Έκρηξη στη Βηρυτό: Τι είναι το νιτρικό αμμώνιο που σκόρπισε τον θάνατο

Στην αναζήτηση των αιτιών που προκάλεσε την έκρηξη στη Βηρυτό, το απόγευμα της Τρίτης, και κόστισε τη ζωή σε τουλάχιστον 100 ανθρώπους και τραυμάτισε σοβαρά ακόμη χιλιάδες, βρίσκονται οι λιβανέζικες υπηρεσίες ασφαλείας.

Η τραγωδία έλαβε χώρα σε αποθήκη στο λιμάνι της Βηρυτού, όπου από το 2014 ήταν αποθηκευμένες επικίνδυνες εκρηκτικές ύλες. Πρόκειται για 2.750 τόνους νιτρικό αμμώνιο, χημικό λίπασμα που μπορεί, όμως, να χρησιμοποιηθεί, επίσης, για την κατασκευή βομβών.

Όπως αναφέρουν πληροφορίες, το υλικό αυτό είχε αφεθεί για «χρόνια» σε αποθήκη στο λιμάνι χωρίς να εφαρμόζεται κανένα μέτρο ασφαλείας, γεγονός που χαρακτήρισε «απαράδεκτο», ο πρωθυπουργός του Λιβάνου, Χασάν Ντιάμπ.

Ο ίδιος, μάλιστα, δεσμεύτηκε ότι θα λογοδοτήσουν όσοι ευθύνονται για την έκρηξη.

«Είναι απαράδεκτο το ότι βρισκόταν ένα φορτίο νιτρικού αμμωνίου, ποσότητα που εκτιμάται πως ανερχόταν σε 2.750 τόνους, επί έξι χρόνια παρατημένο σε αποθήκη χωρίς μέτρα προφύλαξης», είπε ο Ντιάμπ ενώπιον του έκτακτου Ανώτερου Συμβουλίου Άμυνας της χώρας χθες το βράδυ.

Και στο τηλεοπτικό του διάγγελμα συμπλήρωσε: «Σας υπόσχομαι ότι αυτή η καταστροφή δεν θα περάσει χωρίς να αποδοθούν ευθύνες. Όσοι ευθύνονται θα πληρώσουν το τίμημα».

Αν και δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη επισήμως, τι πυροδότησε την έκρηξη, πηγή προσκείμενη στις λιβανέζικες υπηρεσίες ασφαλείας δήλωσε πως πιθανόν οφείλονταν σε ηλεκτροσυγκόλληση που γινόταν για να κλείσει τρύπα στην αποθήκη όπου ήταν αποθηκευμένο το νιτρικό αμμώνιο.

Τι είναι το νιτρικό αμμώνιο

Με τη χημική φόρμουλα NH4NO3 το νιτρικό αμμώνιο απαντάται σε μεγάλες αποθέσεις στην έρημο Ατακάμα της Χιλής απ’ όπου εξορρύσσεται.

Σήμερα, ωστόσο, σχεδόν το 100% του χημικού αυτού που χρησιμοποιείται είναι συνθετικό και παράγεται με αντίδραση αμμωνίας με νιτρικό οξύ. Πρόκειται για ένα ξηρό λίπασμα που αναμιγνύεται με άλλα λιπάσματα όπως φωσφάτα και χρησιμοποιείται σε σοδιές για να ενισχύσει την ανάπτυξη των φυτών. Είναι σχετικά σταθερό και η παραγωγή δεν είναι κοστοβόρα, γεγονός που το καθιστά δημοφιλέστερο έναντι άλλων ακριβότερων λιπασμάτων.

Είναι επίσης βασικό συστατικό ενός βιομηχανικού εκρηκτικού που χρησιμοποιείται στις εξορύξεις μεταλλευμάτων, λατομεία και αστικές κατασκευές και αντιπροσωπεύει το 80% όλων των βιομηχανικών εκρηκτικών που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ.

Μπορεί να αναφλεγεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις και να αποδειχθεί θανατηφόρο, όπως αποδείχθηκε με τραγικό τρόπο στην έκρηξη της Βηρυτού με τα δεκάδες θύματα και τους χιλιάδες τραυματίες. Στις περισσότερες χώρες ισχύουν ειδικοί κανόνες για την ασφαλή αποθήκευσή του.

EVERYONE STAY INDOORS !!!
After the explosion that occurred , the smokes has spread over the skies of Lebanon , acidic clouds are expected to be formed … acidic rains ( containing nitric acid ) is very dangerous !!! #Lebanon #Beirut #بيروت
pic.twitter.com/3KFfnjnOas

— فرح (@AnaLebnaniyii) August 4, 2020

Τι μπορεί να προκαλέσει έκρηξη του νιτρικού αμμωνίου

Απαιτούνται ειδικές συνθήκες για να μετατραπεί το νιτρικό αμμώνιο από μια σταθερή ένωση σε εκρηκτικό, χωρίς καύσιμο ή εξωτερικό καταλύτη. Κατατάσσεται ως «ενεργητικό υλικό», που παράγει θερμότητα καθώς αποσυντίθεται, όπως παράγεται θερμότητα από τη σήψη υλικών στη διαδικασία της κομποστοποίησης.

Εάν υπάρχει επαρκής ποσότητα νιτρικού αμμωνίου, μπορεί να παράξει αρκετή θερμότητα για να πιάσει φωτιά και να την τροφοδοτήσει, χωρίς την ανάγκη εξωτερικού καταλύτη όπως οι φλόγες.

Καθώς καίει, το νιτρικό αμμώνιο περνά από χημικές αλλαγές που οδηγούν στην παραγωγή οξυγόνου, που τροφοδοτεί με τη σειρά του τη φωτιά.

Λόγω του χαμηλού τους κόστους και της διαθεσιμότητά τους χημικά λιπάσματα έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή βομβών. Το νιτρικό αμμώνιο λειτουργεί ως μηχανή για μια έκρηξη, αλλά απαιτείται πυροκροτητής και καύσιμο.

Το πρώτο πράγμα που συμβαίνει κατά την έκρηξη μιας βόμβας χημικού λιπάσματος είναι η έκρηξη του πυροκροτητή. Η παραγόμενη ενέργεια προκαλεί την εξάτμιση του νιτρικού αμμωνίου που το μετατρέπει αμέσως σε αέριο.

Τα μόρια αμμωνίου και νιτρικού άλατος διαλύονται και σχηματίζεται ξαφνικά μεγάλη ποσότητα αερίου οξυγόνου. Το αέριο που απελευθερώνεται από το αποσυντιθέμενο λίπασμα είναι αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη έκρηξη. Η ταχεία απελευθέρωση οξυγόνου μαζί με την ενέργεια από το κύμα έκρηξης ανάβει το καύσιμο.

Όταν το υγρό καύσιμο αναφλέγεται, καίγεται γρήγορα και απελευθερώνεται ακόμη περισσότερο αέριο.

Please take a minute or two to pray for our brothers & sisters at Beirut, Lebanon.There has been a massive explosion &the blast leave dozens dead & thousands injured.

Our prayers & thoughts are with them.#BeirutBlast #LebanonExplosion#PrayForLebanon pic.twitter.com/jAqH7LNd0b

— mannat (@ShehnazArticles) August 5, 2020

Ιστορικό μεγάλων εκρήξεων με νιτρικό αμμώνιο

Αν αποδειχθεί ακριβής ο αριθμός των 2.750 τόνων, που ανέφερε ο πρωθυπουργός του Λιβάνου, τότε η έκρηξη στη Βηρυτό θα είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία μετά την καταστροφή του 1947 στο Τέξας Σίτι, όταν εξερράγη ποσότητα 2.300 τόνων νιτρικού αμμωνίου προκαλώντας τον θάνατο σχεδόν 500 ανθρώπων και παλιρροϊκό κύμα 4,5 μέτρων!

Οι εικόνες από τη Βηρυτό θυμίζουν επίσης έντονα την καταστροφή που προκλήθηκε στην Τιαντζίν της Κίνας το 2015 όταν από έκρηξη σε αποθήκη σκοτώθηκαν περισσότεροι από 170 άνθρωποι και εκατοντάδες τραυματίστηκαν.