Στο 23o συνέδριο Economist βρέθηκε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Άκτωρ, κ. Αλέξανδρος Εξάρχου, στο πλαίσιο του οποίου απηύθηνε ομιλία, σχετικά με τον κλάδο των υποδομών στην Ελλάδα την τελευταία 20ετία, αλλά και τις εκτιμήσεις του για το τι πρέπει να γίνει στο μέλλον, με στόχο την έξοδο της ελληνικής οικονομίας από τον λήθαργο, στον οποίο είχε πέσει για χρόνια.

Ο κ. Εξάρχου ανέπτυξε τις θέσεις του για τη στρατηγική που θα πρέπει να αναπτύξει ο κλάδος των υποδομών την επόμενη δεκαετία, ενώ παρέθεσε και τα οφέλη που εκτιμά ότι θα έχει αυτό στην ανάπτυξη της Ελλάδας.

Στην ομιλία του, ο κ. Εξάρχου ανέφερε τα εξής:

«Αξιότιμε κύριε Υπουργέ, Αγαπητές κυρίες, αγαπητοί κύριοι,

είθισται οι εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα, όταν βρίσκονται σε fora με την κυβέρνηση – και ειδικά με μία νέα κυβέρνηση – να απαριθμούν όλα όσα τους φταίνε, ζητώντας παράλληλα όλα όσα επιθυμούν. Ως επικεφαλής της μεγαλύτερης κατασκευαστικής εταιρείας της Ελλάδας, αλλά και μίας εκ των κορυφαίων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, εγώ θα σας πω πως ένα πράγμα απουσιάζει από την πολιτική για τον κλάδο των Υποδομών της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια κι ένα μόνο ζητούμενο υπάρχει.

Κοινή λογική.

Μια επιστροφή στον ρεαλισμό και την κοινή λογική, μετά από χρόνια πολιτικού παραλογισμού, είναι ικανή να αναστήσει, όχι μόνο τον κατασκευαστικό κλάδο, αλλά και την ίδια την ελληνική οικονομία. Η ιστορία του κατασκευαστικού κλάδου τα τελευταία 20 χρόνια αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ακραίου πολιτικού παραλογισμού.

Βιώσαμε την πρώτη δεκαετία του 2000 έναν οργασμό υποδομών, με τεράστια έργα – ενδεχομένως πέραν και πάνω από τις δυνατότητες της χώρας – και τη δεύτερη δεκαετία του 2000 ζήσαμε σε συνθήκες ακραίας στέρησης και κατασκευαστικής ασιτίας. Από το ένα άκρο του θηριώδους Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, περάσαμε εν μία νυκτί στο άλλο άκρο, στον εκμηδενισμό του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Ξαφνικά, από την αντίληψη πως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στηρίζει την ανάπτυξη, περάσαμε στην πεποίθηση ότι η σκληρή λιτότητα θα βγάλει τη χώρα από την κρίση.

Όπως πάντα, η αλήθεια δεν βρίσκεται στα άκρα, αλλά στη μέση.

Δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς σύγχρονες υποδομές, δρόμους, τρένα, λιμάνια, αεροδρόμια. Η Ελλάδα μεταμορφώθηκε με έργα όπως το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, το Μετρό της Αθήνας, η Αττική Οδός, η Εγνατία, η Ολυμπία Οδός, ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, ο Αυτοκινητόδρομος Μορέας και τόσα άλλα. Δεν ήταν απλά ότι δημιουργήθηκαν ή εκσυγχρονίστηκαν καίριες υποδομές. Ήταν παράλληλα πως η δημιουργία αυτών των υποδομών έφερε εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο, τόνωσε τη δραστηριότητα συναφών τομέων, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες, οι μεταλλευτικές και μεταλλουργικές επιχειρήσεις και τελικά αύξησε το διαθέσιμο εισόδημα και βελτίωσε το βιοτικό επίπεδο των πολιτών.

Άλλωστε σύμφωνα με το ΙΟΒΕ,

 Κάθε ευρώ που δαπανάται για κατασκευαστικά έργα αυξάνει το ΑΕΠ κατά 1,8 ευρώ.
 Κάθε 1 εκατ. ευρώ δαπάνης για κατασκευαστικά έργα δημιουργεί ή διατηρεί 44,5 θέσεις εργασίας.
 Κάθε θέση εργασίας στις Κατασκευές συνδέεται με επιπλέον 1,5 θέσεις εργασίας σε άλλους κλάδους.

Και ξαφνικά όλα σταμάτησαν. Όχι ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, αλλά ως αποτέλεσμα των πολιτικών αποφάσεων για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης. Λανθασμένων, όπως αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος – θα μου επιτρέψετε να πω – πολιτικών αποφάσεων. Ενώ, όταν οι ΗΠΑ βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ύφεση, ο τότε νεοεκλεγείς Πρόεδρος Ομπάμα, για να τονώσει την οικονομία, ανακοίνωσε ένα πακέτο έργων υποδομής, ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ελλάδα, οι κυβερνήσεις περιέκοψαν δραστικά το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

Το Υπουργείο Οικονομικών, στον προϋπολογισμό του 2019, προβλέπει πως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για τον τομέα των Υποδομών και των Μεταφορών θα φτάσει τα 1,8 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,6 είναι χρήματα από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ε.Ε., ενώ μόλις 204 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από εθνικούς πόρους!

Για να το πω εκλαϊκευμένα, ως απάντηση στο πρόβλημα παχυσαρκίας που είχε η χώρα και στην ανάγκη να αποβληθεί το περιττό λίπος, οι κυβερνήσεις απάντησαν όχι με υγιεινή διατροφή, αλλά με ασιτία. Το σώμα, όμως, όπως και η οικονομία, όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με μία τόσo ακραία μεταβολή, δεν αποβάλλουν το λίπος, τη μυϊκή μάζα χάνουν πρώτα. Κι αυτό ήταν που συνέβη και στην ελληνική οικονομία και στον κατασκευαστικό κλάδο. Έφυγαν οι μηχανικοί στο εξωτερικό, αφανίστηκαν οι μικρότερες τεχνικές εταιρείες, έμειναν απλήρωτες οι ασφαλιστικές εισφορές. Άρα δεν επιδέχεται αμφισβήτησης, ότι η ελληνική πολιτεία δεν αντιλήφθηκε πόσο άμεσα συνδεδεμένη είναι η ανάπτυξη με την κατασκευαστική δραστηριότητα, ούτε πόση ζημιά γίνεται στην οικονομία, από την ακραία και στείρα λιτότητα.

Παράλληλα, με την κατασκευαστική ασιτία, βέβαια, ζήσαμε και έναν απίστευτο λαϊκισμό.

Για να ικανοποιηθεί ένα ιδεοληπτικό κομματικό ακροατήριο, κατακερματίστηκαν έργα ζωτικής σημασίας, όπως ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα-Πύργος, ένα έργο αναγκαίο από κάθε άποψη, που η απουσία του κοστίζει, όχι μόνο οικονομικά, αλλά και σε ανθρώπινες ζωές. Το ελληνικό Δημόσιο επέλεξε να σπάσει το έργο σε κομμάτια, ισχυριζόμενο ότι έτσι δίνει την ευκαιρία σε περισσότερες εταιρείες να το διεκδικήσουν, αντί των γνωστών λίγων «μεγάλων».

Εν συνεχεία, πάλι το ελληνικό Δημόσιο, επέλεξε τη χαμηλότερη οικονομική προσφορά, χωρίς ωστόσο να λαμβάνει σοβαρά υπόψη αν αυτή η προσφορά κινείται κάτω του κόστους κι άρα αν είναι ρεαλιστική, ή το έργο θα καταλήξει να εγκαταλείπεται λόγω οικονομικής αδυναμίας του αναδόχου του στο μέλλον, ή ακόμα χειρότερα αν ο προσφέρων την εξαιρετικά μεγάλη έκπτωση είναι ήδη σε οικονομική αδυναμία και ο μόνος του στόχος είναι να πάρει την προκαταβολή του έργου.

Όταν αυτό, δε, επιτρέπεται να γίνει σε έργα μεγάλα, όπου οι μεγάλες εκπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν και σε μεγάλες ζημιές, τότε έχουμε το αποτέλεσμα του Μετρό Θεσσαλονίκης, με όλα τα χρονικά και οικονομικά συνεπακόλουθα αυτής της τραγωδίας.

Άρα, ειδικά για τα μεγάλα έργα, η οικονομική ευρωστία των διαγωνιζομένων θα έπρεπε να έχει την ίδια σημασία, κατά την αξιολόγηση, με αυτή της οικονομικής
προσφοράς. Ανάλογος παραλογισμός και με τον Βόρειο Οδικό Άξονα της Κρήτης, όπου δημοπρατήθηκε ένα έργο, χωρίς να έχει αποφασιστεί η οριστική χάραξή του και άρα το τεχνικό του αντικείμενο.

Πολιτικές αποφάσεις που πληρώνουν με τη ζωή τους άνθρωποι καθημερινά. Ο κατάλογος μακρύς κι ο χρόνος μου περιορισμένος. Κύριε Υπουργέ, κυρίες και κύριοι, ούτε θηριώδεις προϋπολογισμούς χρειαζόμαστε, ούτε φαραωνικές υποδομές, ούτε φωτογραφικές διατάξεις και διαγωνισμούς. Ένα Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, στο ύψος που ρεαλιστικά αντέχουν τα οικονομικά της χώρας, έχουμε ανάγκη.

Υπάρχουν, άλλωστε, λύσεις για χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια και διεθνείς αναπτυξιακούς οργανισμούς, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα που εκπροσωπεί εδώ σήμερα ο κ. Arup Banerji, που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τη δύσκολη οικονομική κατάσταση του ελληνικού δημοσίου.

Ένα Σχέδιο Υποδομών, με κριτήριο την αναγκαιότητα, απουσιάζει. Ένα Νομικό Πλαίσιο, ξεκάθαρο, δίκαιο και σταθερό, χρειάζεται. Ισορροπία – Ρεαλισμός – Δικαιοσύνη. Αυτό είναι κατά τη γνώμη μας το τρίπτυχο που έχει ανάγκη ο κλάδος υποδομών της χώρας, για να παίξει και πάλι το ρόλο του ως μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας».