Η μεγάλη στεγαστική κρίση της Ευρώπης μόλις ξεκίνησε

Σπίτι σε μια καταπράσινη γειτονιά στο Ντίσελντορφ, σχεδίαζαν να αποκτήσουν το καλοκαίρι η Μιλένα και ο Μάνουελ Ντέιβιντ, καθώς αυτή η κίνηση θα τους έβγαζε από ένα μικρό διαμέρισμα, όπου μοιράζονται ένα υπνοδωμάτιο με τα δύο παιδιά τους.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της 16μηνης αναμονής για την άδεια, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων τριπλασιάστηκαν και το κόστος κατασκευής αυξήθηκε κατά 85.000 ευρώ (90.000 δολάρια).

Το ζευγάρι βρέθηκε αντιμέτωπο με το γεγονός ότι το όνειρό του να χτίσει το δικό του σπίτι, είχε καταρρεύσει ως μέρος της χειρότερης κατασκευαστικής κρίσης στην Ευρώπη εδώ και δεκαετίες.

Στα ύψη το κόστος

Παρόμοια κατάσταση βιώνουν στο μεγαλύτερο μέρος της Γηραιάς Ηπείρου.

Το κόστος των κατοικιών εκτοξεύεται στα ύψη, ενώ η ολιγωρία με την γραφειοκρατία και οι ολοένα και πιο αυστηροί κανονισμοί στην ενεργειακή απόδοση, επιτείνουν τους “αντίθετους ανέμους”.

Με τη στέγαση ήδη περιορισμένη, η κατάσταση απειλεί να επιβαρύνει την ανάπτυξη και να πυροδοτήσει περαιτέρω πολιτικές εντάσεις, καθώς οι ελλείψεις πιέζουν όλο και περισσότερο  τους ψηφοφόρους.

«Πέρασα τόσες πολλές νύχτες ξάγρυπνη», ανέφερε η Μιλένα, μια 37χρονη δασκάλα. «Αυτό που με θυμώνει είναι ότι ήμασταν τόσο κοντά», συμπληρώνει.

Σημειώνεται ότι οι Ντέιβιντ ήταν κορυφαίοι υποψήφιοι για την απόκτηση κατοικίας.

Η οικογένεια έχει δύο εισοδήματα, σταθερές δουλειές στο δημόσιο και το κυριότερο, δεν χρειάστηκε να πληρώσει για το οικόπεδό της, το οποίο κληρονομήθηκε από τους γονείς του Μανουέλ, ο οποίος είναι 35 ετών και διευθυντής σε έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό.

Η προσπάθειά της οικογένειας, δείχνει ότι η αγορά κατοικίας στην Ευρώπη, βρίσκεται υπό κατάρρευση.

Οι πλούσιες χώρες, οι πιο πληγωμένες

Οι χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο είναι από τις πιο πλούσιες.

Οι νέες οικοδομικές άδειες στη Γερμανία μειώθηκαν περισσότερο από 27% το α’ εξάμηνο.

Οι άδειες στη Γαλλία μειώθηκαν κατά 28% έως τον Ιούλιο, ενώ η κατασκευή κατοικιών στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να μειωθεί περισσότερο από 25% φέτος.

Την ίδια στιγμή, η Σουηδία υφίσταται τη χειρότερη ύφεση από την κρίση της δεκαετίας του 1990, με τους συντελεστές δόμησης λιγότερο από το 1/3 αυτού που κρίνεται απαραίτητο για να συμβαδίσει με τη ζήτηση.

Επισημαίνεται ότι η Σουηδία έχει μια συνταγματική δέσμευση να παρέχει οικονομικά προσιτή στέγαση, ωστόσο, η προσφορά ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων δεν συμβαδίζει με τη ζήτηση εδώ και δεκαετίες, ανεβάζοντας τις τιμές των κατοικιών και αναγκάζοντας τους ανθρώπους να ζουν σε υποενοικιάσεις στη μαύρη αγορά.

Η ύφεση επηρεάζει μονοκατοικίες – όπως αυτή που σχεδίαζε το ζευγάρι στο Ντίσελντορφ- καθώς και μεγάλα έργα στέγασης.

Στο “ράφι” όλες τις νέες κατασκευές

Η Vonovia, η μεγαλύτερη ιδιοκτήτρια της Γερμανίας, φέτος έβαλε “στο ράφι” όλες τις νέες κατασκευές επ’ αόριστον.

Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις υστερούν σε υποσχέσεις προς τους ψηφοφόρους.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οικοδόμηση έχασε σταθερά τον στόχο των 300.000 κατοικιών ετησίως που είχε τεθεί από την κυβερνώσα συντηρητική κυβέρνηση το 2019.

Στη Γερμανία, η προσιτή στέγαση ήταν μια από τις βασικές δεσμεύσεις που ανέλαβε ο συνασπισμός του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς όταν ανέλαβε την εξουσία το 2021, αλλά οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η κυβέρνηση δεν θα επιτύχει τον στόχο της να προσθέτει 400.000 νέες κατοικίες ετησίως μέχρι το 2026 το νωρίτερο.

«Το να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες έχουν ένα μέρος για να ζήσουν, είναι ένα από τα πιο ουσιαστικά καθήκοντα του κράτους», δήλωσε η Kolja Müller, συνεπικεφαλής του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος του Scholz στη Φρανκφούρτη. «Σαφώς αποτυγχάνει», πρόσθεσε.

Παράλληλα, η συμπίεση της στέγασης κινδυνεύει να διευρύνει τα κοινωνικά χάσμα, αναγκάζοντας τους ανθρώπους να πληρώνουν περισσότερο από το εισόδημά τους για διαμονή.

Πρόβλημα οι μετανάστες

Η στάση απέναντι στους μετανάστες θα μπορούσε επίσης να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση.

Στο Lörrach – μια πόλη στη νότια Γερμανία – αρκετές δεκάδες ένοικοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν νωρίτερα φέτος, προκειμένου να κάνουν χώρο για τους πρόσφυγες.

«Εάν δεν μπορέσουμε να λύσουμε την στεγαστική κρίση, θα είναι μια πραγματική απειλή για τη δημοκρατία μας», είπε ο Μύλερ, ο οποίος αποδίδει την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος  – του δεύτερου ισχυρότερου κόμματος στις δημοσκοπήσεις – εν μέρει στις εντάσεις για τη στέγαση.

Στην Πορτογαλία εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις, που δείχνουν πόσο δύσκολο είναι να διορθωθεί το πρόβλημα, ενώ οι πρωτοβουλίες για να προσελκύσουν επενδυτές – όπως το πρόγραμμα χρυσής βίζας της Πορτογαλίας – έχουν προκαλέσει άνοδο των τιμών των κατοικιών.

Οι προσπάθειες για την κατασκευή οικονομικών κατοικιών, πηγάζουν τελικά από την κακή κυβερνητική πολιτική.

Η στέγαση βρίσκεται κάπου μεταξύ ενός περιουσιακού στοιχείου που βασίζεται στην αγορά και ενός ρυθμιζόμενου δημόσιου αγαθού, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.

Αυτός ο συνδυασμός μειώνει τις επενδύσεις, ενώ υποβάλλει τον κλάδο σε αστάθεια.

Ταυτόχρονα, η τρέχουσα αναταραχή στο κόστος χρηματοδότησης και κατασκευής, συχνά καθιστά ασύμφορη την οικοδόμηση, εκτός από τις πολυτελείς κατοικίες.

Ο ρόλος των κυβερνήσεων

Ένα σημαντικό μερίδιο των υφιστάμενων κατοικιών της Σουηδίας χτίστηκε ως μέρος μιας κρατικής πρωτοβουλίας για την προσθήκη ενός εκατομμυρίου κατοικιών μεταξύ 1965 και 1974.

Στη Γερμανία, πόλεις όπως το Βερολίνο έχτισαν τεράστιες κατοικίες για εργάτες που μετανάστευσαν στα αστικά κέντρα μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ωστόσο, αυτό έχει αλλάξει.

Στη Γερμανία, η στροφή προς τη στήριξη στον ιδιωτικό τομέα εντάθηκε με την επανένωση, η οποία συμπίεσε τα δημόσια ταμεία και ώθησε πολλές πόλεις να πουλήσουν ακίνητα.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Γερμανία είχε ακόμη περίπου 4 εκατομμύρια κοινωνικές κατοικίες, αλλά ο αριθμός αυτός έπεσε σε λίγο περισσότερο από 1 εκατομμύριο το 2020.

Παρόμοια είναι η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου τα δημοτικά διαμερίσματα πωλήθηκαν σε ενοικιαστές τη δεκαετία του 1980.

«Το κράτος τείνει να ευνοεί το άτομο, παρά την κοινότητα, και αφήνει κυρίως σε ιδιώτες ιδιοκτήτες να παρέχουν επαρκή στέγαση», δήλωσε η Kerstin Brückweh, ιστορικός στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Viadrina Frankfurt (Oder).

Στην Ανατολική Γερμανία, όπου το ακροδεξιό AfD έχει την ισχυρότερη υποστήριξη, το στεγαστικό άγχος είναι ιδιαίτερα έντονο.

Μετά την επανένωση, πολλοί έχασαν το δικαίωμα να ζουν σε σπίτια που κάποτε παρείχε το κομμουνιστικό καθεστώς.

Σήμερα, οι Ανατολικογερμανοί εξακολουθούν να είναι λιγότερο πιθανό να κατέχουν περιουσία από τους Δυτικογερμανούς συνομηλίκους τους.

Προσωρινές κατοικίες δημιουργήθηκαν για τους υπαλλήλους της Northvolt AB κοντά στο Skelleftea της Σουηδίας, τον Φεβρουάριο του 2022.

Όμως, τα σχέδια επέκτασης της εταιρείας, θα μπορούσαν να επιβραδυνθούν λόγω έλλειψης στέγης.

Στη Skelleftea στη βόρεια Σουηδία, αυτό κινδυνεύει να επιβραδύνει τα σχέδια της Northvolt AB να ενισχύσει το πρώτο της εργοστάσιο στοιχείων μπαταρίας.

Η εταιρεία προσλαμβάνει περισσότερα από 100 άτομα το μήνα, με την κατασκευαστική ύφεση να καθιστά σχεδόν αδύνατο για την πόλη των 36.000 κατοίκων να συμβαδίσει με την κατάσταση.

Επιπλέον, το κατασκευαστικό κραχ οδήγησε σε εκκλήσεις για κίνητρα και υποστήριξη της βιομηχανίας, αλλά οι κυβερνήσεις έχουν περιορισμένη όρεξη για πρόσθετες δαπάνες, μετά την πανδημία του Covid και εν μέσω προσπαθειών να περιορίσουν τον πληθωρισμό.

“Αιμορραγεί” ο κατασκευαστικός κλάδος

Το αποτέλεσμα είναι ένα κύμα αποτυχιών και περικοπών, που κινδυνεύουν να μειώσουν τη μακροπρόθεσμη κατασκευαστική ικανότητα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου 45.000 κατασκευαστές κατοικιών έχουν βάλει “λουκέτο” τα τελευταία πέντε χρόνια.

Στη Σουηδία, 1.145 εταιρείες του κατασκευαστικού κλάδου υπέβαλαν αίτηση πτώχευσης τους πρώτους 10 μήνες του τρέχοντος έτους, σημειώνοντας αύξηση 35% από το 2022, σύμφωνα με στοιχεία της Creditsafe.

Παράδειγμα της ζοφερής αυτής κατάστασης αποτελεί το εμβληματικό αρχηγείο της αστυνομίας της Φρανκφούρτης.

Η έκταση στο κέντρο της πόλης εγκαταλείφθηκε για περισσότερα από 15 χρόνια προτού η Gerchgroup την αποκτήσει και δεσμευθεί να αποκαταστήσει τη μεγαλειώδη δομή του 1914 και να κατασκευάσει περισσότερα από 440 μερικώς επιδοτούμενα διαμερίσματα.

Εντούτοις, τον Αύγουστο, υπέβαλε αίτηση αφερεγγυότητας, αφήνοντας ένα κενό στο κέντρο της πόλης, όπου χρειάζονται σπίτια.

Στα πέντε χρόνια που η εταιρεία είχε αναλάβει την περιοχή-ορόσημο, ούτε ένας εκσκαφέας δεν πήγε να δουλέψει.

Μελλοντικές κινήσεις – πανάκεια

Μέσα σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας έχει υποσχεθεί ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να επιταχύνει το υποτονικό σύστημα σχεδιασμού της χώρας και να χτίσει 1,5 εκατομμύριο κατοικίες κατά την επόμενη θητεία του Κοινοβουλίου.

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση της Πορτογαλίας στοχεύει να αυξήσει την ποσότητα της ακίνητης περιουσίας που διατίθεται για οικιστική χρήση και να απλοποιήσει τις διαδικασίες αδειοδότησης.

Η Γερμανία δεσμεύτηκε να απλοποιήσει τους οικοδομικούς κανόνες και να ενισχύσει τις δημόσιες επενδύσεις, παρόλο που αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν αναμένεται να προσφέρει μεγάλη ανακούφιση.

«Αυτές οι μεταρρυθμίσεις, δημιουργούν απόλυτη αβεβαιότητα μεταξύ των κατασκευαστών», δήλωσε ο Wolfgang Schubert-Raab, πρόεδρος της ομάδας λόμπι ZDB του οικοδομικού τομέα.

«Αντί να ξεκινήσουν άμεσα έργα, θα περιμένουν ακόμη καλύτερες επιδοτήσεις το επόμενο έτος, όταν η κατάσταση θα φαίνεται ακόμη πιο ζοφερή», είπε χαρακτηριστικά.

Όσον αφορά την οικογένεια Μιλένα και Μάνουελ Ντέιβιντ, ελπίζει ότι εάν αλλάξουν τις κατόψεις της μελλοντικής κατοικίας τους και λάβουν περισσότερη κρατική χρηματοδότηση, ίσως να μπορέσουν τελικά να ξεκινήσουν την κατασκευή.

Όμως κρατούν «μικρό καλάθι».

«Ειλικρινά έπαψα να είμαι αισιόδοξη. Πιστεύω οτι αυτό θα κρατήσει μέχρι να αρχίσουμε να χτίζουμε», δηλώνει η Μιλένα.

Διαβάστε επίσης: 

«Φωτιά» τα ενοίκια: Πόσο αυξήθηκαν φέτος σε Αττική και Θεσσαλονίκη (Πίνακας με τις τιμές σε όλη την Ελλάδα)

Τα υψηλά επιτόκια απειλούν το real estate

Η εντυπωσιακή βίλα 300 ετών στην Τοσκάνη που ζητά αγοραστή για 6,9 εκατ. ευρώ (φωτογραφίες)