Ένα εκτενές αφιέρωμα κάνει το βρετανικό δίκτυο BBC στα ελληνικά νησιά και τις δυσμενείς επιπτώσεις που έχει προκαλέσει στην Ελλάδα η ραγδαία και ανεξέλεγκτη εξάπλωση της Airbnb.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το BBC, οι ίδιοι οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών «δεν έχουν πλέον που να μείνουν», καθώς όλα τα διαθέσιμα σπίτια έχουν μετατραπεί σε κατοικίες βραχυχρόνιας μίσθωσης. Όπως σχολιάζει το άρθρο, τα μέρη όπου οι ντόπιοι Έλληνες αποκαλούν σπίτια τους αλλάζουν ή ακόμη και εξαφανίζονται, καθώς οι βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις κανιβαλίζουν τις μακροχρόνιες ενοικιάσεις.

Το δημοσίευμα κάνει ειδική αναφορά στην περίπτωση μιας Βρετανίδας, η οποία επισκέφθηκε την Πάρο και τη λάτρεψε, γι’ αυτό και θέλησε να μείνει εκεί.

Όπως εξιστορείται στο κείμενο, «Η Κολέτ Νόλαν ερωτεύτηκε την Πάρο πριν από 28 χρόνια, όταν μετακόμισε εκεί από το Ηνωμένο Βασίλειο με τον Έλληνα, πρώην πλέον, σύζυγό της. «Όλα τα εγγόνια μου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ», λέει η 60χρονη. «Μου αρέσει να είμαι δίπλα στην θάλασσα και απολαμβάνω τον χαλαρό τρόπο ζωής».

Ωστόσο, μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια ζωής στο διάσημο κυκλαδίτικο νησί, η Νόλαν, που έχει ζήσει πλέον σχεδόν τη μισή της ζωή στην Ελλάδα, μπορεί να εκδιωχθεί από το σπίτι που νοικιάζει τα τελευταία πέντε χρόνια, καθώς ο ιδιοκτήτης θέλει να το διαθέσει προς βραχυχρόνια μίσθωση στην πλατφόρμα της Airbnb.

Μάλιστα, η Πάρος είναι ένα από τα νησιά, στα οποία παρατηρείται πολύ έντονα το φαινόμενο οι ιδιοκτήτες να «βγάζουν» από τα σπίτια τους ενοικιαστές, προκειμένου να τα προσφέρουν στη διάθεση των πελατών της Airbnb. Αυτό οφείλεται, σε κάποιο βαθμό και στο γεγονός ότι η Πάρος γνωρίζει σταθερά έντονη τουριστική κίνηση κάθε καλοκαίρι.

Η Νόλαν, μάλιστα, μιλώντας στο BBC, αποκαλύπτει τι της είπαν οι ιδιοκτήτες του διαμερίσματος που ενοικιάζει. «Είναι ένα ηλικιωμένο ζευγάρι και μένουν στο διαμέρισμα πάνω από μένα για έναν ή και δύο μήνες κάθε καλοκαίρι», εξηγεί. «Μου είπαν ότι θέλουν το διαμέρισμά μου, γιατί δυσκολεύονται με τις σκάλες. Όταν, όμως, τους πρότεινα να μετακομίσω εγώ στον πάνω όροφο, μου είπαν ότι ο γιος τους θέλει να το μετατρέψει σε Airbnb».

Οι λόγοι για τους οποίους όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες στρέφονται στην βραχυχρόνια μίσθωση είναι προφανείς και σχετίζονται με το αυξημένο οικονομικό κέρδος που έχουν, έναντι της μακροχρόνιας μίσθωσης.

Ενδεικτικά, η Νόλαν δίνει για το διαμέρισμα που ενοικιάζει 100 ευρώ το μήνα στους ιδιοκτήτες, όταν μια τέτοια κατοικία στην Πάρο κοστίζει, για βραχυχρόνια μίσθωση, περίπου 80 ευρώ τη βραδιά.

Η ανάγκη για αυξημένο κέρδος είναι τέτοια, που οι ιδιοκτήτες του εν λόγω διαμερίσματος είναι διατεθειμένοι να πάνε στα δικαστήρια με την Νόλαν, προκειμένου να ακυρώσουν το συμβόλαιο που έχουν υπογράψει μαζί της για το σπίτι, σύμφωνα με το οποίο έχει δικαίωμα να μείνει τουλάχιστον μέχρι και τον προσεχή Απρίλιο.

Έτσι, η Νόλαν είναι κυριολεκτικά εκδιωγμένη και δηλώνει μάλιστα ότι, αν δεν βρει λύση, στην οποία μάλιστα να μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά, ίσως αναγκαστεί να επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb έχουν δημιουργήσει τεράστιες στεγαστικές ελλείψεις, ενώ ανεβάζουν ασφυκτικά υψηλά και τον πήχη των ενοικίων, γεγονός που δεν παρατηρείται μόνο στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα ελληνικά νησιά, λόγω περιορισμένης έκτασης και διάθεσης κατοικιών είναι από τα μέρη που αντιμετωπίζουν οξύτατο πρόβλημα.

Το νησί της Πάρου, ενδεικτικά, έχει μόνιμο πληθυσμό μόλις 13.000 κατοίκων, ωστόσο ο αριθμός των επισκεπτών πρόσφατα παρουσίασε σημαντική αύξηση: από το 2014 έως το 2017, ο αριθμός των διανυκτερεύσεων αυξήθηκε από 332.418 σε 421.418. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Airbnb, υπάρχουν 2.435 καταχωρήσεις για το νησί, με το 82,9% αυτών να αφορά ολόκληρα σπίτια ή διαμερίσματα.

Όπως εκτιμά το ρεπορτάζ του βρετανικού δικτύου ειδήσεων, η Ελλάδα γενικά έχει ποσοστό ιδιοκατοίκησης 74%, ποσοστό που αποτελεί ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Είναι σύνηθες για οικογένειες μεσαίας τάξης να έχουν στην κατοχή τους κάποια ακίνητα, τα οποία κρατούν για τα παιδιά τους και, στο μεταξύ, τα ενοικιάζουν. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό των Ελλήνων, που παρατηρείται στη χώρα μας εδώ και πολλά χρόνια.

Ωστόσο, μετά την εμφάνιση της μεγάλης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, το 2009, παρατηρήθηκε συρρίκνωση της οικονομίας κατά 26%, γεγονός που οδήγησε πολλούς ιδιοκτήτες στην ανάγκη να στραφούν προς τη βραχυχρόνια μίσθωση, με την ελπίδα να κερδίσουν περισσότερα χρήματα.

Για πολλές οικογένειες που χτυπήθηκαν από την οικονομική κρίση, η δυνατότητα να επωφεληθούν από την τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας και να βγάλουν κάποια επιπλέον χρήματα μέσω των Airbnb, υπήρξε μια σωτήρια λύση. Ωστόσο, για εκείνους που προσπαθούν να «στήσουν» τη ζωή τους σε έναν τόπο, αναζητώντας μόνιμη κατοικία, η δημοτικότητα που γνωρίζει η Airbnb είναι ένα αρνητικό φαινόμενο, που τους δυσκολεύει πολύ. Αξίζει, μάλιστα να αναφερθεί ότι οι κατηγορίες ανθρώπων που αναζητούν στέγη για μακροχρόνια μίσθωση είναι πάρα πολλές, αποκαλύπτοντας το μέγεθος του προβλήματος που δημιουργείται. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ελεύθεροι, οι χωρισμένοι, οι φοιτητές, οι εποχιακοί εργάτες, αλλά και οι γιατροί και δάσκαλοι σε προσωρινές θέσεις.

«Παλαιότερα ήταν εύκολο να βρει κανείς σπίτι στην Πάρο» λέει η Νόλαν. «Τώρα, φαίνεται ότι όλοι ψάχνουν. Οι περισσότεροι ενοικιαστές έχουν κληθεί να αφήσουν τα σπίτια που μένουν, γιατί οι ιδιοκτήτες τα θέλουν για Airbnb. Αλλά δεν έχουν που να πάνε».

Παρά το γεγονός ότι η Νόλαν βρήκε αυτό το σπίτι, το οποίο ενοικιάζει με 100 ευρώ το μήνα, εάν πράγματι αναγκαστεί να το εγκαταλείψει, τότε τα μόνα σπίτια που είναι πλέον διαθέσιμα για μακροχρόνια μίσθωση ξεκινούν από 300 ευρώ και πάνω.

«Αν προσθέσεις και τους λογαριασμούς, το κόστος είναι πολύ μεγάλο», λέει. «Και δεν ζούμε με πολλά χρήματα εδώ. Εργαζόμαστε το καλοκαίρι και μετά κάνουμε διάφορες δουλειές που μπορούμε να βρούμε τον χειμώνα… Εργάζομαι σε ένα ξενοδοχείο και το χειμώνα διδάσκω αγγλικά και καθαρίζω σπίτια».

Η κόρη της Νόλαν, Κατερίνα Μπαμπούλη εργάζεται στην τουριστική βιομηχανία και διαχειρίζεται βίλες προς ενοικίαση, πολλές από τις οποίες νοικιάζονται στο διαδίκτυο. Μιλώντας στο BBC, η Κατερίνα Μπαμπούλη χαρακτηρίζει περίπλοκη την κατάσταση και επιχειρεί να εξηγήσει την οπτική των ιδιοκτητών ακινήτων στο νησί.

«Με το Airbnb μπορώ να βγάλω 10.000 ευρώ σε τρεις μήνες. Πληρώνω 2.000 ευρώ σε φόρους, 2.000 ευρώ για την καθαριότητα και τυχόν ζημιές και μου μένουν 6.000 ευρώ. Αν υπάρξει κάποιο πρόβλημα με τους ενοικιαστές, η Airbnb επεμβαίνει και βοηθά», λέει. Αντιθέτως, στην περίπτωση μακροχρόνιας μίσθωσης, ο ιδιοκτήτης του ίδιου ακινήτου θα έβγαζε περίπου 10.000 ευρώ τον χρόνο, θα πλήρωνε 3.000 ευρώ σε φόρους και 3.000 σε ζημιές, άρα το κέρδος της θα ήταν μόλις 4.000 ευρώ. «Κι αν έχω κάποιο πρόβλημα με τους ενοικιαστές, δεν μπορώ να τους διώξω. Γι’ αυτό, λοιπόν, πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν πλέον την μακροχρόνια μίσθωση των κατοικιών τους».

«Τα ενοίκια στην Κέρκυρα έχουν ανέβει πολύ. Εκεί που κάποιος έβρισκε δυάρι με 200 ευρώ τον μήνα, τώρα πρέπει να δίνει 500 ευρώ», συμπληρώνει. Επιπλέον, η κ. Μπαμπούλη υποστηρίζει ότι πολλοί ιδιοκτήτες προτιμούν την Airbnb, διότι η πλατφόρμα τους δίνει μεγαλύτερη υποστήριξη από το νομικό σύστημα της Ελλάδας.

Ωστόσο, και παρ’ ότι κατανοεί την ανάγκη των Ελλήνων πολιτών για περισσότερη κερδοφορία, επισημαίνει το πρόβλημα που ανακύπτει, ισχυριζόμενη ότι «Αν το ελληνικό κράτος στήριζε την μακροχρόνια μίσθωση με τον τρόπο που στηρίζει την βραχυχρόνια, δεν θα είχαμε αυτό το πρόβλημα», λέει.

Αξίζει, ωστόσο, να αναφερθεί ότι, όπως έχει γίνει γνωστό, το υπουργείο Τουρισμού εξετάζει λύσεις, προκειμένου να βρει την «χρυσή τομή» στο θέμα των υψηλών ενοικίων που έχει προκύψει από την βραχυχρόνια μίσθωση.

Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στην Κέρκυρα, ένα νησί μεγαλύτερο από την Πάρο, το οποίο αντιμετωπίζει το επιπρόσθετο πρόβλημα ότι, λόγω του Πανεπιστημίου που διαθέτει, υπάρχει στο πλάνο αναζήτησης κατοικίας και η ομάδα των φοιτητών που έρχεται κάθε χρόνο στο νησί, για να σπουδάσει. Όπως υπολογίζεται, 102.000 άνθρωποι ζουν εδώ όλο τον χρόνο και το νησί διαθέτει και πανεπιστήμιο. Ωστόσο, η επικράτηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τύπου Airbnb, στην πόλη έχει οδηγήσει τους φοιτητές να ζουν σε ξενοδοχεία, ενώ ακόμη και οι ντόπιοι παλεύουν να βρουν κατάλληλη στέγη.

Η 30χρονη Νικολέτα Παντή λέει πως, μαζί με την μητέρα της, έψαχναν επί δύο χρόνια για να βρουν ένα διαμέρισμα να νοικιάσουν μαζί και τελικά βρήκαν ένα δυάρι έξω από την πόλη. Η Νικολέτα κοιμάται στην κρεβατοκάμαρα και η μητέρα της στο σαλόνι.

«Ζούσα σε ένα χωριό, αλλά ήθελα να είμαι στην πόλη της Κέρκυρας, εξαιτίας της δουλειάς μου», λέει. Όπως αναφέρει, η τιμή των ενοικίων για ένα δυάρι εκτινάχθηκε από τα 200 ευρώ τον μήνα, που ήταν πριν από 5 χρόνια, στα 500 ευρώ ή και περισσότερα. «Πληρώνουμε 350 ευρώ, κάτι το οποίο είναι φθηνό», λέει, προσθέτοντας πως βρήκαν το σπίτι μέσω ενός φίλου και πως αυτός είναι «ο μόνος τρόπος» για τους ντόπιους για να βρουν σπίτι στο νησί.

Τεράστιο είναι και το στεγαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα Χανιά και γενικότερα η Κρήτη, όπου ο θυμός γύρω από την κατάσταση αυτή συνεχώς αυξάνεται. Ο 28χρονος Γιώργος Τζήμας, φοιτητής αρχιτεκτονικής στο πανεπιστήμιο της Κρήτης στα Χανιά λέει πως οι φοιτητές πλέον αποθαρρύνονται από το να θέλουν να σπουδάσουν εκεί, εξαιτίας του στεγαστικού προβλήματος. «Εδώ, οι άνθρωποι είτε θα πρέπει να πληρώσουν πολύ ακριβά ενοίκια ή θα μείνουν σε Airbnb» λέει.

Ο ίδιος, μαζί με άλλους ακτιβιστές, οργανώνει εκδηλώσεις διαμαρτυρίας για το θέμα αυτό στο παλιό λιμάνι των Χανίων, ένα μέρος γεμάτο τουρίστες. «Οι κάτοικοι του νησιού γνωρίζουν ήδη πως υπάρχει πρόβλημα, και θέλουμε να το δουν αυτό και οι επισκέπτες. Θέλουμε να μάθουν πως θέλουμε να ζούμε τις ζωές μας εδώ και πως δεν είναι ένα μέρος μόνο για τουρίστες».