Τι έσωσε τον Κούρο της Σάμου από τον καταστροφικό σεισμό

Η αντισεισμική βάση, η πρώτη που είχε εγκατασταθεί σε αρχαιολογικό μουσείο στην Ελλάδα, είναι αυτή που έσωσε κυριολεκτικά τον περίφημο Κούρο της Σάμου από τον σεισμό της 30ής Οκτωβρίου. Χωρίς αυτήν το άγαλμα θα μπορούσε να έχει πέσει και τότε η ζημία θα ήταν ανεπανόρθωτη. Το κολοσσικό άγαλμα έτσι από το Ηραίον, που έχει ύψος 4,80 μέτρα, έχει μόνον έναν μικρό τραυματισμό – ρωγμή στη σύνδεση του μηρού του με την σύγχρονη προσθήκη, που είχε τοποθετηθεί. Κάτι που πρόκειται να αποκατασταθεί εύκολα και γρήγορα από τους συντηρητές του υπουργείου Πολιτισμού. Όσο για τα ελάχιστα αγγεία που υπέστησαν φθορές έχουν ήδη απομακρυνθεί για συντήρηση και παράλληλα δρομολογήθηκε η επανέκθεση του μουσείου.

Η υπουργός Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη, που πραγματοποίησε αυτοψία τη Σάμο, διαπίστωσε ότι στα Μουσεία Βαθέος και Πυθαγορείου δεν υπάρχουν προβλήματα και τα γλυπτά είναι όλα στη θέση τους. Μετακινήθηκαν απλώς από τις βάσεις τους ελάχιστα αντικείμενα, αγγεία και χάλκινα. Όσο για τον Κούρο σύντομα θα επανέλθει κι αυτός στη θέση του. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δείγμα μνημειακής ελληνικής τέχνης, που εντοπίσθηκε τμηματικά σε διάστημα πολλών ετών.

Κατ’ αρχάς είχε βρεθεί  από τις ανασκαφές στη δεκαετία του ’70 η δεξιά κνήμη του. Στη συνέχεια ο κορμός του -μηροί και βραχίονες- είχαν εντοπισθεί το 1980. Το κεφάλι τέλος, με το τμήμα του προσώπου, του βρέθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα.

Στο δεξιό μηρό του φέρει χαραγμένο το όνομα  του αναθέτη του: «Ο Ισχής, ο γιός  του Ρήσιου». Και η επιγραφή μαρτυρεί όχι μόνον τον πλούτο του αναθέτη και της αρχαϊκής Σάμου, αλλά και το επίπεδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας της εποχής.

Το κάστρο της Επανάστασης

Στην αυτοψία στο Κάστρο Λογοθέτη ωστόσο διαπιστώθηκε η κατάρρευση τμήματος των τειχών, ενώ έχουν προκληθεί φθορές στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. «Σε ό,τι αφορά τις εκκλησίες που είναι μνημεία και χρήζουν προστασίας,  θα πάρουμε τα άμεσα σωστικά μέτρα», δήλωσε όμως η κυρία Μενδώνη. «Θα υποστηλωθούν και θα μπουν περιφράξεις ώστε να  μην υπάρχει κίνδυνος για τους πολίτες. Με τη βοήθεια των ειδικών θα γίνουν οι μελέτες αποκατάστασης. Χρειάζεται αρκετή δουλειά και σωστός σχεδιασμός». Για τη μελέτη αποκατάστασης του Κάστρου μάλιστα  θα υπογραφεί άμεσα Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Δήμου Ανατολικής Σάμου. Γιατί τμήματα των τειχών του και οι τοίχοι των πύργων κατέρρευσαν από τον πρόσφατο σεισμό.

Πρόκειται συγκεκριμένα για το βυζαντινό Κάστρο στο Πυθαγόρειο της Σάμου πέρασε στη σύγχρονη Ιστορία ως το Κάστρο του Λυκούργου Λογοθέτη, του ηγέτη του νησιού στην Επανάσταση του ’21. Παρά τις πολλές  επεμβάσεις και επισκευές του μάλιστα ως τον 11ο αιώνα από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες, η αρχική μορφή του δεν άλλαξε πολύ. Άλλωστε οι Γενουάτες Giustiniani, που κατέλαβαν το νησί, στα  μέσα του 14ου αιώνα ενίσχυσαν την οχύρωσή του. Όταν όμως το νησί υποτάχθηκε στους Οθωμανούς, το 1475 το κάστρο ερημώθηκε και το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού μετακινήθηκε στη Χίο και στη Μικρά Ασία.

Η νέα ζωή του Κάστρου άρχισε και πάλι το 1824 όταν ο Λυκούργος Λογοθέτης, μέλος της Φιλικής Εταιρείας  ανέλαβε να οχυρώσει ξανά το λόφο. Οι Σάμιοι δούλεψαν σκληρά για να ολοκλήρωσαν τα οχυρωματικά έργα ως  το 1827, μάλιστα ένας από τους αναστηλωμένους πύργους του χρησιμοποιήθηκε ως διοικητήριο και κατοικία του Λογοθέτη. Ως το 1834 όμως, όταν εξορίστηκε με άλλους επαναστάτες, λόγω της αποτυχίας ένταξης της Σάμου στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και την υπαγωγή της στο καθεστώς της Ηγεμονίας. Σήμερα, ο πύργος έχει αποκατασταθεί, είναι επισκέψιμος και φιλοξενεί μια ενδιαφέρουσα έκθεση για την εποχή του.

Δίπλα στον Πύργο ο Λυκούργος Λογοθέτης είχε κτίσει τον ιστορικό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος σε ανάμνηση της νίκης και της σωτηρίας των Σαμίων στη ναυμαχία με τον τουρκικό στόλο, στα στενά της Μυκάλης, τον Αύγουστο 1824. Το Κάστρο όμως καταλήφθηκε από τουρκική φρουρά, που  λεηλάτησε τις  αρχαιότητες που διατηρούνταν στο εσωτερικό του και αργότερα, το 1863 πωλήθηκε στο Σαμιακό Δημόσιο από τον Αλέξανδρο Λογοθέτη, τον γιο του Λυκούργου.

Διαβάστε ακόμα: 

Θεόδωρος Αγγελόπουλος: Από τις καρφοβελόνες στην Χαλυβουργική, μια πορεία-έπος ενός αυτοδημιούργητου ανθρώπου

Ένας Απόλλωνας στην Ιερουσαλήμ: Σπάνιος σφραγιδόλιθος 2.000 ετών με τη μορφή του Έλληνα θεού

Τα SMS που πάνε κι έρχονται και αυτοί που αρνούνται τις επιδοτήσεις

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση