Τρωικός Πόλεμος στο Βρετανικό Μουσείο: Όλοι οι ήρωες του Ομήρου σε μια έκθεση

Τις ιστορίες της Τροίας, που μαγεύουν τους ανθρώπους σ΄ όλο τον κόσμο εδώ και 3.000 χρόνια, τους ήρωες – πρωταγωνιστές της Ιλιάδας, Αχαιούς και Τρώες, που επί μία δεκαετία πολέμησαν σκληρά για τα μάτια μιας όμορφης -έτσι θέλει ο μύθος- παρουσιάζει το Βρετανικό Μουσείο στην πολυαναμενόμενη έκθεσή του «Τροία: Μύθος και Πραγματικότητα», που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου.

Πρόκειται μάλιστα για την πρώτη μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στην Τροία, που γίνεται στην Βρετανία.

Ο Πάρις και η Ωραία Ελένη, ο Αχιλλέας, ο Έκτορας κι ο Πρίαμος, ο Οδυσσέας με τον Δούρειο Ίππο παρελαύνουν σ΄αυτήν την γοητευτική εξιστόρηση, που επιχειρεί το διάσημο μουσείο, πατώντας στα βήματα του Ομήρου, αλλά και στις αντιλήψεις που είχαν οι άνθρωποι σε διάφορες εποχές για τον Τρωικό Πόλεμο. Σπουδαίοι πολεμιστές και πολυμήχανοι άνδρες, καρδιοκατακτητές και απατημένοι, μοιραίες γυναίκες ή πιστές σύζυγοι, πρόσωπα, όλοι τους, ενός διαχρονικού δράματος που ενέπνευσε τον Όμηρο, τον Σαίξπηρ και, βεβαίως στη σύγχρονη εποχή, το Χόλιγουντ, εμφανίζονται στην έκθεση μέσα από την αρχαία γλυπτική, τις παραστάσεις στα αγγεία, αλλά και ως τα έργα των σημερινών εικαστικών καλλιτεχνών.

Πρόκειται για ιστορίες πολέμου, αγάπης και απώλειας -το τρίπτυχο της επιτυχίας ενός έργου σε κάθε εποχή- που, ξεκινώντας από την απαγωγή της Ελένης από τα παλάτια του Μενελάου και φθάνοντας ως το τέχνασμα του Δούρειου Ίππου και την πτώση της πόλης Τροίας, υπόσχεται μια συναρπαστική αφήγηση για τους επισκέπτες του μουσείου. Χωρίς όμως να υπολείπεται και η πραγματικότητα, καθώς το Βρετανικό Μουσείο, ακολουθώντας τα βήματα των μεγάλων ερευνητών (αρχαιολόγων ή και τυχοδιωκτών), φθάνει τελικώς στην ανακάλυψη της πραγματικής Τροίας από τον Σλήμαν το 1873, ένα γεγονός που τον έκανε διάσημο σε όλο τον κόσμο και άλλαξε την αντίληψη αυτής της επικής ιστορίας για πάντα.

Ευρήματα, μάλιστα, από τις ανασκαφές του Σλήμαν στην Τροία θα παρουσιαστούν στην έκθεση, για πρώτη φορά μετά την δεκαετία του 1870, όταν είχαν εκτεθεί στο Λονδίνο. Είναι ασημένια και κεραμικά αγγεία, χάλκινα όπλα και γλυπτά που προέρχονται από τα Μουσεία του Βερολίνου ως δάνεια για την έκθεση. Ένα σύνολο 300 σχεδόν, εξαιρετικών αρχαίων έργων, που αποκαλύπτουν την ιστορία της Τροίας και τον ευρύτερο αντίκτυπό της σε διάρκεια χιλιετιών.

Ανάμεσά τους, σημαντικό είναι το κάλυμμα μιας ρωμαϊκής σαρκοφάγου, όπου υπάρχει παράσταση του Δούρειου Ίππου, για την ακρίβεια ένα ξύλινο άλογο με τροχούς, απεικόνιση σπάνια στην αρχαία τέχνη, που προσφέρθηκε ως δάνειο από το Μουσείο Ashmolean. Το ίδιο το άλογο, μάλιστα, είναι οπλισμένο σ΄ αυτήν την παράσταση, με κράνος και ασπίδα, υποδηλώνοντας έτσι τους Έλληνες πολεμιστές που κρύβονταν μέσα σ΄ αυτό.

Ένα σπουδαίο γλυπτό του Filippo Albacini (1777-1858), εξάλλου, που παρουσιάζει τον Αχιλλέα, τον μεγαλύτερο ήρωα απ΄ όλους του πολεμιστές του Τρωικού πολέμου, τη στιγμή του θανάτου του από το βέλος του Πάρι που καρφώνεται στην φτέρνα του -το μόνο τρωτό σημείο του- είναι δάνειο προερχόμενο από το βρετανικό Chatsworth House. Στην προκειμένη περίπτωση, μάλιστα, πρόκειται για ένα χρυσό (έστω επιχρυσωμένο) βέλος.

Μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές του έπους, η συνάντηση του Αχιλλέα με τον Πρίαμο, ο οποίος ικετεύει τον αντίπαλό του να του δώσει το σώμα του σκοτωμένου παιδιού του, του Έκτορα, προκειμένου να το θάψει όπως του αξίζει, «περιγράφεται» σε ένα εξαιρετικό ασημένιο κύπελλο από το Εθνικό Μουσείο της Δανίας. Είναι εκεί, όπου ο σκληρός και ανελέητος πολεμιστής, που έχει εκδικηθεί το θάνατο του αδερφικού φίλου Πάτροκλου από το χέρι του Έκτορα, δείχνει την ανθρωπιά και το μεγαλείο της ψυχής ενός πραγματικού ήρωα.

Στην καρδιά του θρύλου της Τροίας, άλλωστε, βρίσκονται πάνω απ΄ όλα οι συναρπαστικοί και περίπλοκοι χαρακτήρες της ιστορίας. Από την αινιγματική Ελένη έως τον πανούργο Οδυσσέα, των οποίων οι ελπίδες, οι φόβοι και οι δοκιμασίες ενσωματώνουν την καθολική ανθρώπινη εμπειρία. Γιατί, αν η αιτία του Τρωικού
Πολέμου ήταν μια γυναίκα, η Ελένη που μεταφέρθηκε στην Τροία από τον Πάρι, αυτή η έκθεση της δίνει την ευκαιρία να παρουσιαστεί, όχι μόνο ως το όμορφο θύμα ή η φοβισμένη και αποπλανημένη, αλλά ως γυναίκα αυτή καθ΄ αυτή. Όπως μέσα από την ανατρεπτική φωτογραφική σειρά έργων «Helen’s Odyssey», την οποία δημιούργησε το 2007, η Αμερικανίδα καλλιτέχνης Έλενορ Άντιν, παρουσιάζοντας φανταστικές σκηνές από τη ζωή της Ωραίας Ελένης.

Στην έκθεση, ωστόσο, δεν περιλαμβάνεται ούτε δείγμα από τον περίφημο χρυσό θησαυρό που ανακάλυψε ο Σλήμαν στις ανασκαφές του, τον λεγόμενο «Θησαυρό του Πριάμου» (τα κοσμήματα που φορά η Σοφία Σλήμαν στις γνωστές φωτογραφίες ήταν μέρος του), καθώς εκτίθεται στο Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας, όπου είχε μεταφερθεί στο τέλος του πολέμου από το Βερολίνο ως «λάφυρο».

Η έκθεση «Τροία: Μύθος και πραγματικότητα» έχει σκοπό, εντέλει, να εξερευνήσει τις έννοιες τόσο του μυθικού, όσο και του πραγματικού. Μιλάει για τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους, για ταξιδιώτες και αρχαιολόγους από τον 19ο αιώνα ως σήμερα και για καλλιτέχνες και συγγραφείς από την αρχαιότητα ως τον 21ο αιώνα.

Γιατί, μετά τον Σλήμαν, η ιστορία της Τροίας, ο Όμηρος στην ουσία, εξακολουθεί να γοητεύει. Κυρίως επειδή υπάρχει πάντα η πιθανότητα να ανακαλυφθεί η ιστορική αλήθεια πίσω από τους αρχαίους μύθους.