Ταχυμεταφορείς delivery, κούριερ (courier) και, πλέον, riders: Εν μέσω πανδημίας, ο κλάδος των ταχυμεταφορών αλλάζει, με γνώμονα τις ανάγκες των επιχειρήσεων και της οικονομίας, διαμορφώνοντας σχέσεις απασχόλησης που βασίζονται κυρίως σε συμβάσεις εργασίας «κατά παραγγελία» (on demand).

Σε ευκαιρία εργασίας για εκατοντάδες ανέργους και υποαπασχολούμενους εξελίσσεται, εν μέσω της πανδημίας, ο κλάδος των ταχυμεταφορών είτε για προϊόντα εστίασης είτε για την μεταφορά δεμάτων είτε για προϊόντα από καταστήματα, σούπερ μάρκετ και ψιλικατζίδικα λόγω της υποχρεωτικής αναστολής λειτουργίας της αγοράς.

Ωστόσο, η ταχεία επέκταση των νέων τεχνολογιών (πλατφόρμες) και οι νέες απαιτήσεις για την ταχύτερη εξυπηρέτηση πελατών λόγω κορονοϊού έχουν οδηγήσει στην καθημερινή καταγραφή εργοδοτικών αυθαιρεσιών, καθώς δεν υπάρχει σαφές νομοθετικό πλαίσιο που να ορίζει τις εργασιακές σχέσεις των δυο αντισυμβαλλομένων μερών, αλλά και τις απαιτούμενες συνθήκες ασφάλειας και υγιεινής.

Ο κλάδος των ταχυμεταφορέων, ακόμη και όσον αφορά την συνδικαλιστική τους εκπροσώπηση, είναι κατακερματισμένος ανάλογα με το αντικείμενο που μεταφέρουν. Αυτήν τη στιγμή, υπάρχουν οι μεταφορείς (delivery) των εταιρειών couriers που λογίζονται ως ιδιωτικοί υπάλληλοι και ανήκουν στη συγκεκριμένη ομοσπονδία, οι μεταφορείς (delivery) των εστιατορίων που λογίζονται ως ιδιωτικοί υπάλληλοι και ανήκουν στην ομοσπονδία τουρισμού και επισιτισμού και η νέα ταχύτατα αναδυόμενη κατηγορία των ταχυμεταφορέων (riders) που εργάζονται για λογαριασμό κάποιας πλατφόρμας και δεν έχουν καμία εκπροσώπηση.

Ποιοι είναι οι… riders, η νέα γενιά ταχυμεταφορέων

Η gig economy έχει κάνει αισθητή τα τελευταία χρόνια την εμφάνισή της στην παγκόσμια αγορά εργασίας. Επικρατούν δυο μορφές εργασίας: το crowdworking, ήτοι η εργασία μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, και το work-on-demand, ήτοι η κατά παραγγελία εργασία, κυρίως μέσω των εφαρμογών του κινητού.

Σύμφωνα με τον δικηγόρο Γιάννη Καρούζο, στη βάση της οικονομίας αυτής, οι επιχειρήσεις – πλατφόρμες προσλαμβάνουν εξωτερικούς συνεργάτες και ελεύθερους επαγγελματίες (freelancers), αντί για μισθωτούς εργαζόμενους.

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρεις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες: α) η e-food έχει προσλάβει με συμβάσεις εργασίας το σύνολο των εργαζομένων της, περίπου 1.200 άτομα, με καθεστώς πλήρους ή μερικής απασχόλησης, β) η Wolt, η οποία, πέρα από τις συμβάσεις εργασίας, διαθέτει και εργαζόμενους αυτοαπασχολούμενους για τη μεταφορά των προϊόντων και γ) η box της Cosmote με εργαζόμενους με συμβάσεις εργασίας.

Όπως αναφέρει ο κ. Καρούζος, ο οποίος ανέδειξε στην Ελλάδα το καθεστώς απασχόλησης χιλιάδων εργαζομένων που ισχύει εδώ και χρόνια στο εξωτερικό, η επιλογή αυτή των εξωτερικών συνεργατών γίνεται με γνώμονα τις προτεραιότητες των επιχειρήσεων και λαμβάνοντας υπόψη τις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες της οικονομίας, διαμορφώνοντας σχέσεις απασχόλησης που βασίζονται κυρίως σε συμβάσεις εργασίας «κατά παραγγελία» (on demand). Το καθεστώς απασχόλησης των εργαζομένων στις πλατφόρμες παραμένει θολά ρυθμισμένο σε νομοθετικό επίπεδο.

Καταστρατήγηση δικαιωμάτων, θολό εργασιακό καθεστώς

Για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρχαν εργαζόμενοι οι οποίοι, ενώ στην πραγματικότητα είχαν εξαρτημένη σχέση εργασίας, αμείβονταν με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης), το οποίο ενδείκνυται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, εντελώς ευκαιριακού και περιστασιακού χαρακτήρα. Με εγκύκλιο, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων πριν από ένα μήνα προσπάθησε να βάλει «φρένο» σε αυτό το φαινόμενο, ξεκαθαρίζοντας ότι «το είδος της απασχόλησης των διανομέων προϊόντων (εστίασης) μέσω πλατφόρμας, ανάλογα με τη φύση και τα χαρακτηριστικά της κατά περίπτωση παρεχόμενης εργασίας ή υπηρεσίας, μπορεί να προσιδιάζει είτε στη φύση και τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας, οπότε τα πρόσωπα αυτά υπάγονται στο ασφαλιστικό καθεστώς του e-ΕΦΚΑ/π. ΙΚΑ, είτε στη φύση και τα χαρακτηριστικά της παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, ως ελευθέριου επαγγέλματος, οπότε τα πρόσωπα αυτά υπάγονται στο ασφαλιστικό καθεστώς του e-ΕΦΚΑ/π. ΟΑΕΕ».

Ο Γενικός Διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας, Κωνσταντίνος Αγραπιδάς, ο οποίος επιμελήθηκε την σύνταξη της εγκυκλίου με στόχο την οριοθέτηση των συνθηκών απασχόλησης των εργαζομένων, αναφέρει στο mononews.gr ότι «στον τομέα αυτό της ψηφιακής διαμεσολάβησης και της παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών, όπως στην εστίαση, δημιουργούνται νέοι τύποι εργασιακών σχέσεων, όπου τα όρια μεταξύ εξαρτημένης εργασίας και παροχής ανεξαρτήτων υπηρεσιών, με διάφορες εκφάνσεις είναι ασαφή. Εγείρονται, εν προκειμένω, σοβαρά ζητήματα για τους απασχολούμενους σε αυτή τη δραστηριότητα, καθώς σε αυτούς μεταφέρεται όλη η ανασφάλεια και ο κίνδυνος από την εργασία, καθώς θεωρούνται πάροχοι ανεξαρτήτων υπηρεσιών και σε πολλές περιπτώσεις ευκαιριακά απασχολούμενοι, παρότι χαρακτηρίζονται ως εργατοτεχνίτες χαμηλής εξειδίκευσης. Η εγκύκλιος του Υπουργείου είναι σημαντική, θέτει ένα σαφές πλαίσιο προστασίας των εργαζομένων καθώς και ένα πλαίσιο υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων». Ο κ. Αγραπιδάς επισημαίνει ότι το υπουργείο Εργασίας έχει προχωρήσει στη διενέργεια διεξοδικών ελέγχων  και στην επιβολή προστίμων.

Κενά όμως στη νομοθεσία εξακολουθούν να υπάρχουν, όπως τονίζει ο κ. Καρούζος. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που απασχολούνται στις διαδικτυακές πλατφόρμες (μπορεί να το κάνει οποιοδήποτε με φορολογική έναρξη και μεταφορικό μέσο) προσφέρουν όντως ανεξάρτητες υπηρεσίες;

Όμως στην πραγματικότητα οι εργαζόμενοι δεν απολαμβάνουν την εγγύηση των χρηματικών απολαβών σε καθημερινή ή μηνιαία βάση, δυσκολεύονται να συνδυάσουν κοινωνική κι επαγγελματική ζωή, εγκλωβίζονται σε ένα εργασιακό καθεστώς πλήρους ετοιμότητας, ενώ παράλληλα, παραμένουν σε θολό εργασιακό καθεστώς νομικά ανοχύρωτοι.

Στις περιπτώσεις που η απασχόληση μέσω πλατφόρμας είναι η κύρια εργασία και πηγή εισοδήματος του εργαζομένου, συναντώνται στην πράξη περιπτώσεις εργαζομένων που εξακολουθούν να θεωρούνται ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ συμβατικά έχουν συμφωνήσει με όρους που υποκρύπτουν εξαρτημένη εργασία. Μάλιστα είναι ασαφές το πλαίσιο προστασίας τους σε περίπτωση ατυχήματος.

Συνδικαλιστική εκπροσώπηση – Συλλογική σύμβαση εργασίας

Συνάντηση με τους εκπροσώπους των δυο ηλεκτρονικών πλατφορμών θα επιδιώξει ο Σύλλογος Ιδιωτικών Υπαλλήλων «Η Ένωση», όπως αναφέρει ο πρόεδρος της και γραμματέας τύπου της ΓΣΕΕ, Δημήτρης Καραγεωργόπουλος.

«Είναι απαραίτητο να υπάρξει συλλογική διαπραγμάτευση και εκπροσώπηση της συγκεκριμένης κατηγορίας εργαζομένων», αναφέρει στο mononews.gr. Μάλιστα ξεκαθαρίζει ότι θα πρέπει πλέον οι ταχυμεταφορείς σε εταιρείες courier, στην εστίαση ή σε πλατφόρμες θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ενιαία ως ιδιωτικοί υπάλληλοι. Κι αυτό γιατί πλέον υπάρχουν πολλοί που το πρωί απασχολούνται ως delivery σε εστιατόριο και το βράδυ ως rider σε πλατφόρμα ή εταιρεία κούριερ για την παράδοση διάφορων προϊόντων.

Ακόμη ο κ. Καραγεωργόπουλος επισημαίνει ότι θα πρέπει να θεσμοθετηθούν ενιαίοι κανόνες για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων ταχυμεταφορέων με την διενέργεια περισσότερων ελέγχων από το υπουργείο Εργασίας. Σύμφωνα με καταγγελίες, υπάρχουν εργαζόμενοι delivery που κατά την διάρκεια της πανδημίας πληρώνουν από τον μισθό τους αντισηπτικά, γάντια και μάσκες για να μεταφέρουν προϊόντα. Καλύτερες είναι οι συνθήκες σύμφωνα με τον κ. Καραγεωργόπουλο για τους riders, καθώς οι εταιρείες παρέχουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό. Όσον αφορά την ασφάλεια των εργαζομένων η e-food προσφέρει στους εργαζόμενους και ιδιωτική ασφάλεια.

Μποξέρ μεταφέρουν δέματα με εργόσημο καθαρίστριας

Ένα φαινόμενο που καταγράφεται τις τελευταίες μέρες λόγω της πανδημίας και της αδυναμίας των εταιρειών ταχυμεταφορών να εξυπηρετήσουν στις παραδόσεις προϊόντων είναι η αμοιβή με εργόσημο εργαζομένων για να μεταφέρουν δώρα και δέματα, δηλώντας τους προφανώς ως καθαριστές…

Κάτι που είναι προφανώς παράνομο, καθώς δεν προβλέπεται από το νόμο ότι οι μεταφορείς μπορούν να αμειφθούν με εργόσημο όπως το κατ’ οίκον απασχολούμενο προσωπικό, εργαζόμενοι για κηπουρικές εργασίες, μικροεπισκευαστικές εργασίες, ιδιαίτερα μαθήματα, φύλαξη παιδιών, φροντίδα σε ηλικιωμένα άτομα, αισθητικές φροντίδες (κομμωτική, περιποίηση προσώπου και σώματος) και περιποίηση ή νοσηλευτική φροντίδα αρρώστων.

Σύμφωνα με καταγγελία στο mononews.gr, μποξέρ που δεν απασχολείται λόγω του δεύτερου κύματος της πανδημίας μεταφέρει δέματα εταιρείας και πληρώνεται με εργόσημο ανάλογα με τις ημέρες που ασχολείται…