Ξανά στο προσκήνιο επανήλθε χθες, Τρίτη 18 Μαρτίου 2025, η υπόθεση της αρχαιοκαπηλίας στη Σχοινούσα, καθώς στελέχη του ελληνικού FBI προχώρησαν σε σύλληψη μέλους της εφοπλιστικής οικογένειας Παπαδημητρίου.

Ο λόγος για τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος. Αν και ο Τύπος έκανε λόγο για τον εντοπισμό βυζαντινών εικόνων που εμπίπτουν στον νόμο περί αρχαιοτήτων, ο συνήγορος υπεράσπισης του κ. Παπαδημητρίου, Πολυχρόνης Τσιρίδης, μιλώντας στο mononews ανέφερε ότι επρόκειτο για ένα μάρμαρο και δύο πόδια, που είχαν ήδη καταγραφεί στη δικογραφία, διαψεύδοντας την ύπαρξη βυζαντινών εικόνων.

1

Όπως επισήμανε ο συνήγορος του κ. Παπαδημητρίου, πριν από ένα χρόνο υπήρχε μία πληροφορία, αν ήταν όλα τα αντικείμενα στο σπίτι στη Σχοινούσα ή έλειπαν κάποια. «Για δύο πράγματα που υπήρχαν ήδη, ένας αρχαιολόγος είχε την αμφιβολία, αν αυτά υπήρχαν στο σπίτι και έστειλε τη δικογραφία στον εισαγγελέα. Ο εισαγγελέας ζήτησε να ερευνηθεί και θα γίνει συνέχιση της προανακριτικής εξέτασης». Στη συνέχεια, ο δικηγόρος εξήγησε ότι έστειλαν σε φωτογραφίες τα εν λόγω αρχαία, με την σημείωση ότι επρόκειτο για αρχαιότητες, που είχαν βρεθεί στο σπίτι από το 2006 και φυλάσσονται.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον δικηγόρο και η ίδια η οικογένεια είχε αμφιβολία για τα εν λόγω δεσμευμένα αρχαία, ενώ οι αρχαιολόγοι έστειλαν μία έκθεση με την επιφύλαξη να τα ξαναδούν. Ακολούθως ο εισαγγελέας άφησε ελεύθερο τον κ. Παπαδημητρίου, εφόσον δεν υπήρχε η βεβαιότητα ότι πρόκειται για κάτι καινούριο.

Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, ο κ. Παπαδημητρίου συνελήφθη, καθώς κατά την έφοδο της αστυνομίας, στην οποία ήταν παρών και αρχαιολόγος, βρέθηκαν αντικείμενα, που στις προηγούμενες έρευνες δεν είχαν χαρακτηριστεί αρχαία από τον προηγούμενο αρχαιολόγο. Εντούτοις, ο αρχαιολόγος που βρέθηκε στον χώρο την περασμένη Δευτέρα, προέβη στον χαρακτηρισμό των αντικειμένων, γεγονός που αποτέλεσε μονόδρομο για τη σύλληψη του κ. Παπαδημητρίου.

Η ιστορία πίσω από την πολύκροτη δίκη

Χρήστος Μιχαηλίδης - Ρόμπιν Σάιμς
Χρήστος Μιχαηλίδης – Ρόμπιν Σάιμς

Σχεδόν είκοσι χρόνια πριν, το 2006 αποτέλεσε έτος σταθμό για την ιστορία της οικογένειας Παπαδημητρίου, μετά την αποκάλυψη ότι στην κατοικία τους στη Σχοινούσα, όπως και στο Παλαιό Ψυχικό βρέθηκαν χιλιάδες αρχαία αντικείμενα ανεκτίμητης αξίας τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό.

Μαρμάρινες προτομές σε ξύλινα κιβώτια, πήλινα και μαρμάρινα δάπεδα αποξηλωμένα από άγνωστα αρχαία κτίρια, αποτοιχισμένες τοιχογραφίες, είναι μόλις μερικά από τα τεκμήρια που βρέθηκαν στα χέρια της εφοπλιστικής οικογένειας.

Κεντρικοί πρωταγωνιστές της υπόθεσης της αρχαιοκαπηλίας, οι έμποροι τέχνης Χρήστος Μιχαηλίδης – αδερφός της Δέσποινας Παπαδημητρίου- και ο Βρετανός Ρόμπιν Σάιμς, οι οποίοι έζησαν μαζί από τη δεκαετία του 1960 έως και τον θάνατο του πρώτου τον Ιούλιο του 1999.

Με τον θάνατο του Μιχαηλίδη, η οικογένειά του διεκδίκησε από τον Ρόμπιν Σάιμς κατά το ήμισυ την κοινή περιουσία, με τον τελευταίο να μην είναι πρόθυμος να μοιραστεί τίποτα και με κανέναν, με την αιτιολογία ότι η Robin Symes Limited άνηκε μόνο σε εκείνον. Ωστόσο, η κόντρα μεταξύ οικογένειας Παπαδημητρίου και Σάιμς πυροδοτήθηκε ακόμα περισσότερο όταν έφτασαν στην κατοχή της οικογένειας ελάχιστα προσωπικά αντικείμενα του Μιχαηλίδη άνευ αξίας, ενώ την ίδια ώρα ο Σάιμς ρευστοποιούσε ήδη την περιουσία του.

Η άνευ προηγουμένου διαμάχη των αντίδικων οδήγησε τον Βρετανό έμπορο τέχνης στη φυλακή εν τέλει για επτά μήνες για περιφρόνηση δικαστηρίου λόγω της απόκρυψης στοιχείων που του είχαν ζητηθεί. Συν τοις άλλοις, ο Σάιμς μη μπορώντας να ανταποκριθεί στα νομικά έξοδα, κήρυξε την εταιρεία του σε καθεστώς πτώχευσης, με αποτέλεσμα την κατάσχεση των όποιων αποθεμάτων της, μέρος των οποίων διεκδίκησε και η οικογένεια Παπαδημητρίου.

Να σημειωθεί δε, ότι η περιουσία που ελέγχθηκε από τις εταιρείες εκκαθάρισης μόνο στο Λονδίνο, περιλάμβανε μεταξύ άλλων 33 αποθήκες με 17.000 αρχαιότητες, με την αξία τους να ξεπερνούν τα 200 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Ρόμπιν Σάιμς και ο Χρήστος Μιχαηλίδης σε καλοκαιρινές διακοπές
Ο Ρόμπιν Σάιμς και ο Χρήστος Μιχαηλίδης σε καλοκαιρινές διακοπές

Αντίστοιχα, όταν το 2005 οι ελληνικές αρχές έκαναν έφοδο στη βίλα της οικογένειας Παπαδημητρίου στη Σχοινούσα, βρέθηκε ένας μεγάλος αριθμός αδήλωτων αρχαιοτήτων άγνωστης προέλευσης, όπως επίσης και 17 άλμπουμ με 2.217 φωτογραφίες αρχαιοτήτων, κάνοντας λόγο για το σημαντικότερο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας του 20ου αιώνα.

Το ζεύγος Σάιμς – Μιχαηλίδη, όπως «ανέδειξε» η ιστορία τροφοδοτούσε μεγάλους διεθνείς οίκους δημοπρασιών με τις αρχαιότητες.

Η οικογένεια Παπαδημητρίου στο εδώλιο του κατηγορουμένου

Επτά μήνες μετά την ανακάλυψη των αρχαιοτήτων, η εισαγγελέας Πρωτοδικών Ελένη Ράικου άσκησε ποινική δίωξη ενταντίον της Δέσποινας Παπαδημητρίου και των παιδιών της Αλέξανδρου, Αγγελικής και Δημητρίου για υπεξαίρεση μνημείου ιδιαίτερα μεγάλης αξίας κατ’ επάγγελμα και κατά συνήθεια και για αποδοχή και διάθεση μνημείων ιδιαίτερα μεγάλης αξίας κατ’ επάγγελμα και κατά συνήθεια.

Ωστόσο, στη συνέχεια κατηγορίες απαγγέλθηκαν μόνο στη Δέσποινα και τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, με το δικαστήριο να κρίνει ότι οικειοποιήθηκαν παράνομα αρχαία μνημεία, πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στους προϊστορικούς, αρχαίους, βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους έως και το 1830. Όπως αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας «Προκύπτει σκοπός για πορισμό εισοδήματος και σταθερή ροπή προς τη διάπραξη του εγκλήματος, που στρέφεται κατά του Δημοσίου, της υπεξαίρεσης μνημείων ως στοιχείο της προσωπικότητάς τους».

Η κα. Παπαδημητρίου υποστήριξε ότι θεωρούσε πως η ενασχόληση του αδερφού της με το εμπόριο έργων τέχνης ήταν νόμιμη.

Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας, με απόφασή του τον Ιούλιο του 2018 καταδίκασε τη Δέσποινα Παπαδημητρίου και τον γιο της Δημήτρη, σε ποινή φυλάκισης 4 ετών με αναστολή και τον όρο της επιτήρησης και της καταβολής 5.000 ευρώ ο καθένας,  για υπεξαίρεση 57 αρχαιοτήτων μεγάλης αξίας, κατά παράβαση του αρχαιολογικού νόμου

Το 2022, το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας έκρινε τους κατηγορούμενους αθώους με το σκεπτικό ότι «Δεν αποδείχθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι αυτοί γνώριζαν ότι τα κατασχεθέντα εν τέλει αρχαία ανήκαν στο Ελληνικό Δημόσιο, αλλά αντίθετα είχαν την πεποίθηση ότι αυτά είχαν περιέλθει νόμιμα στους δικαιοπαρόχους τους, οι οποίοι και τα είχαν τοποθετήσει ως διακοσμητικά στοιχεία αλλά και ως χρηστικά αντικείμενα στις οικίες στο Παλαιό Ψυχικό και στη Σχοινούσα. Η πεποίθησή τους, δε, αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι από τη στιγμή που τα επίδικα αποδείχθηκε ότι ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο με ανέκκλητη δήλωσή τους προς το δικαστήριο δήλωσαν ότι ουδεμία απαίτηση διατηρούν επ’ αυτών αναγνωρίζοντας ότι ανήκουν οριστικά στο τελευταίο (Δημόσιο)».

Ωστόσο, το ΣΤ’ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου αναίρεσε την απόφαση του Εφετείου κρίνοντας ότι «…Δεν συνεκτιμήθηκε το περιεχόμενο ενός εκάστου εκ των εισφερθέντων αποδεικτικών μέσων και όλων των πραγματικών δεδομένων της προδικασίας και της ακροαματικής διαδικασίας…» και «περιέχει κρίσεις οι οποίες δεν συνδέονται με το ερευνώμενο αδίκημα και ούτε τελούν σε λογική αλληλουχία με τα περιστατικά που φέρεται ότι αποδείχθηκαν, ενώ τμήματα των παραδοχών αντιφάσκουν μεταξύ τους δημιουργώντας ασάφεια στην αιτιολογία της αθωωτικής απόφασης».

Η δίκη για την αρχαιοκαπηλία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2025 στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας. Η επόμενη δικάσιμος εξ αναβολής από τις 11 Δεκεμβρίου 2024 έχει οριστεί για τις 7 Απριλίου 2025, με την κατάθεση του αρχαιολόγου Χρήστου Τσιρογιάννη.

Διαβάστε επίσης:

Αγγελική Γυπάκη: Είμαι οπαδός της ομαδικής δουλειάς, της ειλικρινούς συνεργασίας και της αλληλοσυμπλήρωσης

Κυρανάκης: Νέες προκλήσεις με φόντο τις σιδηροδρομικές μεταφορές

Σιδηρόδρομος: Η «καυτή πατάτα» του νέου υπουργού Μεταφορών – Ποιοι θα αναλάβουν τα τρένα