Πολιτισμός

Γιώργος Οικονόμου: Η Συλλογή ανάμεσα στον ύπνο και το θάνατο

Τι νέο ετοιμάζει ο ιδιοφυής συλλέκτης και η διευθύντριά του;

Κατερίνα Δαφέρμου

03.06.2023 | 00:01 Τελευταία ενημέρωση:2:04 μμ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πού θα πάει η Intrakat, o δυνατός τζίρος της ΓΕΚ, τι συμβαίνει με τον Φέσσα, το τετ α τετ Μεγάλου – Πετραλιά, η κρίσιμη ημέρα για Σκλαβενίτη, τι συμβαίνει στο Ελληνικό, τα δίδυμα του Λούτον και η καλή -πλατινομαλλούσα- συνεργάτης του υπουργού

Ο Γιώργος Οικονόμου με την ομώνυμη Συλλογή Γιώργου Οικονόμου δημιουργεί τομή στο χώρο και στο χρόνο. Με τις πρωτοποριακές εκθέσεις που οργανώνει η διευθύντρια της Συλλογής Skarlet Smatana (Σκάρλετ Σματάνα) και όλη η ομάδα του, φιλοξενεί την πρωτοπορία της σύγχρονης τέχνης. Ο θεατής ξεχνάει οτιδήποτε έχει προσφάτως παρακολουθήσει ταξιδεύοντας αισθητικά μακριά από τα ελληνικά σύνορα.

Επιβλαβής νύχτα

Αυτή τη φορά η διευθύντρια της Συλλογής Γιώργου Οικονόμου συνεργάστηκε με τον διάσημο επιμελητή Dieter Roelstraete (Ντίτερ Ρελστράτε). Παρουσιάζουν τον καναδό πολυσχιδή καλλιτέχνη Στίβεν Σίρερ στην έκθεση Steven Shearer: Sleep, Death’s Own Brother. Ο τίτλος της προέρχεται από το επικό ποίημα Θεογονία του Ησίοδου: Επιβλαβής Νύχτα, καλυμμένη σε ένα πέπλο ομίχλης, κουβαλά στην αγκαλιά της τον Ύπνο, τον αδερφό του Θανάτου.

Άβολη εγγύτητα

Η έκθεση αποτελεί επιπρόσθετο κεφάλαιο στη σταθερή προβληματική του Σίρερ: Την άβολη εγγύτητα ανάμεσα στον ύπνο και το θάνατο.

Η έκθεση συνεχίζει μάλιστα το προηγούμενο έργο του καλλιτέχνη με τίτλο Sleep II (2015) το οποίο συνέθεσε ως μνημειώδες κολάζ από χιλιάδες εικόνες τις οποίες βρήκε ατάκτως ερριμένες στο διαδίκτυο. Όλες τους σε μορφή jpeg, απαθανάτισαν ανθρώπους στον ύπνο τους. Η τελική σύνθεση προσιδιάζει σε μωσαϊκό όπου συνυφαίνονται όλες οι καταστάσεις ύπνου -από την ξεκούραση, την ηρεμία, την κωμική ελαφρότητα έως την έκσταση και το εντελώς μακάβριο. Το έργο θεωρήθηκε κατόρθωμα για την κλίμακά του, τη θεματική του, τη σύνθεσή του, το χρώμα του.

Η έκθεση Sleep, Death’s Own Brother πλαισιώνει τον σημαντικό αριθμό έργων ζωγραφικής και έργων σε χαρτί του Στίβεν Σίρερ που ανήκουν στη Συλλογή Γιώργου Οικονόμου. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται εμβάθυνση στο έργο του καλλιτέχνη, «από την ανατρεπτική σκοπιά του άψυχου σώματος, που κάποιες φορές είναι πραγματικά νεκρό, ενώ άλλοτε απλώς μοιάζει νεκρό», όπως σημειώνουν οι επιμελητές. Ο θάνατος αποτελεί άλλωστε διαχρονική παράμετρο στην ιστορία της τέχνης.

Steven Shearer, Sleep II (detail), 2015. Ink on canvas, 112 ½ Χ 272 inches (286 Χ 691 cm) © Steven Shearer / Courtesy Galerie Eva Presenhuber and David Zwirner Gallery

Ο θρήνος στο προσκέφαλο του Χριστού

Πορτρέτο μικρής κλίμακας σε κόκκινους τόνους με τίτλο The Green Collector (2021), που απεικονίζει τον συλλέκτη να κρατά μικροσκοπικό μπλε αγαλματίδιο, καλωσορίζει το θεατή στην είσοδο της έκθεσης. Πιο μέσα, η υποβολή του Ύπνου μαγεύει και κατευνάζει. Ταυτόχρονα, η σαρωτική δύναμη της τέχνης πνέει ζωή στην άψυχη ύλη. Η έκθεση στην Συλλογή Γιώργου Οικονόμου εξελίσσεται μέσα από πλούσιες αντιθέσεις.

Στις φιλόδοξες συνθέσεις του Σίρερ με τίτλο Atheist’s Commission (2018) και Potter (2021), οι αναφορές στο Χριστό υπογραμμίζουν ότι η εγγύτητα μεταξύ ύπνου και θανάτου αποτελεί βασικό στοιχείο της χριστιανικής μυθολογίας. Ένα παράδειγμα που αναφέρουν οι επιμελητές: Το πένθος της Παρθένου Μαρίας και του Αγίου Ιωάννου στο προσκέφαλο του Ιησού όπως αναπαρίστανται στον πίνακα του Αντρέα Μαντένια (Andrea Mantegna) Lamentation over the Dead Christ (γύρω στα 1480). Δεν συνειδητοποιούν ότι Εκείνος μπορεί απλώς να κοιμάται; Ή μήπως πρόκειται για προαίσθημα του επικείμενου θανάτου;

Steven Shearer, Atheist’s Commission, 2018 Oil & ink on poly canvas 72 ⅛ x 50 inches (183.2 x 127 cm) © Steven Shearer / Courtesy Galerie Eva Presenhuber and David Zwirner Gallery

Ερεβώδης ατμόσφαιρα

Ο Steven Shearer κατοικεί στο Βανκούβερ. Τάραξε τα νερά της σύγχρονης τέχνης στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με τη σύνθεση έργων που «έπαιζαν» με τη νεανική κουλτούρα της δεκαετίας του 1970. Συγκεκριμένα, την προλεταριακή αισθητική του διεθνούς ρεύματος metal underground. Μια πτυχή της λαϊκής κουλτούρας που εξακολουθεί να τον εμπνέει.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το έργο Man Sitting (2006) που περιλαμβάνεται στην έκθεση. Βάση του αποτελεί η ασπρόμαυρη φωτογραφία με έντονο κόκκο ενός ημίγυμνου ντράμερ με μακριά μαλλιά πίσω από το σετ των ντραμς του. Με την εικονοποίηση του Σίρερ, η μορφή του μετατρέπεται σε ιερατικό πορτρέτο νέου σε περισυλλογή μέσα σε κλειστοφοβικό περιβάλλον. Ενώ υπάρχει η αίσθηση παραληρήματος, όπως στον κόσμο του Έντβαρτ Μουνκ. Η ίδια αυτή θλίψη του Munch ενυπάρχει και στο πορτρέτο του The Sickly Fauve (2014), όπως παρατηρούν οι επιμελητές.

Steven Shearer, The Green Collector, 2021. Oil on mounted linen, 46.4 x 33.9 cm © Steven Shearer/ Courtesy Galerie Eva Presenhuber and David Zwirner Gallery

Έρεβος

Οι συχνές αναφορές του Σίρερ στη γοτθική αισθητική της ύστερης μεσαιωνικής ζωγραφικής και στην εικαστική γλώσσα των Μεγάλων Ζωγράφων του παρελθόντος εξηγούν το ερεβώδες περιεχόμενο ορισμένων έργων του. Έτσι φαίνεται στο σχέδιο με στυλό Band (2004), το οποίο βασίζεται στο θρυλικό πορτρέτο του heavy metal συγκροτήματος Οbituary, όπου τα μέλη του φαίνονται κρεμασμένοι από θηλιές. Το έργο Band παρουσιάζεται στην έκθεση δίπλα σε έτερο, μακάβριο αριστούργημα από τη Συλλογή Γιώργου Οικονόμου, την υδατογραφία του Ρούντολφ Σλίχτερ (Rudolf Schlichter) The Artist with Two Hanged Women (1924). Αντίστοιχο ζόφο αιχμαλωτίζουν και τα έργα του θρυλικού Ότο Ντιξ (Otto Dix), σύγχρονου του Schlichter, που επίσης περιλαμβάνει η Συλλογή.

Παρελθόν και μέλλον

Το 2024 θα πραγματοποιηθεί ατομή έκθεση του καλλιτέχνησ την γκαλερί David Zwirner (Ντέιβιντ Σβίρνερ) στη Νέα Υόρκη εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του με τη μεγάλη, διεθνή γκαλερί.

Έργα του Σίρερ έχουν παρουσιαστεί σε μεγάλες συλλογές ιδιωτικές και δημόσιες σε όλο τον κόσμο. Kunsthaus Zürich, Los Angeles County Museum of Art, Rubell Museum, Miami, Montreal Museum of Fine Arts, The Metropolitan Museum of Art, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, μερικά από αυτά.

Steven Shearer, Napper, 2019 Ink on paper, 3 ¼ x 2 ½ inches (8.3 x 6.4 cm) © Steven Shearer / Courtesy Galerie Eva Presenhuber and David Zwirner Gallery

Ο διάσημος επιμελητής

Ο Dieter Roelstraete (Ντίτερ Ρελστράτε) είναι ο επιμελητής στο τμήμα Neubauer Collegium for Culture and Society στο περίφημο Πανεπιστήμιο του Σικάγο όπου επίσης διδάσκει. Πρόσφατες εκθέσεις του στο Neubauer Collegium περιλαμβάνουν Ida Applebroog, Anna Daucikova και Assaf Evron, Jason Dodge, Arnold J. Kemp, Pope.L, Martha Rosler, Slavs and Tatars, και Cecilia Vicuña.

Υπήρξε επιμελητής της documenta 14 (Αθήνα και Κάσελ) το 2017.

Από το 2012 έως το 2015 υπήρξε ο Ανώτερος Επιμελητής Manilow στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Σικάγο. Έχει επιμεληθεί σημαντικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο για σημαντικούς καλλιτέχνες (Σαντάλ Άκερμαν το 2012) και Ιδρύματα (Fondazione Prada, Βενετία).

Ο Roelstraete έχει γράψει εκτενώς για τη σύγχρονη τέχνη και συναφή φιλοσοφικά ζητήματα σε πολλούς καταλόγους και περιοδικά τέχνης.