Τρόμος στην αγορά τέχνης – Θα ρευστοποιήσουν τις συλλογές τους οι Ρώσοι συλλέκτες;

Η οικονομική κοινότητα κλείνει τις πόρτες της στη Ρωσία. Θα ακολουθήσει η αγορά τέχνης; Είναι το ερώτημα που απασχολεί διεθνώς όλους τους εμπλεκόμενους με την τέχνη, από τους γκαλερίστες και τους οίκους δημοπρασιών, τα μουσεία, τους συλλέκτες, ακόμη φυσικά και τους καλλιτέχνες. Και τι θα γίνει με τους μεγάλους πάτρονες μουσείων και εκθέσεων, χάρις στους οποίους ο κόσμος της τέχνης είχε -ως πριν λίγες μέρες- καταργήσει τα σύνορα;

Οι Ρώσοι συλλέκτες ήταν μια δύναμη στην αγορά τέχνης από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και παρ’ ότι, μετά την οικονομική κρίση του 2008 υπήρξε μία κάμψη, εν τούτοις τα τελευταία χρόνια είχαν αρχίσει να επανακάμπτουν θεαματικά. Γιατί καθώς ο παγκόσμιος πλούτος αυξήθηκε, πολλοί συνέχισαν να συλλέγουν έργα τέχνης ως τρόπο ζωής αλλά και ως μορφή επένδυσης. Άλλωστε μεγάλο μέρος των έργων που κατέχουν, πιστεύεται ότι αποθηκεύεται εκτός Ρωσίας, στα freeport της Ελβετίας και του Λουξεμβούργου ή σε επαύλεις στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.

Ο Λεονίντ Μίκελσον, ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης του ρωσικού γίγαντα φυσικού αερίου Novatek υποστηρίζει τη δυτική τέχνη για περισσότερο από μια δεκαετία, χορηγώντας εκθέσεις στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο, στο New Museum της Νέας Υόρκης και στην Tate του Λονδίνου. Ο ίδιος άλλωστε έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο και υψηλών προδιαγραφών Κέντρο Πολιτισμού στη Μόσχα, προσανατολισμένο στη σύγχρονη τέχνη, με τα εγκαίνια να γίνονται από τον ίδιο τον Πούτιν. Από την αντίπερα όχθη ο δισεκατομμυριούχος επίσης και μέγας συλλέκτης Μπερνάρ Αρνό πρόεδρος της LVMH, της μεγαλύτερης εταιρείας ειδών πολυτελείας στον κόσμο, για την έκθεση της ρωσικής συλλογής Μορόζοφ στο ίδρυμά του (Ίδρυμα Louis Vuitton) στο Παρίσι, έκανε συνομιλίες με τον ίδιο τον Πούτιν. Ο όμιλός του άλλωστε είναι τακτικός χορηγός πολλών ρωσικών, πολιτιστικών ιδρυμάτων.

Ανάγκη μετρητών

Ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς εξάλλου είχε αγοράσει για 86, 3 εκατομμύρια δολάρια το «Τρίπτυχο» του Φράνσις Μπέικον και για 33,6 εκατομμύρια δολάρια το «Benefits Supervisor» του Λούσιαν Φρόιντ, έργα που έκαναν ρεκόρ εκείνη την εποχή. (Το «Τρίπτυχο» του Μπέικον ξαναβγαίνει τώρα σε δημοπρασία, άγνωστο από ποιον πωλητή).

Τέσσερα χρόνια νωρίτερα η εμμονή του Βίκτορ Βικσέλμπεργκ με τον Φαμπερζέ, τον οδήγησε στην αγορά εννέα αυγών του διάσημου κοσμηματοπώλη για 100 εκατομμύρια δολάρια.

Να σημειωθεί, ότι κανένας από τους τρεις προαναφερόμενους Ρώσους δεν περιλαμβάνεται στον τρέχοντα κατάλογο των ατόμων, που τους έχουν επιβληθεί κυρώσεις.

Τώρα όμως, καθώς η Δύση παίρνει αυτά τα αυστηρά οικονομικά μέτρα εναντίον της Ρωσίας πιστεύεται, ότι δεκάδες Ρώσοι, εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι μπορεί να χρειαστεί να μετατρέψουν τα τρόπαιά τους από Γουόρχολ, Ρόθκο ή Πικάσο σε μετρητά. Κάτι αναμενόμενο, καθώς οι διεθνείς κυρώσεις έχουν καταστήσει τις συναλλαγές τους τοξικές. Όταν πολλές κρατικές, ρωσικές εταιρείες έχουν ουσιαστικά αποκλειστεί από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όταν οι περιορισμοί επηρεάζουν περίπου το 80% των εγχώριων τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας, καθώς και την ικανότητα της χώρας να αντλεί χρέος μέσω κρατικών και ιδιωτικών ιδρυμάτων κι όταν πέντε μεγάλες, ρωσικές τράπεζες έχουν αποκοπεί από την Εταιρεία Παγκόσμιας Διατραπεζικής Χρηματοοικονομικής Τηλεπικοινωνίας, περισσότερο γνωστή ως SWIFT, τότε είναι παράλογο να πιστεύει κανείς, ότι δεν θα ταρακουνηθεί και η αγορά τέχνης.

Και ποια μπορεί να είναι η πρώτη συνέπεια από μια αναταραχή, λόγω της μαζικής εκποίησης έργων τέχνης; Η πτώση των τιμών, που οι έμποροι τέχνης, όχι απλώς απεύχονται αλλά τρέμουν.

Οι κανονισμοί

Σύμφωνα με το Artnet News και ύστερα από την έρευνα που έκανε, μεταξύ των μεγάλων οίκων δημοπρασιών, γκαλερί, συλλεκτών, ακόμη και δικηγόρων και συμβούλων, ρωτώντας, τι μπορεί να γίνει για να αποτραπεί η μετατροπή των έργων τέχνης ρωσικής ιδιοκτησίας σε μετρητά, ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: Ότι οι εταιρείες θα πρέπει να είναι έτοιμες να μεταβιβάσουν πολλές επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το πόσο προσοδοφόρες ή όχι είναι.

Οι αυστηροί κανονισμοί για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες απαιτούν από τις επιχειρήσεις να προσδιορίζουν τον τελικό, πραγματικό δικαιούχο κάθε φορά. Τώρα όμως, οι εταιρείες θα πρέπει να επιδεικνύουν περισσότερη προσοχή και να μην συναλλάσσονται με συγκεκριμένης υπηκοότητας πελάτες ή μπλοκαρισμένα άτομα, ειδικά μέσω τρίτου μεσάζοντα. Είναι εύκολο; Προφανώς όχι, καθώς επιβάλλεται ο προσδιορισμός της πηγής κεφαλαίων καθενός και ποιος βρίσκεται πίσω από οποιαδήποτε υπεράκτια εταιρεία .

Οι εκπρόσωποι των οίκων δημοπρασιών Christie’s, Sotheby’s και Phillips πάντως επαναλαμβάνουν όλοι τη δέσμευσή τους να αποφύγουν τις συναλλαγές με άτομα και εταιρείες που έχουν υποστεί κυρώσεις. «Έχουμε αυστηρές διαδικασίες αναγνώρισης και ελέγχου πελατών ως μέρος των παγκόσμιων κυρώσεων και προγραμμάτων συμμόρφωσης κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και δεν θα επιτρέψουμε σε άτομα ή εταιρείες που έχουν οριστεί σε ισχύουσες λίστες κυρώσεων να συναλλάσσονται μαζί μας», όπως δήλωσε εκπρόσωπος των Christie’s.

Ζητούμενο η ασφάλεια

Ο οίκος Phillips όμως, ανήκει στον όμιλο πολυτελών επιχειρήσεων της Ρωσίας Mercury Group, με ιδιοκτήτες τους Λεονίντ Στρούνιν και Λεονίντ Φρεντγουάιαντ, Ρώσους υπηκόους, που είναι γνωστοί στον κόσμο της τέχνης ως Λεονίντς. Η Phillips σχεδιάζει να προσφέρει έργα τέχνης αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια των δημοπρασιών στη μέση της σεζόν και εκπρόσωπός του καθησυχάζει το αγοραστικό κοινό, ότι οι ιδιοκτήτες δεν υπόκεινται σε κυρώσεις και δεν έχουν καμία σχέση με άτομα ή ιδρύματα, που μπορεί να συμπεριληφθούν σε καταλόγους κυρώσεων. Πόσο ασφαλής όμως μπορεί να νιώθει ο πελάτης είναι ένα θέμα.

Οι μεγάλες διεθνείς γκαλερί, συμπεριλαμβανομένων των Gagosian, David Zwirner και Hauser & Wirth επί του παρόντος δεν σχολιάζουν τίποτε.

Τέλος σε έναν κλάδο τόσο διεθνή όσο η αγορά τέχνης θα υπάρξουν και άλλες επιπτώσεις πέρα ​​από τις πωλήσεις. Και συγκεκριμένα στην αποστολή των έργων, αφού ο πόλεμος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα έξοδα αποστολής, επειδή οι αερομεταφορείς χρησιμοποιούσαν τον ρωσικό εναέριο χώρο για συντόμευση του χρόνου προς και από ασιατικούς κόμβους. Τώρα αναγκαστικά θα πρέπει να ακολουθούν άλλα δρομολόγια με αυξημένους χρόνους πτήσης και το κόστος. Εξάλλου η κατάσταση είναι ρευστή. Καθημερινά οι κυρώσεις επεκτείνονται και κανείς δεν ξέρει, τι θα γίνει σε έναν – δύο μήνες…

Διαβάστε επίσης:

Ρόμαν Αμπράμοβιτς: Ισχυρίζεται ότι αποδέχθηκε το αίτημα της Ουκρανίας για βοήθεια στις συνομιλίες

Ποιοι Ρώσοι ολιγάρχες βρέθηκαν από τη «χρυσή» στη «μαύρη» λίστα;

Νέα ευρήματα της ανασκαφής του μετρό Θεσσαλονίκης – Απόσπαση και επανατοποθέτησή τους