Η πτώση ενοικίων κατοικιών και καταστημάτων λιανικής είναι ορατή. Για την πρώτη κατηγορία, ένας από τους λόγους είναι η επιστροφή πολλών ακινήτων σε μακροχρόνια από τη βραχυχρόνια μίσθωση (μεγαλύτερη προσφορά). Για τη δεύτερη, το μεγάλο πλήθος των καταστημάτων που έκλεισε αναγκαστικά, οι πληγές της μείωσης του τουρισμού και, γενικότερα, οι επιπτώσεις του κορονοϊού στην πραγματική οικονομία.

Τα παραπάνω επεσήμανε στο mononews η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Ελλάδος (ΟΜΑΣΕ) Άρτεμις Μαυράκη η οποία επίσης σημείωσε, αναφορικά με τις αξίες των ακινήτων, ότι αυτή τη στιγμή δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ασφαλής εκτίμηση. Πράξεις δεν έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα, ενώ το ενδιαφέρον των ξένων έχει παγώσει, άλλωστε δεν γίνονταν καν πτήσεις.

«Ωστόσο, οι ξένοι συνεχίζουν να ενδιαφέρονται για ακίνητα στην Ελλάδα» υπογραμμίζει η κ. Μαυράκη και προσθέτει: «Κανείς δεν γνωρίζει πως θα διαμορφωθούν οι τιμές γιατί ακόμα δεν έχει λειτουργήσει κανονικά η αγορά. Σήμερα είναι παρακινδυνευμένο το συμπέρασμα για το πως θα κινηθούν οι αξίες το επόμενο διάστημα. Θα εξαρτηθεί από το πως θα πάει τελικά ο τουρισμός και η πραγματική οικονομία το επόμενο διάστημα. Τηρούμε στάση αναμονής για να δούμε τις εξελίξεις μετά το καλοκαίρι. Έχει προηγηθεί μια τεράστια κρίση στα ακίνητα και μόλις το 2018 άρχισε η σταθεροποίηση και η άνοδος το 2019. Οι τιμές των ακινήτων είναι μειωμένες σε σχέση με το 2008. Η εκτίμησή μου είναι πως η αγορά θα παρουσιάσει εικόνα σταθεροποίησης».

Άλλα στελέχη της κτηματαγοράς πάντως παραθέτουν παραδείγματα αγοραπωλησιών που τις σταμάτησε το lockdownκαι τώρα ο αγοραστής επιστρέφει με νέα πρόταση η οποία υπολείπεται αυτής πριν τον κορονοϊό έως και 25%… Πιθανότατα, όποιος έχει ανάγκη σήμερα να πουλήσει το ακίνητό του θα αναγκαστεί να το δώσει σε χαμηλότερη τιμή από ότι στις αρχές του έτους. Όσοι πωλητές δεν βιάζονται είναι σε καλύτερη μοίρα ειδικά εφόσον επαληθευτεί η προαναφερόμενη εκτίμηση της προέδρου της ΟΜΑΣΕ.

Σε κάθε περίπτωση το σύνολο της κτηματαγοράς συμφωνεί ότι αυτό που έχει πληγεί ήδη είναι τα μισθώματα. Ειδικά στη λιανική το μέλλον φαντάζει δύσκολο και με ανατροπές. Π.χ. η εξάπλωση του ηλεκτρονικού εμπορίου δύναται να οδηγήσει μεγάλες αλυσίδες να μειώσουν, όπως λένε τα σενάρια που εκπονούν, τα δίκτυά τους σε ποσοστό της τάξεως του 30% σε ένα χρόνο. Η αγορά των μισθώσεων δείχνει πως θα σημειώσει σημαντική διόρθωση και θα μείνει για αρκετό διάστημα με αρνητικό πρόσημο.

Την ίδια στιγμή η εταιρεία η Arbitrage RE (συμβουλευτική – διαχείρισης ακινήτων εταιρεία) σε έκθεσή της υπό τον τίτλο «αξιολόγηση του αντικτύπου της πανδημίας στην αγορά ακινήτων» επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι το μεγάλο στοίχημα είναι να συνεχίσει η χώρα να προσελκύει διεθνείς θεσμικούς επενδυτές μέσω της αγοράς συνδεδεμένων με κόκκινα δάνεια ακινήτων (NPLs) των ευκαιριών στον τομέα του τουρισμού, των εξοχικών κατοικιών και της Golden Visa.

Σε γενικές γραμμές, προσθέτει, οι επιπτώσεις θα ποικίλλουν ανάλογα με την κατηγορία του ακινήτου. Τα ποιοτικά ακίνητα με πιστοποιημένες προδιαγραφές και σύγχρονες τηλεπικοινωνιακές υποδομές θα είναι πιο ανθεκτικά. Οι αποθήκες θα βγουν ισχυρότερες. Τα ξενοδοχεία θα υποστούν την μεγαλύτερη επίπτωση λόγω του τουρισμού, όπως και τα καταστήματα λιανικής.

Στα δυνατά σημεία της ελληνικής αγοράς των ακινήτων η Arbitrage συμπεριλαμβάνει την πολιτική σταθερότητα, την εμπειρία και ανθεκτικότητα του κλάδου λόγω των δυσκολιών των προηγούμενων ετών της οικονομικής κρίσης (2009 – 16) τις χαμηλότερες τιμές σε σχέση με το 2008 (20 με 25% όπως σημειώνει) και τις καλύτερες  αποδόσεις σε σύγκριση με τις ανταγωνιστικές μεσογειακές αγορές.

Ως αδυναμίες καταγράφει την βαθιά ύφεση το 2020 λόγω της πανδημίας, την αυξανόμενη ανεργία, την αβεβαιότητα σχετικά με την έκταση της οικονομικής ανάκαμψης το 2021, τη νέα αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια συνδεδεμένα με τα ακίνητα, τους περαιτέρω περιορισμούς στη τραπεζική πίστωση και τη νέα μείωση του ήδη μειωμένου εισοδήματος των νοικοκυριών.