθενών, ως μέρος της θεραπείας τους. Η Ιατρική του Τρόπου Ζωής θεωρείται ότι μπορεί να αποτελέσει μία νέα ιατρική ειδικότητα, ενώ γνωρίζουμε την αξία της όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και στη μακροχρόνια αποκατάσταση νοσημάτων και ιδιαίτερα στη μείωση των επιπλοκών.

Στην Αμερική αναγνωρίζεται ήδη ως εξειδίκευση – υποειδικότητα και προβλέπονται εξετάσεις για board certification, ενώ έχει υιοθετηθεί ως προσέγγιση από πολλές Ιατρικές Σχολές κορυφαίων Πανεπιστημίων και Νοσοκομείων όπως το Stanford, το Harvard, η Mayo Clinic κ.ά.

Σε ένα Ιατρείο ή σε μια Κλινική του Τρόπου Ζωής ο/η ασθενής με χρόνιο νόσημα καθοδηγείται σε evidence-based αλλαγές στη διατροφή, στη φυσική δραστηριότητα, στο stress, στον ύπνο, στις κοινωνικές σχέσεις και στις ουσίες, ώστε να αποκτήσει νέες συνήθειες, που θα διευκολύνουν την αποκατάσταση και την πρόληψη επιπλοκών του νοσήματός του, πάντα παράλληλα με την υπόλοιπη ενδεδειγμένη θεραπεία (φαρμακευτική, χειρουργική, κτλ).

Αυτή η προσέγγιση μπορεί να έχει αποτέλεσμα σε κάθε σχεδόν τομέα της Ιατρικής. Αν κάποιος αναλογιστεί ότι το 80% των χρόνιων νοσημάτων αποδίδεται στον τρόπο ζωής μας, ότι ο μέσος όρος ζωής αυξάνεται – όχι, όμως, και τα χρόνια χωρίς ασθένεια ή αναπηρία – και ότι το κόστος των χρόνιων νοσημάτων (που θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί) δημιουργεί τεράστια πίεση στα συστήματα υγείας και ασφάλισης διεθνώς , η Ιατρική του Τρόπου Ζωής είναι μια «κάποια λύση» για τα Συστήματα Υγείας, αλλά και για την ευζωία των ανθρώπων.

Σε χώρες του εξωτερικού συνταγογραφούνται επισκέψεις σε μουσεία και διάφορα είδη άσκησης για τους ασθενείς που έχουν καρκίνο. Εμείς εδώ στην Ελλάδα πόσο κοντά είμαστε σε αυτό;

Για τα Μουσεία και για το social prescribing δεν είμαι έτοιμη να σας απαντήσω , παρά το γεγονός ότι σε πολλές χώρες εφαρμόζεται η συνταγογράφηση της Τέχνης, η συνταγογράφηση των κοινωνικών δραστηριοτήτων και η συνταγογράφηση της επαφής με τη φύση. Υπάρχουν πολλές μελέτες, που αποδεικνύουν τη θεραπευτική επίδραση σε πολλά νοσήματα, κυρίως στα χρόνια μη μεταδοτικά, της Τέχνης γενικότερα, της Μουσικής, του Θεάτρου, του παιχνιδιού, των κοινωνικών συναναστροφών, του εθελοντισμού και της βόλτας στη φύση (shinrin-yoku/forest bathing).

Ωστόσο για τη συνταγογράφηση της άσκησης είμαστε σχεδόν έτοιμοι: από το 2018 έχουν εγκριθεί στη χώρα μας τα πρωτόκολλα θεραπευτικής άσκησης. Αν κάποιος μπει στη σελίδα του Υπουργείου Υγείας στο ΚΕΣΥ, θα δει αναρτημένα αυτά τα πρωτόκολλα για τον καρκίνο, την οστεοπόρωση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, την υπερλιπιδαιμία, την αρτηριακή υπέρταση, για να αναφέρω λίγες από τις ασθένειες στις οποίες η άσκηση είναι φάρμακο. Και ακριβολογώ όταν λέω ότι η άσκηση είναι φάρμακο. Διότι όταν τη συνταγογραφούμε, ορίζουμε συχνότητα, δόση (ένταση και χρόνο) και είδος, σύμφωνα με το FITT πρότυπο (Frequency / Intensity /Time / Type).

Μάλιστα σε συνεργασία του Exercise Is Medicine Greece και της Επιστημονικής Εταιρίας Ιατρών Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης έχει οργανωθεί πρόγραμμα εκπαίδευσης και πιστοποίησης Ιατρών Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης στη συνταγογράφηση της άσκησης, το οποία είχα την τύχη να παρακολουθήσω. Χαίρομαι που σε λίγο καιρό θα μπορώ ίσως να κάνω και εδώ ό,τι έκανα στη Γερμανία, να δίνω συνταγή άσκησης στους ασθενείς μου, την οποία θα μπορούν να εκτελούν πχ στο γυμναστήριο της γειτονιάς από κατάλληλα πιστοποιημένους γυμναστές σε ειδικά τμήματα, γιατί όχι;

Από την εμπειρία σας τι χρειάζεται περισσότερο ένας καρκινοπαθής σε επίπεδο φροντίδας;

Οφείλουμε να πούμε ότι το επίπεδο της Ογκολογίας στην Ελλάδα είναι εξαιρετικό! Οι Έλληνες παθολόγοι – ογκολόγοι, χειρουργοί – ογκολόγοι, ακτινοθεραπευτές – ογκολόγοι έχουν γνώσεις και επιστημονικό κύρος, ενώ τα κέντρα της Ελλάδας σε πολλές περιπτώσεις είναι εφάμιλλα του εξωτερικού στο επίπεδο της θεραπείας. Εκεί που στη χώρα μας είμαστε πίσω, είναι στην ολιστική υποστήριξη των ασθενών από την πρώτη διάγνωση μέχρι το τέλος της θεραπείας και στην αποκατάσταση. Στην ουσία δεν υπάρχει αποκατάσταση για τους καρκινοπαθείς εδώ.

Είχα την τύχη να κάνω ένα μεγάλο μέρος της ειδικότητας μου ως Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης στη Γερμανία, στην αρχή σε ένα μεγάλο Κέντρο Αποκατάστασης στη Δρέσδη και στη συνέχεια στο Βερολίνο, στο εξαιρετικής φήμης Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Charite. Και στα δύο κέντρα ασχολήθηκα με την αποκατάσταση ασθενών με καρκίνο τόσο στη φάση των θεραπειών, όσο και στη συνέχεια στους επιβιώσαντες, για την υποστήριξη και ανακούφιση μακροχρόνιων επιπλοκών, όπως πχ το λεμφοίδημα.

Στην ουσία αυτή την εμπειρία μου προσπαθήσαμε να εφαρμόσουμε στο Pampering Room. Βέβαια με την ελληνική ευρηματικότητα και ενσυναίσθηση το πήγαμε ένα βήμα παρακάτω, χτίζοντας έναν χώρο πρωτοποριακό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Στόχος μας είναι, αφενός να υπάρχει ένα pampering room σε κάθε νοσοκομείο, δημόσιο ή ιδιωτικό, για ασθενείς με καρκίνο και όχι μόνο, αφετέρου να οργανωθεί και στην Ελλάδα η αποκατάσταση καρκινοπαθών.

Να περάσουμε σε κάτι πιο προσωπικό τώρα… Μαθαίνω ότι είστε πιστή οπαδός του υγιεινού τρόπου ζωής και παράλληλα εξαιρετική μαγείρισσα, αληθεύει;

Μου αρέσει να μαγειρεύω πιάτα μεσογειακής διατροφής (που βασικά είναι η ελληνική και ειδικά η κρητική κουζίνα)  και υγιεινά γλυκά. Στη διάρκεια της καραντίνας έκανα Μετεκπαίδευση στη Γαστρονομική Ιατρική στο Harvard και έχω πάθος να μάθω στους αγαπημένους μου και στους ασθενείς μου να τρώνε υγιεινό σπιτικό φαγητό χωρίς κόπο, αλλά με τρόπο.

Ο γιος μου συχνά μου ζητά «γλυκά αγορασμένα με άσπρη ζάχαρη που χαλάει τα δόντια» και όχι τα δικά μου, που είναι υγιεινά. Επίσης του διαβάζω τις ετικέτες των τροφίμων στα συσκευασμένα και κάποιες φορές μου λέει «όχι μαμά, σταμάτα, γιατί δεν θα θέλω να το φάω». Μου αρέσει να γυμνάζομαι για τη υγεία μου και όχι για την εμφάνισή μου και το πιο αγαπημένο μου μέσο μετακίνησης είναι τα πόδια, ακόμη και για αποστάσεις 3,4 και 5 χιλιομέτρων.

Είστε σύζυγος του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη. Συζητάτε για πολιτική μέσα στο σπίτι; Του ασκείτε κριτική;

Με τον Κωστή γνωριστήκαμε μέσω της πολιτικής, όταν εγώ ήμουν Έπαρχος Λαγκαδά και ο Κωστής Υπουργός Μεταφορών στην κυβέρνηση Καραμανλή. Τον είχα επισκεφθεί και είχα ζητήσει τη συνδρομή του για την επέκταση της αστικής συγκοινωνίας στην επαρχία Λαγκάδα, ώστε να μην πληρώνουν οι κάτοικοι πολλαπλάσιο αντίτιμο, χρησιμοποιώντας τα υπεραστικά λεωφορεία. Μου έκανε εντύπωση πόσο άμεσος και αποτελεσματικός ήταν ως Υπουργός, αλλά και πόσο καλός και κανονικός άνθρωπος. Από το αποτέλεσμα μάλλον του είχα κάνει κι εγώ εντύπωση, αν και στην αρχή δεν είχα καταλάβει τίποτα!

Προφανώς στο σπίτι μας συζητάμε για την πολιτική και για θέματα της αρμοδιότητάς του, αλλά και γενικότερα για ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα και στον κόσμο. Ως γιατρός συναναστρέφομαι με πάρα πολύ κόσμο καθημερινά στο νοσοκομείο και στο Πανεπιστήμιο, οπότε του μεταφέρω τον σφυγμό της κοινωνίας. Έχω και προσωπική άποψη, ειδικά για τα κοινωνικά ζητήματα – εάν έχεις υπάρξει πολιτικό ον, αυτό σε συνοδεύει μια ζωή. Ο Κωστής αρκετές φορές ρωτάει τη γνώμη μου και λαμβάνει υπόψη του κάποιες παρατηρήσεις μου. Βέβαια άλλες φορές λέω την άποψη μου, χωρίς να έχω ερωτηθεί, είμαι λίγο πιο παρορμητική από τον Κωστή. Είμαι μεγάλη φαν του πολιτικά, θαυμάζω τον υπέροχα μεθοδικό τρόπο, που έχει να δίνει λύσεις στα μεγάλα προβλήματα, δεν τον ενδιαφέρει το φαίνεσθαι, αλλά η ουσία και το αποτέλεσμα. Τσακωνόμαστε, γιατί δεν προσέχει πολύ τον εαυτό του, έχει πολύ στρες και κοιμάται λίγο και διαφωνούμε για την ομάδα.

Είναι Παναθηναϊκός και είμαι Ηρακλής!