Τι έχουν πάθει οι Βρετανοί; Το παρασκήνιο των χειρισμών για τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Δεν μπορείτε να τα δανείσετε, δεν μπορείτε να τα μοιράσετε, δεν μπορείτε να τα κρατήσετε. Γιατί απλούστατα τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι δικά σας.

Αυτή μπορεί να είναι η απάντηση προς το Βρετανικό Μουσείο, που κάτω από την διεθνή πίεση, την οποία δέχεται, αναζητεί εδώ και μερικούς μήνες τρόπους διαφυγής, εφευρίσκοντας έωλα, ανιστόρητα και ανεδαφικά επιχειρήματα, προκειμένου να αντισταθεί στο γενικό ρεύμα, που είναι εναντίον του.

Το τελευταίο, πραγματικά πέραν κάθε λογικής επεισόδιο ήρθε δια στόματος του προέδρου του, Τζορτζ Όσμπορν, πρώην υπουργού Οικονομικών, ο οποίος με μία απίστευτη πρότασή του  ζήτησε τη …μοιρασιά των Γλυπτών! Μια «συμφωνία χωρίς κόκκινες γραμμές», όπως είπε, που θα επιτρέπει την συνολική μετακίνησή τους πότε στο Μουσείο Ακρόπολης και πότε στο Βρετανικό!

Και χωρίς βεβαίως, να τεθεί θέμα κυριότητας, από την πλευρά της Ελλάδας …  Μία «πρόταση», που δεν επιδέχεται βεβαίως, κανενός σοβαρού σχολιασμού,

«Το αίτημα αυτό είναι ένας ελιγμός για να σταματήσει ο θόρυβος γύρω από τα Γλυπτά, χωρίς να υπάρξει πραγματική λύση», ήρθε η απάντηση όμως, από την Αθήνα, διατυπωμένη από τον πρόεδρο του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή.

«Δεν είναι λύση να σου δανείσει κάποιος κάτι, που εσύ θεωρείς ότι δεν είναι ιδιοκτησία του», πρόσθεσε ο κ. Παντερμαλής, ο οποίος επί σειρά ετών επικεφαλής του Μουσείου Ακρόπολης και αποδέκτης των κατ΄ εξακολούθησιν αρνήσεων του Βρετανικού Μουσείου στο διαρκές ελληνικό αίτημα, διαθέτει την εμπειρία αξιολόγησης και απόκρουσης τέτοιων καινοφανών ιδεών.

Σύμφωνα με τις γενικότερες εκτιμήσεις άλλωστε από ελληνικής πλευράς, η συμπεριφορά, οι απόψεις, οι προτάσεις των ιθυνόντων του Βρετανικού Μουσείου καταδεικνύουν έναν πανικό, που ουδέποτε είχε εκδηλωθεί στο παρελθόν. Υπάρχουν λόγοι όμως γι΄αυτό.

Οι ελληνικοί χειρισμοί

Είναι η πρώτη φορά που η UNESCO έχει στριμώξει τη Βρετανία, ζητώντας της να αρχίσει διάλογο με την Ελλάδα για το θέμα των Γλυπτών. Και μάλιστα σε επίπεδο διακρατικό, κάτι που αρνούνταν σταθερά. Είναι και οι εύστοχοι χειρισμοί της ελληνικής κυβέρνησης, που κρατούν το θέμα στην επικαιρότητα διεθνοποιώντας το και αποκτώντας συμμάχους.

Επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια έχει τεθεί με όλους τους τρόπους και με όλες τις ευκαιρίες, σε επίσημες συναντήσεις και σε διεθνείς οργανισμούς, το αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης. Και τα επιχειρήματα της Ελλάδας  απαντούν αποστομωτικά σε κάθε προσπάθεια του Βρετανικού Μουσείου να ξεφύγει από την ιστορική υποχρέωσή του, που δεν είναι άλλη από την «επανόρθωση» της μεγάλης καταστροφής, που επέφερε στον ναό ο Έλγιν, της κλοπής των αρχιτεκτονικών- πλαστικών μελών του και την επί δύο αιώνες και πλέον κατακράτησή τους σε ξένη χώρα.

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο λοιπόν, ότι για πρώτη φορά από την έναρξη της εκστρατείας για την επιστροφή των Γλυπτών και την επανένωσή τους, που ξεκίνησε η Μελίνα, η υπόθεση εξελίσσεται εδώ και τρία χρόνια με εντυπωσιακή ταχύτητα. Είναι η πρώτη φορά εξάλλου, που Έλληνας πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όχι απλώς θέτει το αίτημα της επιστροφής των Γλυπτών αλλά το αναγάγει σε μείζον ζήτημα, το φέρνει σε επίσημες συναντήσεις με ομολόγους του, επισημαίνει τον εθνικό χαρακτήρα του.

Ένα από τα θέματα άλλωστε, που συζήτησε ο κ. Μητσοτάκης κατά την επίσημη επίσκεψή του στο Λονδίνο τον περασμένο Νοέμβριο με τον βρετανό ομόλογό του ήταν και αυτό. Η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Το ακριβώς αντίθετο με ό,τι είχε συμβεί κατά την πενταετία του ΣΥΡΙΖΑ, όταν δεν έγινε –δυστυχώς- το παραμικρό βήμα προς τα εμπρός με αποτέλεσμα πολύ χαμένο χρόνο.

Η ιστορική απόφαση

Η ιστορία άνοιξε δυναμικά εκ νέου, τον Σεπτέμβριο του 2021 με μία απόφαση-σταθμό της UNESCO και συγκεκριμένα της 22ας Συνόδου της Διακυβερνητικής Επιτροπής της για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Xώρες Προέλευσης (ICPRCP), η οποία κάλεσε επιτακτικά τη Βρετανία να αναθεωρήσει τη στάση της και να συνομιλήσει με την Ελλάδα για το θέμα των Γλυπτών.

Και κάτι σημαντικότερο: Αναγνώρισε και επισήμανε για πρώτη φορά, ότι το αίτημα της Ελλάδας είναι διακρατικό, δηλαδή δεν είναι ζήτημα μεταξύ μουσείων, όπως ισχυρίζεται εδώ και 36 χρόνια το Βρετανικό Μουσείο, αλλά μεταξύ κρατών. Κι αυτό είναι πολύ σοβαρό, καθώς επί χρόνια οι βρετανικές κυβερνήσεις, θέλοντας να αποφύγουν το ζήτημα, μετέθεταν στην ευθύνη της κατοχής των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, το οποίο υποτίθεται ότι είναι ανεξάρτητος φορέας, παρ΄ότι λαμβάνει κρατικές επιχορηγήσεις κλπ. κλπ.

Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή μάλιστα η σημασία αυτής της απόφασης, να αναφερθεί, ότι ως τη Σύνοδο αυτή εκδίδονταν μόνον «Συστάσεις» προς τη Βρετανία, οι οποίες αγνοούνταν συστηματικά –συγκεκριμένα έχουν εκδοθεί 17 τέτοιες «Συστάσεις». Αυτή τη φορά λοιπόν υπήρξε και «Απόφαση», σύμφωνα με την οποία η  Βρετανία κλήθηκε να αρχίσει τον διάλογο με την Ελλάδα. Χρειάστηκε να περάσουν μήνες όμως και να φθάσει η ημέρα έναρξης της 23^ης πλέον Συνόδου στις 20 Μαΐου, προκειμένου να ανακοινώσει η Βρετανία ότι αποδέχεται, ως όφειλε, την κλήση της UNESCO.

Το παρασκήνιο

Να σημειωθεί, ότι το παρασκήνιο σ΄αυτές τις περιπτώσεις είναι τεράστιο. Όσο και οι προσπάθειες της Βρετανίας να ακυρώσει αυτήν την απόφαση, καταβάλλοντας όλες τις δυνάμεις της, προκειμένου να κριθεί άκυρη. Χωρίς καμιά επιτυχία όμως, αφού η ελληνική αντιπροσωπεία ήταν εξαιρετικά προετοιμασμένη για να απαντήσει σε ερωτήσεις, να αντικρούσει αιτιάσεις και να καταρρίψει υποτιθέμενα επιχειρήματα.

Ένα εξ αυτών, διατυπωμένο από τον αναπληρωτή διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Τζόναθαν Γουίλιαμς και αποσκοπώντας να παραπλανήσει τους αντιπροσώπους άλλων κρατών, που δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν την ελληνική ιστορία υπήρξε πραγματικός κόλαφος για τον ίδιο. Συγκεκριμένα, όταν ανέφερε, ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Λονδίνο συνελέγησαν από τους συνεργάτες του λόρδου Έλγιν, όχι από το μνημείο, αλλά «από τα χαλάσματα». Τη στιγμή που υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες από τον ίδιο τον άνθρωπο που προέβη στην αποτρόπαια πράξη του πριονίσματος των Γλυπτών από τον ναό αλλά και ζωγραφικές απεικονίσεις ακόμη.

Οι αντιδράσεις ωστόσο ήταν τέτοιες, που το επιχείρημα του Γουίλιαμς έπεσε στο κενό και η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών υποστήριξε το ελληνικό αίτημα, τονίζοντας  εμφατικά τη σημασία της Απόφασης της Διακυβερνητικής Επιτροπής και ζητώντας την τήρησή της!

Οι εξελίξεις

Στο μεταξύ θετικές ήταν και άλλες εξελίξεις από ελληνικής πλευράς: Η οριστική επιστροφή του λεγόμενου «Θραύσματος Fagan» από τη Σικελία και η επανένωσή του με τη ζωφόρο του Παρθενώνα είναι μια μεγάλη επιτυχία, όχι μόνον, λόγω του ίδιου του αρχαίου, που ασφαλώς και είναι πολύ σημαντικό, αλλά και για την διαπραγμάτευση που οδήγησε σ΄αυτήν την ευτυχή κατάληξη.

Πρότυπο διαπραγμάτευσης για την ακρίβεια, μεταξύ δύο πολιτισμένων, φίλων κρατών στο πλαίσιο της αναγνώρισης και του σεβασμού της πολιτιστικής κληρονομιάς εκάστου. Αλλά και ένα πρότυπο για το δρόμο που καλείται να ακολουθήσει το Βρετανικό Μουσείο και «να προχωρήσει σε σοβαρή συζήτηση με τις ελληνικές αρχές, ώστε να βρεθεί μία κοινώς αποδεκτή λύση», όπως επισήμανε  ο κ. Μητσοτάκης .

Για την σημασία του γεγονότος μάλιστα αρκεί να ειπωθεί αυτό. Ότι οι συμμετέχοντες στη Σύνοδο της UNESCO, όπου είχε ανακοινωθεί η είδηση για την μόνιμη επιστροφή του «Θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης από τον διευθυντή του μουσείου καθηγητή Νίκο Σταμπολίδη αντέδρασαν με ενθουσιασμό ξεσπώντας σε χειροκροτήματα. Το ελληνικό αίτημα αποκτά διαρκώς και νέους υπερασπιστές.

Στις 18 Ιουνίου πάντως με την ευκαιρία της 13ης επετείου του Μουσείου Ακρόπολης έλληνες πολίτες από όλο το Ηνωμένο Βασίλειο θα συγκεντρωθούν στο Βρετανικό Μουσείο για να ζητήσουν την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Διαβάστε επίσης:

Κοινή χρήση των Γλυπτών του Παρθενώνα προτείνει ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου

Αίθουσα της Εθνικής Πινακοθήκης με το όνομα της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα