Ενάμισης χρόνος έχει συμπληρωθεί από την έναρξη της εφαρμογής του μέτρου σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης της πλαστικής σακούλας στην Ελλάδα, με την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους. Οι πρώτες μετρήσεις μετά την εκκίνηση του μέτρου έδειξαν πράγματι μειωμένη χρήση της σακούλας, όμως ίσως όχι στον βαθμό που αναμενόταν, καθώς η συνήθεια δύσκολα ξεριζώνεται. Μια νέα διαπίστωση αποκαλύπτει ότι οι Έλληνες μειώνουν, μεν, τη χρήση λεπτής πλαστικής σακούλας, ωστόσο οι μεγάλες αλυσίδες τροφίμων και πολλά καταστήματα προωθούν σακούλες με «περισσότερο πλαστικό», χωρίς την ίδια ώρα να υπάρχει ανταποδοτικότητα.

Το αποτέλεσμα είναι ότι καταλήγουμε, τελικά, να χρησιμοποιούμε περισσότερο πλαστικό, καθώς η αλλαγή στη συνήθειά σχετίζεται με την αλλαγή του πάχους της σακούλας και όχι με την πραγματική μείωση του αριθμού της.

Αυτά είναι τα συμπεράσματα του «Δικτύου Συνεργασίας Για το Θαλάσσιο Περιβάλλον», με αφορμή την «Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Πλαστικής Σακούλας» στις 3 Ιουλίου, προέρχονται από τη μελέτη των στοιχείων που έχουν δημοσιοποιηθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και σχετική έρευνα του ΙΕΛΚΑ.

Στη σχετική ανακοίνωση του «Δικτύου Συνεργασίας Για Το Θαλάσσιο Περιβάλλον» και του «Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη» αναφέρονται τα εξής:

Από την 1η Ιανουαρίου 2018, σε εφαρμογή της Οδηγίας 2015/720 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έπαψε η δωρεάν διάθεση πλαστικής σακούλας μεταφοράς και επιβλήθηκαν η καταβολή αντισταθμιστικού περιβαλλοντικού τέλους για τις λεπτές πλαστικές σακούλες, με πάχος τοιχώματος μικρότερο των 50 μικρών (μm) και η τιμολόγηση της πλαστικής σακούλας μεταφοράς με πάχος τοιχώματος από 50 – 70 μικρά (μm).

Κατά τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2018, η ΑΑΔΕ εισέπραξε το ποσό των 15.506.584 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί σε 516.886.140 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Η τιμολόγηση των πλαστικών σακουλών μεταφοράς με πάχος τοιχώματος από 50 – 70 μικρά (μm) δεν περιλαμβάνει αντισταθμιστικό περιβαλλοντικό τέλος.

Επιπλέον, το κείμενο υπογραμμίζει ότι «οι λεπτές σακούλες μικρότερες των 50 μm τείνουν να καταργηθούν: ήταν διαθέσιμες μόνο σε 5 από τα 13 ελεγχόμενα σημεία και σε όλα τα σούπερ μάρκετ διατίθεντο πλαστικές σακούλες μεγαλύτερες των 50 μm ή των 70 μm». Στην πράξη λοιπόν, επιβεβαιώνεται ότι στα σούπερ μάρκετ διατίθεται πλαστική σακούλα μεταφοράς (συχνά ονομαζόμενη «επαναχρησιμοποιούμενη») με πάχος 52μm, ενώ πληθώρα καταστημάτων (γαλακτοπωλεία, καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών, παιχνιδιών κ.ά.) πωλούν την πλαστική σακούλα στην τιμή του περιβαλλοντικού τέλους, όταν στην πράξη αυτή είναι κατά πολύ παραπάνω των 50 μικρών.

Όπως υποστηρίζει το ΥΠΕΚΑ, «…80% ήταν η μείωση στη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μέσω των μεγάλων καταστημάτων πώλησης καταναλωτικών αγαθών και 60% από τα υπόλοιπα καταστήματα». Επιπροσθέτως, το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) ανακοίνωσε ότι «τα στοιχεία καταγράφουν για 2018 μείωση της τάξης του 80,3% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους, σε σχέση με το 2017». Στην πράξη, όλα τα καταστήματα χρησιμοποιούν πλαστικές σακούλες μεταφοράς, ωστόσο τα μοναδικά τεκμηριωμένα στοιχεία για τον αριθμό των πλαστικών σακουλών μεταφοράς προέρχονται από το λιανεμπόριο.

Τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν τα εξής τρία βασικά συμπεράσματα:

-Το περιβαλλοντικό τέλος της λεπτής πλαστικής σακούλας φαίνεται πως στο μέλλον θα αποτελεί αποκλειστικά έσοδο του εμπόρου, αντί για ανταποδοτικό τέλος στο κράτος.

-Η παραγωγή εθνικών στατιστικών στοιχείων για άλλη μια φορά είναι πλημμελής, διασύροντας τη χώρα μας και λειτουργώντας σε βάρος του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

–Υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν για την αλλαγή συμπεριφοράς, σχετικά με τη μείωση του πλαστικού στην καθημερινότητα, ξεκινώντας από την ορθή εφαρμογή του υφιστάμενου μέτρου.

Τέλος, το «Δίκτυο Συνεργασίας Για το Θαλάσσιο Περιβάλλον» επισημαίνει ότι η επιτυχής εφαρμογή του μέτρου περιορισμού χρήσης της λεπτής πλαστικής σακούλας αποτελεί προϋπόθεση για την ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα πλαστικά μιας χρήσης. Για τον σκοπό αυτό, είναι αναγκαία η ορθή και αληθής ενημέρωση του κοινού, καθώς και η προώθηση της συμμετοχής των πολιτών και των ενδιαφερόμενων μερών (επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές, ερευνητικοί φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.ά.) σε όλα τα στάδια διαμόρφωσης και εφαρμογής νομοθεσίας και πολιτικών.