Σημαντικές αλλαγές στα ακίνητα, αυθαίρετα και νόμιμα, έφερε ο νέος νόμος που πέρασε από τη Βουλή και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ A166/3.11.2017. Πρόκειται για το νόμο 4495/2017 με τίτλο «Έλεγχος και προστασία του Δοµηµένου Περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις». Τις αλλαγές που προήλθαν από τη ψήφιση του νέου νόμου για τα αυθαίρετα αναλύει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ).
Οι κυριότερες διατάξεις είναι οι εξής:
- Ιδρύεται νέα πολυπλόκαμη Υπηρεσία που ονομάζεται «Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος», δικτυωμένη σε ολόκληρη τη χώρα με πολλές και διάφορες αρμοδιότητες και νέα γραφειοκρατία.
- Τροποποιείται η διαδικασία έκδοσης και ελέγχου των οικοδομικών αδειών και καθορίζεται για ποιές εργασίες αρκεί άδεια εργασιών μικρής κλίμακας, και για ποιες εργασίες δεν απαιτείται.
- Με το άρθρο 52 του νόμου προβλέπεται η εντός πενταετίας έκδοση «ταυτότητας κτιρίου» όλων των δημόσιων οικοδομών και των οικοδομών δημοσίου ενδιαφέροντος και χρήσης (συνάθροισης κοινού, εκπαίδευσης, υγείας κλπ.) ενώ οι ιδιωτικές οικοδομές θα καταγράφονται κατά τη μεταβίβασή τους, αντί του πιστοποιητικού μηχανικού που ισχύει έως τώρα. Η ηµεροµηνία έναρξης λειτουργίας του Ηλεκτρονικού Μητρώου της Ταυτότητας Κτιρίου θα οριστεί με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
- Επιχειρείται η επανενεργοποίηση του θεσμού της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης και άλλες δράσεις Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου.
- Εκτός από την σύνταξη συμβολαίων επί ακινήτων που έχει καταστεί γραφειοκρατικός «Γολγοθάς» για τους συμβαλλόμενους, βαδίζουμε προς την ίδια κατεύθυνση και όσον αφορά τις μισθώσεις. Με μια ιδιαίτερα ασαφή διατύπωση ορίζεται ότι «Δεν επιτρέπεται η µίσθωση και παραχώρηση ακινήτων στα οποία έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη αλλαγή χρήσης». Η ισχύς της διάταξης αφορά προφανέστατα τις μελλοντικές μισθώσεις και όχι τις υφιστάμενες ή οποιαδήποτε παράταση ή τροποποίησή τους, καθόσον αναφέρει ότι «δεν επιτρέπεται» η σύναψή τους, και όχι ότι «είναι απολύτως άκυρες».
- Η διάταξη φαίνεται ότι ανοίγει το δρόμο είτε για ένα ακόμη πιστοποιητικό μηχανικού ως προαπαιτούμενο στις μισθώσεις, μαζί με το διαβόητο «πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης», ή σχετική διαφοροποίηση της ηλεκτρονικής δήλωσης στοιχείων μίσθωσης που θα ενοχοποιεί αυτόματα τους ιδιοκτήτες.
- Πολλαπλασιάζονται αναδρομικά τα πρόστιμα και οι ποινές για κατασκευή αυθαιρέτων μετά την 28η Ιουλίου 2011. Δηλαδή όσοι έχουν υποπέσει σε κάποια αυθαιρεσία κατά το διάστημα αυτό, με τη διάταξη αυτή κινδυνεύουν κυριολεκτικά να χάσουν το σπίτι τους, ακόμη και για μικροπαραβάσεις το ποσό των οποίων αδυνατούν πλήρως να καταβάλουν, ακόμη και αν κατεδαφίσουν την όποια αυθαίρετη προσθήκη, ημιυπαίθριο και άλλα, όπως αναφέρει η ΠΟΜΙΔΑ.
- Μειώνονται τα παράβολα και υπό προυποθέσεις το ενιαίο ειδικό πρόστιμο, θεσπίζονται διάφορες διευκολύνσεις καταβολής, πλην όμως δεν μειώνεται ο βασικός συντελεστής 0,15 του προστίμου ανά τ.μ. κτίσματος, με αποτέλεσμα να μην καθίσταται πραγματικά ελκυστική και οικονομικά εφικτή η δήλωση αυθαιρέτων με μεγάλα εμβαδά. Όμως η αγνώστου κόστους υποχρεωτική μελέτη «σεισμικής τρωτότητας» επιβαρύνει οικονομικά την όλη διαδικασία και αποτελεί σοβαρό αποτρεπτικό παράγοντα.
- Με το άρθρο 98 καθιερώνεται η δυνατότητα δήλωσης αυθαιρεσιών από συνιδιοκτήτη οριζόντιας ή κάθετης συνιδιοκτησίας ανεξαρτήτως του ποσοστού του, καθώς και υπερβάσεων καθ’ ύψος ή κατά πλάτος (οριζόντιας) και την κατάληψη κοινοχρήστου ή κοινοκτήτου χώρου, χωρίς τη συναίνεση των λοιπών συνιδιοκτητών, όταν η αυθαίρετη επέκταση υφίσταται από την ανέγερση-κατασκευή της οικοδοµής και όταν η ίδια αυθαίρετη επέκταση υφίσταται σε όλους τους ορόφους της οριζόντιας ιδιοκτησίας.
Οικονομική και γραφειοκρατική επιβάρυνση για τους πολίτες αποτελούν οι διατάξεις του άρθρου 108 του νόμου σύμφωνα με τις οποίες οι δηλώσεις υπαγωγής θα υπόκεινται σε δειγματοληπτικό έλεγχο σε ποσοστό από 5 έως και 20%, «μετά από ηλεκτρονική κλήρωση που θα διενεργείται από το Περιφερειακό Παρατηρητήριο με αλγόριθμο που αποστέλλεται από το Κεντρικό Παρατηρητήριο». - Η ρύθμιση αυτή σημαίνει νέες υποχρεωτικές αμοιβές μηχανικών σε βάρος των «τυχερών» πολιτών, προς δόξαν και της γραφειοκρατικής ταλαιπωρίας τους!
Αυτόγνωμη ανεξαρτητοποίηση από κεντρική θέρμανση. Με το άρθρο 127 προβλέπεται ότι μεμονωμένες ιδιοκτησίες θα μπορούν να αποκόπτονται από το σύστημα κεντρικής θέρμανσης, χωρίς τη συναίνεση της πλειοψηφίας των συνιδιοκτητών και θα απαλλάσσονται πλήρως από τις κοινόχρηστες δαπάνες θέρμανσης, εφόσον δηλώσουν ότι εγκαταστήσουν στην ιδιοκτησία τους «ενεργειακά αποδοτικότερο» σύστημα θέρμανσης με μοναδική «υποχρέωση» να συμμετέχουν στις δαπάνες συντήρησης και αντικατάστασης της κεντρικής θέρμανσης του κτιρίου. - Συγκεκριμένα, διάταξη που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο «Ελεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος», προβλέπει τη συμμετοχή σε τακτικές και έκτακτες δαπάνες για τη συντήρηση του κεντρικού καυστήρα των πολυκατοικιών για όσους επιλέξουν την αυτονομία θέρμανσης με φυσικό αέριο ή και κάθε άλλο αποδοτικότερο του υφιστάμενου καυσίμου χωρίς απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας των συνιδιοκτητών της πολυκατοικίας.
- Σε περίπτωση που η γενική συνέλευση της πολυκατοικίας λάβει αρνητική απόφαση για την αυτονόμηση κάποιου διαμερίσματος ή δεν συγκληθεί για να λάβει απόφαση εντός 30 ημερών, τότε ο ιδιοκτήτης που θέλει να αυτονομηθεί δικαιούται να προβεί με δική του δαπάνη, ευθύνη και επιμέλεια στην αποσύνδεση της ιδιοκτησίας του, μονώνοντας τους σωλήνες της κεντρικής θέρμανσης που διέρχονται από αυτή και κατά τρόπο που να μη θίγει τη θέρμανση των ιδιοκτησιών των λοιπών συνιδιοκτητών.
- Για την εγκατάσταση του νέου συστήματος λαμβάνονται όλες οι πολεοδομικές άδειες κατά την εγκατάσταση του νέου συστήματος και ο απαιτούμενος εξοπλισμός τοποθετείται εντός της αυτονομούμενης οριζόντιας ιδιοκτησίας ή σε χώρο που ανήκει στην κυριότητα ή στην αποκλειστική χρήση του ιδιοκτήτη.
- Θεσπίζεται μάλιστα υποχρέωση του ιδιοκτήτη της αυτονομούμενης ιδιοκτησίας να γνωστοποιήσει στους υπόλοιπους συνιδιοκτήτες της πολυκατοικίας την αποσύνδεσή του από το σύστημα κεντρικής θέρμανσης, τον τρόπο όδευσης των σωληνώσεων της παροχής μέχρι την ιδιοκτησία του και τον χρόνο έναρξης και την αναμενόμενη διάρκεια των εργασιών εγκατάστασης.
- Με τη νέα διάταξη ορίζεται ότι η οριζόντια ιδιοκτησία που αυτονομείται χωρίς απόφαση πλειοψηφίας απαλλάσσεται μεν από το σύνολο των δαπανών καυσίμου της κεντρικής θέρμανσης, αλλά συνεχίζει να συμμετέχει στις λοιπές δαπάνες του συστήματος, τακτικές και έκτακτες. Αυτό σημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης που έχει αυτονομηθεί θα καταβάλλει τις δαπάνες που αναλογούν στο διαμέρισμά του όχι μόνο για τη συντήρηση του κεντρικού καυσίμου αλλά και για την αντικατάστασή του.