Βρέθηκε η Νεφερτίτη; Στα ίχνη της ο διάσημος αρχαιολόγος Ζάχι Χαουάς

Η στιγμή της μεγάλης ανακάλυψης της Νεφερτίτης φαίνεται ότι έφθασε. Το ανήγγειλε ο διάσημος Αιγύπτιος αρχαιολόγος Ζάχι Χαουάς, πρώην υπουργός Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, λέγοντας ότι τον Οκτώβριο θα είναι σε θέση να ανακοινώσει την ανακάλυψη τόσο της μούμιας της Νεφερτίτης όσο και της μητέρας της Ανκεσεναμούν, που ήταν σύζυγος του Τουταγχαμών.

Ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο ο Χαουάς είχε δηλώσει, ότι ορισμένες αρχαιότητες που είχαν ανακαλυφθεί γύρω από το Λούξορ έμοιαζαν με φυλαχτά, που είναι γνωστό, ότι ανήκαν στον βασιλιά Τουτ.

Η βασίλισσα Νεφερτίτη γνωστή παγκοσμίως από το εκπληκτικό πορτρέτο της, που εκτίθεται στο Νέο Μουσείο του Βερολίνου έζησε περίπου από το 1.370 ως το 1.330 π.Χ. και πιστεύεται από πολλούς αιγυπτιολόγους, ότι είχε κυβερνήσει την Αίγυπτο για ένα σύντομο χρονικό διάστημα μετά το θάνατο του συζύγου της Ακενατόν. Κι αν αποδειχτεί, ότι είναι αλήθεια αυτό, θα σημαίνει, ότι είχε πάρει το θρόνο περίπου 1.300 χρόνια πριν από την Κλεοπάτρα.

Η ανεύρεση όμως, του τάφου της Κλεοπάτρας δεν είναι καθόλου μέσα στους πρωταρχικούς στόχους του Χαουάς. Η προσοχή του είναι στραμμένη εξ ολοκλήρου στη Νεφερτίτη.

«Το όνειρό μου αυτή τη στιγμή είναι να εντοπίσω τη Νεφερτίτη», όπως δήλωσε «και αυτό θα είναι ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί. Θα το ανακοινώσω ταυτόχρονα με τα τελευταία αποτελέσματα DNA του Τουταγχαμών. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε, ότι είχε ένα ατύχημα στο αριστερό του πόδι, αλλά δεν ξέραμε αν αυτός ήταν ο λόγος του θανάτου του ή αν σκοτώθηκε. Ένα νέο μηχάνημα σάρωσης μας επέτρεψε να εντοπίσουμε ότι είχε μόλυνση. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί, θα ξέρουμε πλέον, ότι πέθανε, λόγω ατυχήματος».

Οι δύο γυναίκες

Ο τάφος  με τις δύο γυναικείες μούμιες είχε έρθει στο φως από τις αρχές του 1800 αλλά κανείς ως σήμερα δεν γνώριζε σε ποια πρόσωπα ανήκαν. Και οι δύο μούμιες πάντως βρέθηκαν με το αριστερό τους χέρι πάνω από το στήθος τους, μια στάση ειδικά για τις βασίλισσες εκείνη την περίοδο. Σύμφωνα με τον Χαουάς εξάλλου, η μούμια ενός δεκάχρονου αγοριού που βρέθηκε σε διαφορετικό τάφο θα μπορούσε να είναι ο αδερφός του Τουταγχαμών και γιος του Ακενατόν, κάτι που αν αποδειχθεί, ότι είναι σωστό, θα συνηγορήσει την επίλυση του μυστηρίου της Νεφερτίτης. Αυτός ήταν ο λόγος άλλωστε, που ο διαπρεπής αρχαιολόγος κατέφυγε στην αξονική τομογραφία και την ανάλυση DNA.

Ένας δραστήριος, ιταλός εξερευνητής και ερασιτέχνης αρχαιολόγος ο Τζιοβάνι Μπελτσόνι εντόπισε για πρώτη φορά το 1817 τις μούμιες, οι οποίες σώζονταν σε εξαιρετική κατάσταση. Όταν ο τάφος όμως, που τις περιείχε, ερευνήθηκε εκ νέου το 1989 παρατηρήθηκαν σημάδια από νερό στα τοιχώματα, που υποδήλωναν ότι είχαν σημειωθεί πλημμύρες, καθώς και περιττώματα νυχτερίδων, γκράφιτι αλλά ζημιές και στις μούμιες, που είχαν κοπεί σε κομμάτια. Δουλειά αρχαιοκάπηλων βεβαίως.

Αυτό οδήγησε στην ασφάλιση του τάφου με μια χαλύβδινη πύλη, και στις προσπάθειες επανασυναρμολόγησης των κομματιών ενώ τα τιμαλφή, που είχαν απομείνει στο εσωτερικό τοποθετήθηκαν σε προστατευτικά καλύμματα. Το 1994 πάντως, ο χώρος πλημμύρισε και πάλι, αλλά χωρίς επιπτώσεις αυτή τη φορά για τον τάφο.

Η Νεφερτίτη φαραώ

Κατά τη διάρκεια μιας εποχής μεγάλης ακμής στην ιστορία της Αιγύπτου, η χώρα γνώρισε μια θρησκευτική επανάσταση μεταπηδώντας από τον πολυθεϊσμό στον μονοθεϊσμό, με την λατρεία μόνον του ηλιακού δίσκου Ατόν με τις τελετές να γίνονται σε τεράστιους υπαίθριους χώρους κάτω από το φως του Ήλιου, ανοιχτές σε όλους τους πιστούς. Επικεφαλής αυτής της μεταρρύθμισης ήταν τόσο ο Ακενατόν όσο και η σύζυγός του Νεφερτίτη, η πρωτεύουσά τους μάλιστα μεταφέρθηκε από τις Θήβες σε μια νέα πόλη την Ακετατόν που ήταν αφιερωμένη στον Ατόν.

Οι αλλαγές όμως σταμάτησαν λίγο μετά τον θάνατο του Ακενατόν ή κατά τη διάρκεια της σύντομης βασιλείας της Νεφερτίτης. Οι διάδοχοί του προσπάθησαν να διαγράψουν το όνομα και την κληρονομιά του, η πόλη του εγκαταλείφθηκε και τα έργα τέχνης, που απεικόνιζαν τον ίδιο και έφεραν το όνομά του, καθώς και της οικογένειάς του, συμπεριλαμβανομένης της Νεφερτίτης  παραμορφώθηκαν. Έτσι η  κληρονομιά τους θα έμενε θαμμένη για χιλιετίες.

Ο Ζάχι Χαουάς πάντως πιστεύει, ότι  η Νεφερτίτη κυβέρνησε την Αίγυπτο για τρία χρόνια μετά το θάνατο του Ακενατόν, με το όνομα Σμενκάρε. Στην ιστορία της Αιγύπτου πράγματι ο Σμενκάρε εμφανίζεται από το πουθενά μετά τον θάνατο του Ακενατόν, ενώ ταυτόχρονα εξαφανίζεται η Νεφερτίτη.  Ο Ακενατόν πέθανε το έτος 17 της βασιλείας του και θάφτηκε σε έναν τάφο 4 μίλια από την Αμάρνα που έβλεπε τον ανατέλλοντα ήλιο. Και η Νεφερτίτη υποτίθεται, ότι είχε ταφεί στον ίδιο τάφο, αλλά οι θάλαμοι που είχαν προετοιμαστεί για αυτήν δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ και έμειναν ημιτελείς, ενώ το τμήμα του τάφου του Ακενατόν είχε ολοκληρωθεί.

Αίτημα επιστροφής

Την επιστροφή του πασίγνωστου πορτρέτου της Νεφερτίτης από τη Γερμανία του Βερολίνου ζήτησε εξάλλου, και πάλι πριν από μερικά χρόνια ο Ζάχι Χαουάς, ένα παλαιό αίτημα της Αιγύπτου, αλλά χωρίς ανταπόκριση.

Η ιστορία της προτομής της αρχίζει από το 1912, όταν μια γερμανική αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον αιγυπτιολόγο Λούντβιχ Μπόχαρτ επισκέφθηκε το Κάιρο και υπέγραψε σύμβαση με την αιγυπτιακή κυβέρνηση, η οποία της έδωσε το δικαίωμα να αποκτήσει μερικά από τα αντικείμενα που βρέθηκαν στην περιοχή Τελ ελ-Αμάρνα, όπου ο Ακενατόν είχε χτίσει την πρωτεύουσά του.

Μεταξύ των ευρημάτων λοιπόν, που μετέφερε η αποστολή εκτός Αιγύπτου, ήταν η προτομή της Νεφερτίτης, πλην όμως η αιγυπτιακή κυβέρνηση θεώρησε ότι η απομάκρυνσή της από τη χώρα ήταν παράνομη. Ως εκ τούτου, το 1925 κήρυξε την απαγόρευση των γερμανικών αρχαιολογικών αποστολών στην Αίγυπτο ως την επιστροφή της προτομής της γυναίκας φαραώ.

Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία έχει ψηφίσει νόμο, σύμφωνα με τον οποίο οποιοδήποτε έργο έχει γίνει δεκτό στο έδαφός της για 25 χρόνια θεωρείται ως εθνικός θησαυρός. Ουδέποτε απάντησε ωστόσο στην πρόκληση να αποδείξει, ότι το άγαλμα βγήκε νόμιμα από τη χώρα.

Έφθασε η όμορφη

Το πορτρέτο της Νεφερτίτης, που το όνομά της σήμαινε «Έφθασε η όμορφη» είναι ένα αριστούργημα της αρχαίας αιγυπτιακής τέχνης, που είχε βρεθεί στα ερείπια της κατοικίας του γλύπτη Τούθμωση στην Αμάρνα. Είναι κατασκευασμένο από ασβεστόλιθο και εξωτερικά καλύπτεται από  στρώσεις γυψοκονιάματος, που είναι ζωγραφισμένο με μπλε, κίτρινες, κοκκινωπές, πράσινες, μαύρες και άσπρες χρωστικές ουσίες.

Οι κόρες των ματιών της αποδόθηκαν με ένθετο χαλαζία, ο οποίος όμως λείπει από το αριστερό μάτι. Η Νεφερτίτη φορά χρυσό διάδημα στο κεφάλι και πάνω από αυτό φέρει το χαρακτηριστικό μπλε στέμμα, που είχαν φαραώ στη μάχη ή στις τελετουργίες. Στο μπροστινό του μέρος υπήρχε οι ουραίος όφις, που όμως δεν σώζεται. Τέλος ο λαιμός στολίζεται από ένα ζωγραφισμένο πλούσιο περιδέραιο.

Όπως πιστεύεται το πορτρέτο χρησιμοποιούνταν από τον γλύπτη ως πρότυπο για διάφορα άλλα, βασιλικών προσώπων και αξιωματούχων, σε μια εποχή, που η τεχνοτροπία είχε αλλάξει ως προς την απόδοση των μορφών. Τα κεφάλια χαρακτηρίζονταν από μεγάλη κομψότητα με επιμηκυμένα πρόσωπα, μακρύ λαιμό και σαρκώδη χείλη, κάτι που είναι εμφανές σε πολλές παραστάσεις αυτής της περιόδου.

Πάντως μόνον το 30% των αρχαίων αιγυπτιακών θησαυρών έχουν αποκαλυφθεί ως σήμερα, όπως εκτιμά ο Χαουάς. Η μεγάλη πλειοψηφία του αρχαίου αιγυπτιακού πλούτου εξακολουθεί να είναι θαμμένη κάτω από την άμμο, έτσι οι αρχαιολόγοι μπορεί να έχουν δουλειά σε μεγάλο βάθος χρόνου.

Διαβάστε επίσης:

Στο φως ο Ηρακλής των Φιλίππων – Σπουδαίο εύρημα

Ένα εικονογραφημένο φύλλο χαρτιού για 7 εκατ. δολάρια