The Breeder: Δυναμικό ελληνικό εικαστικό «παρών» στην κορυφαία φουάρ του Λονδίνου

Στην πιο σημαντική φουάρ σύγχρονης τέχνης, τη Frieze του Λονδίνου (3-6/10), συμμετέχει εκ νέου η γνωστή γκαλερί The Breeder με ένα συναρπαστικό μπουκέτο δημιουργών στο περίπτερο (Booth) B15 το οποίο θα λειτουργήσει για τρεις ημέρες (από σήμερα 4/10 έως και τις 6/10): Τάκης, Μαρία Χασάπη, Ανδρέας Λόλης, Γιωργία Σαγρή, Χρυσάνθη Σταθάκος, Γιάννης Βαρελάς, Αλέξανδρος Βασμουλάκης.

Η παρουσία της, ανάμεσα στις περίπου πεντακόσιες γκαλερί που παίρνουν τη θέση στο πάρκο Ρίτζεντ όπου απλώνεται η Frieze, προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στη συμμετοχή της. Κάθε γκαλερί εξασφαλίζει την παρουσία της ύστερα από αίτηση και επιλογή από ειδικά συστημένη επιτροπή η οποία αλλάζει κάθε χρόνο προς αποφυγήν αναξιοκρατικών φαινομένων.

Πολλώ δε μάλλον εφόσον τη λονδρέζικη Frieze επισκέπτονται τα τελευταία πέντε χρόνια παραπάνω από εξήντα χιλιάδες επισκέπτες: ως επί το πλείστον επαγγελματίες του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι (επιμελητές, καλλιτέχνες, συλλέκτες, κριτικοί και γκαλερίστες) χωρίς να απουσιάζουν οι απλοί περαστικοί και τουρίστες της μητρόπολης. Ορισμένοι πραγματοποιούν εκεί την παρθενική τους είσοδο ως συλλέκτες ενώ άλλοι απλώς ενημερώνονται για τις σύγχρονες τάσεις.

Η Frieze δημοσίευσε νούμερα πωλήσεων στις τρεις πρώτες εκδόσεις της. Το 2006 ωστόσο οι διευθυντές αποφάσισαν ότι θα τα αποκρύπτουν διότι κατά τη γνώμη τους η δημοσιοποίηση μπορεί να καταλήξει σε παραπληροφόρηση όσον αφορά την ευρύτερη αξία και τη θέση ορισμένων δημιουργών στο σύγχρονο γίγνεσθαι. Και παρότι παραμένει εμπορική διοργάνωση, διαφυλάσσει τα συμφέροντα και τις διαχρονικές σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί στους κόλπους της ανάμεσα σε συλλέκτες, επιμελητές και τις γκαλερί τους.

Στην πραγματικότητα η Frieze ενηλικιώθηκε και η αγορά της Τέχνης γιγαντώθηκε λόγω των διεθνών επενδύσεων του παγκόσμιου πλούτου. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις από δημοπρασίες σύγχρονης τέχνης έφτασαν τα 4,9 δισ. ευρώ (ή 6,3 δισ. δολάρια) το 2013 σε αντίθεση με το 2003 που σημείωσαν (μόνο;) 593 εκατομμύρια ευρώ σύμφωνα με στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καλών Τεχνών.

Αν στην πρώτη της έκδοση της το 2003 σημείωσε 20 εκατομμύρια στερλίνες σε πωλήσεις, το σημερινό νούμερο πρέπει να φτάνει σε σοκαριστικά επίπεδα, που δεν αφήνουν ανερυθρίαστους τους πλούσιους που θέλουν να κρατάνε τα προσχήματα.

Το 2003, στην πρώτη Frieze, ένας νεαρός Βρετανός ονόματι Ντάμιεν Χίρστ δημιουργούσε όλο το “ρεύμα”. Σήμερα κατοικεί σε βίλα 34 εκατομμυρίων στερλινών με θέα το πάρκο Ρίτζεντ όπου διαδραματίζεται η φουάρ. Η σύγχρονη τέχνη αποτελεί πλέον μηχανή χρήματος. Ένας φοιτητής καλών τεχνών καλείται να πληρώσει εισιτήριο πάνω από είκοσι πέντε ευρώ για να επισκεφτεί τη Frieze.

Η Breeder συμμετέχει στη Frieze κάθε χρόνο ανελλιπώς από το 2003 (πηγαίνει και στην έκδοση της Νέας Υόρκης). Φέτος συμπεριλαμβάνεται στο πλαίσιο του προγράμματος “Θεματικές παρουσιάσεις” με γκαλερί δηλαδή που παρουσιάζουν επιμελημένες εκθέσεις εγείροντας κοινωνικοπολιτικά θέματα όπως η εθνικότητα, το φύλο, ο καταναλωτισμός, η θρησκεία, η μετανάστευση, η τεχνολογία. Υπό τον τίτλο “Techno-Shamanism” συγκεντρώνει λοιπόν τους επτά καλλιτέχνες της η διάσημη γκαλερί της Αθήνας.

Έχει ιδιαίτερη σημασία ότι παρουσιάζει στη φετινή έκδοση για πρώτη φορά Τάκη εφόσον διοργανώνεται ταυτόχρονα τεράστια ατομική του έκθεση στην Tate Modern με αφορμή τον πρόσφατο θάνατό του.

Ο ποιητικός γλύπτης των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, του φωτός και του ήχου δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί σημείο αναφοράς για την ευρωπαϊκή πρωτοπορία από το 1960 έως τον θάνατό του.

Έτσι, τα δύο έργα του στην Breeder υπό τον τίτλο magnetic erotic βρίσκονται σε γόνιμο “intergenerational” διάλογο με τους νεώτερους καλλιτέχνες του περιπτέρου, όπως εξηγεί η διευθύντρια της γκαλερί Νάντια Γεραζούνη. Παρουσιάζουν ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον εφόσον ερωτικά δεν υπάρχουν στην έκθεση της Tate.

“Επανερχόταν σε αυτά καθόλη τη διάρκεια της μακράς πορείας του αλλά τα συγκεκριμένα, με χρονολογία το 2003, ίσως να συγκαταλέγονται ανάμεσα στα τελευταία του”, συμπληρώνει η διευθύντρια.

Και οι υπόλοιποι καλλιτέχνες του περιπτέρου διαθέτουν διεθνή ακτινοβολία και αξιοσημείωτες διακρίσεις.

Η χορογράφος Μαρία Χασάπη με έδρα τη Νέα Υόρκη,διακρίθηκε για τις περφόρμανς της,  για την ακρίβεια ζωντανές εγκαταστάσεις διότι μοιάζουν με γλυπτά στο χώρο. Στο MOMA για παράδειγμα και οι χορευτές προϋπήρχαν στο χώρο πριν από το άνοιγμα του μουσείου όπου παρέμειναν ως το κλείσιμο “είναι durational εγκαταστάσεις: “πρέπει να ηρεμήσεις για να παρατηρήσεις ότι κινούνται στο χώρο, ότι εξελίσσονται στο χώρο” όπως εξηγεί η Νάντια Γεραζούνη αλλά και στον χρόνο. Στο B15 παρουσιάζεται φωτογραφικό της έργο “δεν λέω φωτογραφία γιατί δεν αποτελεί αποτύπωση αλλά edited footage”.

Η Γεωργία Σαγρή η οποία έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με το ΔΕΣΤΕ του μεγάλου συλλέκτη Δάκη Ιωάννου, πρόσφατα ανέλαβε θέση καθηγητή στο νέο εργαστήριο για την Περφόρμανς της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Έχει ξεχωρίσει με διάφορες εκφάνσεις της σύγχρονης τέχνης, με κοινό άξονα τη διαχρονική ενασχόλησή της με την Πολιτική: οικουμενικά, ουμανιστικά ζητήματα όπως η αυτενέργεια και η αυτονομία.

Στο “Breething Scores”, το εξαιρετικά πρωτότυπο και εμπνευσμένο έργο της, έχει αποτυπώσει σε φυσητό γυαλί τις αναπνοές της. Συνενώνοντας δηλαδή το “απτό με το άυλο” στο γλυπτό αυτό βλέπουμε και ακούμε (σαν μουσική, σαν νότες) τις αναπνοές της.

Η Χρυσάνη Σταθάκος γεννήθηκε στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης και σήμερα κινείται μεταξύ Αθήνας και Τορόντο. Δημιουργεί πολυμορφικά έργα που συνδυάζουν την περφόρμανς με την εγκατάσταση και το βίντεο και λειτουργούν με συμμετοχικό τρόπο στην προσπάθειά της να συνενώσει διαφορετικές κουλτούρες και ιστορικές φιγούρες με την τεχνολογία και το περιβάλλον. Την απασχολεί διαχρονικά η εκ νέου αφήγηση και απεικόνιση της ιστορίας μέσω του φεμινιστικού αφηγήματος. Το 2011 έστησε το σάιτ MOMMY για να παρουσιάσει γυναικεία τέχνη ενώ αποτελεί ιδρυτικό στέλεχος της ΜΚΟ Dongyu Gatsal Ling για τις γυναίκες που εξασκούν τον βουδισμό στο Θιβέτ και την Ινδία.

Το έργο της που βλέπουμε στο περίπτερο στη Frieze προέρχεται από τη δεκαετία του 1990, την εποχή δηλαδή που βρισκόταν στη Νέα Υόρκη. Πρόκειται για ζωγραφικά έργα που έχουν πραγματοποιηθεί με printing technique δηλαδή ως τυπώματα. Ένα από αυτά συνιστά mandala, τις συμμετρικές κυκλικές απεικονίσεις που στην ασιατική φιλοσοφία θεωρείται ότι εκπέμπουν ενεργειακές, θεραπευτικές ιδιότητες ενώ χρησιμοποιούνται και στον διαλογισμό.

Η ιδιοτυπία εν προκειμένω βρίσκεται στο τύπωμα το οποίο έχει δημιουργηθεί από προφυλακτικά, συμπυκνώνοντας την πεισιθάνατη ατμόσφαιρα στην Νέα Υόρκη της εποχής όπου ειδικά στον καλλιτεχνικό κόσμο “κάθε μέρα έσβηνες μερικά τηλέφωνα από την ατζέντα σου”, όπως η ίδια παρατήρησε.

Ο Αλέξανδρος Βασμουλάκης τοποθετεί την ανθρώπινη φιγούρα στο επίκεντρο του καμβά του. Ορμώμενος από την αφαίρεση, ερωτοτροπεί με τα όρια,  με το μεταίχμιο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Τόσο που ανασύρει και την αβεβαιότητα του ίδιο του θεατή σε αυτόν τον διπολικό, αμφίσημο κόσμο των αντιφάσεων, παίζοντας με τα συναισθήματά του. Κυβισμός, εξπρεσιονισμός, αφαίρεση και καρικατούρες συνυπάρχουν στον καμβά του που συνθέτει  αποσυνθέτοντας.  Στη Frieze παρουσιάζονται νέα έργα του ξεχωριστού ζωγράφου.

Ο Βασμουλάκης προσφάτως παρουσίασε έργα του στο ίδρυμα Cartier στο Παρίσι και μία εγκατάσταση με ζωγραφικά έργα.