Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο είναι εδώ – Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του υπουργείου Πολιτισμού

Πόσα μνημεία υπάρχουν στην Ελλάδα; Πόσοι αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικοί τόποι; Πόσα κινητά μνημεία (αντικείμενα); Πού βρίσκονται όλα αυτά; Πώς προστατεύονται; Και πώς μπορεί να ενημερώνεται ο πολίτης για την προσωπική του περιουσία, όταν σχετίζεται με αρχαιολογικούς χώρους;

Με ένα κλικ στην οθόνη του υπολογιστή κάθε πολίτης θα μπορεί να πάρει αυτές και άλλες πληροφορίες, χάρις στα δύο μεγάλα και  πολυαναμενόμενα ψηφιακά έργα, στρατηγικής σημασίας για το υπουργείο Πολιτισμού, δηλαδή δύο διαδικτυακές πύλες, που αφορούν στο «Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο» και στον «Εμπλουτισμό Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ανάπτυξη νέου Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων».

Τα έργα που παρουσιάστηκαν την Τρίτη στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου και θα είναι διαθέσιμα σύντομα στο κοινό, καθιστούν δυνατή την πλήρη εποπτεία του πολιτιστικού αποθέματος και τη διαχείρισή του, σε συνθήκες διαφάνειας, με τα  σύγχρονα εργαλεία που παρέχουν οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Επιτρέπουν έτσι την ψηφιακή πρόσβαση όλων των πολιτών στην πολιτιστική κληρονομιά και βέβαια προβάλλουν το μοναδικό πλούτο και την ποικιλία του ελληνικής πολιτιστικής  κληρονομιάς.

«Από σήμερα πιλοτικά, και σε κάθε περίπτωση από τον Ιούνιο 2021, μετά από δύο μήνες, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, όχι απλώς μπαίνει σε μια νέα εποχή, αλλά ξεκινά τον ψηφιακό μετασχηματισμό του», όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Προσθέτοντας ότι με τα δύο αυτά έργα τίθενται οι βάσεις του ψηφιακού Εθνικού Αρχείου Μνημείων, το οποίο αποτελείται από τα ακίνητα, τα κινητά μνημεία και το Ιστορικό Αρχείο.

Τι είναι όμως το «Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο»;

Είναι το έργο εκείνο, που μέσω διαδικτυακής πύλης πλέον προσφέρει σε δημόσιους φορείς, ιδιώτες, ακόμη και επενδυτές άμεση και έγκυρη ενημέρωση για το σύνολο των αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων, των μνημείων της επικράτειας, καθώς και των ζωνών προστασίας  τους, αλλά και για τυχόν δεσμεύσεις και περιορισμούς που υφίστανται, βάσει της υπάρχουσας  νομοθεσίας.

Μέσω ενός πολύ εύχρηστου Διαδραστικού Χάρτη,  πληροφορίες οι οποίες απαιτούσαν πολύ χρόνο, θα είναι τώρα διαθέσιμες σε κάθε πολίτη, συγκεντρωμένες στο ψηφιακό αποθετήριο. Με το πάτημα ενός κουμπιού, παρέχεται, για πρώτη φορά, η δυνατότητα  να ελέγχουν οι ίδιοι τους όρους και τους πιθανούς περιορισμούς που επηρεάζουν την ιδιοκτησία ή τη μελλοντική επένδυσή τους.

Οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού εξάλλου, με αυτό το σύγχρονο και λειτουργικό εργαλείο, διασφαλίζουν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Κάθε υπηρεσία, κάθε Εφορεία Αρχαιοτήτων, σε όλη την Ελλάδα, θα μπορεί εύκολα και με απόλυτη ακρίβεια να επεξεργάζεται τις νέες κηρύξεις Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων αλλά και να διορθώνει τυχόν λάθη και σφάλματα.

Να σημειωθεί ότι στο Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο έχουν ήδη καταχωρηθεί 18.600 ακίνητα μνημεία, 3.400 αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικοί τόποι και 844 ζώνες προστασίας. Τον Ιούνιο 2021, με την ολοκλήρωση του έργου στο ΕΣΠΑ 2014-2020, η Πύλη αποδίδεται στο ευρύ κοινό.

«Ειδικά το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο απευθύνεται και στους πολίτες, οι οποίοι μπορούν εύκολα και έγκυρα να ενημερώνονται για οτιδήποτε αφορά στην προσωπική τους περιουσία, για οποιαδήποτε αγοραπωλησία, για οποιαδήποτε πράξη σχετίζεται με αδειοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού», όπως είπε η κυρία Μενδώνη.

«Σήμερα, που η απλοποίηση των διαδικασιών αποτελούν βασικό στόχο αυτής της Κυβέρνησης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης προχωρούμε ένα βήμα πιο μπροστά. Το έργο του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου θα συνδυαστεί με το παλαιότερο έργο της απλοποίησης των διαδικασιών, στο οποίο την περίοδο 2010-14 επένδυσε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Τώρα ο απώτερος στόχος του γίνεται εφικτός: Ο πολίτης να μπορεί να παραλαμβάνει από τον εκτυπωτή του σπιτιού του το πιστοποιητικό, το οποίο χρειάζεται, για οποιαδήποτε αδειοδότηση σχετική με τις χρήσεις γης αφορά στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Υπάρχουν και η τεχνογνωσία και οι πόροι».

Το Αρχείο Μνημείων

Σπουδαίο εργαλείο, καθώς αποτελεί μοναδική πύλη πρόσβασης στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας είναι το έργο «Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων».

Από αύριο 22 Απριλίου οι πολίτες μπορούν να επισκεφτούν τον πλήρως ολοκληρωμένο και λειτουργικό ιστότοπο nationalarchive.culture.gr. Είναι ένα εξαιρετικά εύχρηστο και φιλικό εργαλείο διαχείρισης του πολιτιστικού αποθέματος. Περιλαμβάνει καταγραφές 684.000 κινητών μνημείων, από νεολιθικά εργαλεία μέχρι κεραμεική κλασικών χρόνων, από ελληνιστικά γλυπτά, μέχρι βυζαντινές τοιχογραφίες, από μεταβυζαντινές εικόνες μέχρι παραδοσιακές φορεσιές. Στη Διαδικτυακή Πύλη δημοσιεύονται, σε πρώτη φάση, περίπου 63.000 αντιπροσωπευτικά μνημεία, σύμφωνα με τις συμβατικές υποχρεώσεις του συγχρηματοδοτούμενου έργου.

Σε μια εποχή κατά την οποία το ψηφιακό περιεχόμενο και η ψηφιακή πρόσβαση έχουν αποκτήσει πρωτεύοντα ρόλο, το Εθνικό Αρχείο Μνημείων είναι ένα πολύτιμο εργαλείο  στις Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Είναι προσαρμοσμένο στις υπηρεσιακές ανάγκες του, αλλά και στους τύπους των μνημείων της ελληνικής επικράτειας και τους τρόπους καταγραφής και τεκμηρίωσης τους διαχρονικά.

Το έργο επιτυγχάνει τη δημιουργία ενός σύγχρονου και απαραίτητου εργαλείου για την καταγραφή και τεκμηρίωση, που συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό των λειτουργιών και των διαδικασιών του  ΥΠΠΟΑ, ενώ ταυτόχρονα παρέχει προστασία από την παράνομη διακίνηση και την αρχαιοκαπηλία. Το πολιτιστικό περιεχόμενο καθίσταται ψηφιακά προσβάσιμο από διαφορετικές ομάδες κοινού και με εφαρμογή προτύπων ψηφιακής πρόσβασης για ΑμεΑ.

Όπως είπε άλλωστε η υπουργός Πολιτισμού αυτό το έργο  παρέχει στους χρήστες, στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, αλλά και σε όλους τους διαχειριστές του πολιτιστικού αποθέματος, μια δυναμική βάση δεδομένων, η οποία ξεκινά με τα 63.000 τεκμήρια, παρέχοντας την εξαιρετική ευκαιρία της εξωστρεφούς διάστασης και των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, αλλά και του ελληνικού πολιτισμού. «Οι υπηρεσίες του Υπουργείου θα πρέπει να μάθουν να τα χρησιμοποιούν αλλά και να το εμπλουτίζουν συνεχώς», πρόσθεσε η υπουργός.

Ο κίνδυνος απένταξης

Δέκα ολόκληρα χρόνια απαιτήθηκαν για την ολοκλήρωσή των δύο έργων, τα οποία ανέλαβε η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα  «Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία»: Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο με προϋπολογισμό 5.255.758,80 ευρώ ενώ το έργο του Εμπλουτισμού των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων  με συνολική δαπάνη 10.069.057,97 ευρώ.

Η κυρία Μενδώνη ωστόσο δεν παρέλειψε να επισημάνει τον κίνδυνο που διέτρεξε το έργο της ψηφιοποίησης των κινητών, καθώς όπως είπε «λάθη και αβλεψίες της τότε πολιτικής ηγεσίας είτε σκόπιμα είτε από άγνοια -δυστυχώς και με συμμετοχή συγκεκριμένων υπηρεσιακών παραγόντων-  το είχαν οδηγήσει σε απένταξη, άρα σε απώλεια περίπου 10 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα έπρεπε να χρεωθούν στους εθνικούς πόρους». Καταλήγοντας ότι «Με τη σημερινή παρουσίαση, αλλά και με τις δράσεις δημοσιότητας που θα ακολουθήσουν μέχρι τον Ιούνιο 2021, δίνουμε την καλύτερη απάντηση σε όλους όσοι την περίοδο 2015-19 και ιδιαίτερα, το 2018-2019 έκαναν τα πάντα για να εμποδίσουν την εξέλιξη και ολοκλήρωση των δύο έργων. Ειδικά το έργο της ψηφιοποίησης των κινητών διεσώθη με πολύ αγώνα το 2020».

Η ίδια εξάλλου αναφέρθηκε σε δημοσιεύματα μερίδας του Τύπου αλλά και σε δηλώσεις της Τομεάρχη Πολιτισμού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Σίας Αναγνωστοπούλου λέγοντας ότι παράγουν καθημερινά fake news.

«Όμως, fake news δεν είναι οι πύλες των έργων, τις οποίες μόλις είδαμε να λειτουργούν σε πραγματικό χρόνο. Fake news είναι η à la carte ερμηνεία αποφάσεων της Δικαιοσύνης. Και, δυστυχώς, πραγματικότητα είναι οι διώξεις των δημοσίων λειτουργών στις οποίες προέβη η πολιτική ηγεσία του 2018-2019 είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα. Αυτά και ως απάντηση στα όσα -χθες και σήμερα -είδαν το φως της δημοσιότητας, καθώς και στη δήλωση της Τομεάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ», όπως είπε.

«Είναι σημαντικό το υπουργείο να προσφέρει άμεση, διαφανή, έγκυρη και ενιαία πληροφόρηση, μέσα από αυτά τα δύο εργαλεία», επισήμανε εξάλλου ο γεν. γραμματέας Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου τονίζοντας την αναβάθμιση των υπηρεσιών του υπουργείου και τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του.

Η κυρία Μενδώνη τέλος ευχαρίστησε όσους εργάστηκαν για τα συγκεκριμένα δύο έργα και ιδιαίτερα, στο πρόσωπο της κυρίας Γερούση, όλα τα στελέχη της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων και όλα τα στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.  Παρούσες στην παρουσίαση και οι δύο διευθύντριες της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Πολυξένη Αδάμ Βελένη και της Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων, Αμαλία Ανδρουλιδάκη, που εξέφρασαν τα θερμά τους συγχαρητήρια για το έργο.