Θάνος Μικρούτσικος: Η καρμική σχέση με τη μουσική, η πολιτική δραστηριότητα, οι 3 γάμοι και η λατρεία για τα 4 παιδιά του

Σε λαϊκό προσκύνημα έχει τεθεί η σωρός του Θάνου Μικρούτσικου, που έφυγε από τη ζωή το περασμένο Σάββατο, χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο, ενώ αργότερα σήμερα το μεσημέρι θα τελεστεί και η πολιτική του κηδεία, στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Η είδηση του θανάτου του μουσικοσυνθέτη, που σφράγισε με την καλλιτεχνική του δημιουργία την πορεία της ελληνικής μουσικής, έχει προκαλέσει μεγάλη θλίψη στον καλλιτεχνικό, τον πολιτικό, αλλά και τον απλό κόσμο, που γνώριζε τον Θάνο Μικρούτσικο μέσα από τη δουλειά του.

Η μάχη με τον καρκίνο και η αγάπη για τη ζωή

Ο Θάνος Μικρούτσικος πάλευε για καιρό με το τέρας του καρκίνου, πρόβλημα για το οποίο μάλιστα είχε μιλήσει πολλές φορές ανοιχτά, ενώ ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε βαθιά τη ζωή. Αυτό αποδεικνύει άλλωστε και το μήνυμα που είχε στείλει προς όλους, μέσα από το νοσοκομείο, κατά την βράβευσή του για την συνολική συνεισφορά του στην μουσική και τον πολιτισμό, μόλις λίγες ημέρες πριν, στις 10 Δεκεμβρίου, σε εκδήλωση που είχε γίνει υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο, με τον μικρό γιο του συνθέτη, Σέργιο, να παραλαμβάνει το βραβείο.

Ο συνθέτης έγραψε τότε ένα συγκλονιστικό χαιρετισμό, τον οποίο διάβασε στο κοινό ο γιος του. Σε αυτόν, ο Θάνος Μικρούτσικος ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Επιτρέψτε μου να σας πω πως, παρότι πορεύομαι με την πλάτη στον τοίχο, είμαι ένας απόλυτα ευτυχισμένος άνθρωπος. Είναι αφενός η μουσική μου και κυρίως ο κόσμος που με αγκάλιασε με τέτοια αγάπη, τέτοιο πάθος και μου αναπτερώνει κάθε λεπτό το ηθικό, αλλά είναι και οι πέντε δικοί μου άνθρωποι. Με τη σημερινή ευκαιρία, θέλω να πω σε όλους τους φίλους που είναι σήμερα εδώ: Μην αφήσετε καμιά στιγμή στη ζωή σας να πάει χαμένη. Ρουφήξτε κάθε δευτερόλεπτο. Ο χρόνος τρέχει τόσο γρήγορα. Διευρύνετε τις γνώσεις σας μέχρι τέλους. Συνεχώς να ονειρεύεστε. Κυνηγήστε την ουτοπία, όπως σας διαβεβαιώνω το έκανα εγώ και θα συνεχίσω, μέχρι τέλους. Σας ευχαριστώ όλους από καρδιάς».

Την ίδια αγάπη είχε ο μουσικοσυνθέτης και για τους ανθρώπους. Εκτός από την οικογένειά του, την σύζυγό του και τα 4 παιδιά του, τα οποία λάτρευε, ο καλλιτέχνης ήταν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος για τα κοινωνικά προβλήματα. Λίγες ημέρες πριν, ο Θάνος Μικρούτσικος έκανε έκκληση για ένα σοβαρό ζήτημα: «Αυτές τις ημέρες στο νοσοκομείο χρειάστηκε πολλές φορές να κάνω μετάγγιση αίματος. Το ίδιο και οι άνθρωποι στους διπλανούς θαλάμους. Σκεφτόμουνα αντί για δώρο φέτος να δώσετε αίμα. Για τον Θ.Μ. Για κάποιον που το έχει ανάγκη. Αυτές τις γιορτές, σκεφτείτε τους άλλους και γίνετε αιμοδότες».

Ποιος ήταν ο Θάνος Μικρούτσικος; Η καρμική σχέση με τη μουσική, οι 3 γάμοι και η λατρεία για τα παιδιά του

Γεννημένος στην Πάτρα στις 13 Απριλίου 1947, ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν ο μεγαλύτερος αδερφός του επίσης γνωστού παρουσιαστή, Ανδρέα Μικρούτσικου. Η επαφή του καλλιτέχνη με τη μουσική ήρθε γρήγορα στη ζωή του, αφού ήδη σε μικρή ηλικία ξεκίνησε μουσικές σπουδές στην Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτησή του από το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου.

Η καλλιτεχνική πορεία του σπουδαίου συνθέτη

Ο Θάνος Μικρούτσικος αρχίζει να συνθέτει στα τέλη της δεκαετίας του 1960, αλλά επίσημα εμφανίστηκε το 1975, με τον δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του ως στρατευμένος δημιουργός, μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι χαρακτηριστικοί του ριζοσπαστικού κλίματος των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, όπου ο συνθέτης πειραματίζεται πάνω στην ατονική μουσική, γνώρισε διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ και συνοδεύτηκε από την ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη.

Στη συνέχεια, με τον δίσκο «Σταυρός Του Νότου», σε ποίηση Νίκου Καββαδία, ανοίχτηκε σε ευρύτερη τραγουδιστική θεματική, υπηρετώντας παράλληλα το θέατρο, καθώς και την ηλεκτρονική και ατονική μουσική. Με την ίδια αγάπη πάντα για τον έμμετρο λόγο συνεχίζει να μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο, Άλκη Αλκαίο, Κώστα Τριπολίτη, Φρανσουά Βιγιόν, Κωνσταντίνο Καβάφη και άλλους. Ακόμα, έχει παρουσιάσει την όπερα «Ελένη» και έχει μελοποιήσει παραμύθια.

Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες, όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου και η Ιταλίδα Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές όπως ο Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας και πολλούς ακόμα.

Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Συνέθεσε όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του κινήθηκε στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού με εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους ελλήνων και ξένων ποιητών.

Ηχογράφησε δεκάδες LP και CD, συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV, Legend, Legend Classics κ.α.

Συνεργάστηκε με πολλούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Η.Π.Α., Ελβετία, Γερμανία, Ρουμανία, Αυστραλία κ.α.). Επίσης, σηνοθέτησε τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου.

Έλαβε αξιοπρεπή αναγνώριση του έργου του στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έδωσε εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετείχε ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελλιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κωστάντζα, Νόργουιτς, Λουϊζιάνα, Σικάγο, Χονγκ Κόνγκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβίδεο, Μπουένος Άιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.α.)

Στη διάρκεια της καριέρας του κατόρθωσε να ελευθερώσει τη μορφή του ελληνικού τραγουδιού, προσθέτοντας στοιχεία από την νεοτεριστική και κλασσικιστική δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, ενώ πειραματίστηκε με την μίξη τονικών και ατονικών στοιχείων και τη μορφική παραλλαγή.

Οι διακρίσεις και οι τιμητικές θέσεις

Το 2002 τιμήθηκε για τη μουσική του στο θέατρο με το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου (Θεατρικό Μουσείο).

Ο Θάνος Μικρούτσικος υπήρξε μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Διετέλεσε, επίσης ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990, καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993, αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού 1993-1994, υπουργός Πολιτισμού 1994-1996, καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV (Ελλάδας) 1996-2004, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου), σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» 2002-2004, καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – Πάτρα 2006» 2003-2005.

Επιπλέον, για το έργο του στην πολιτιστική διαχείριση, καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα, έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδος.

Η έντονη πολιτική δραστηριότητα του Θάνου Μικρούτσικου

Ταυτόχρονα, όπως είναι γνωστό στους περισσότερους, ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν πάντα ένα έντονα πολιτικοποιημένο άτομο, δηλώνοντας μαρξιστής. Για ένα διάστημα, μάλιστα, είχε ενταχθεί και στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, από το οποίο τελικά αποχώρησε το 1982.

Την περίοδο του λεγόμενου «βρώμικου ’89» βρέθηκε κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου, στηλιτεύοντας την επιλογή της ηγεσίας της Αριστεράς να συγκυβερνήσει με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, τον οποίο ο Μικρούτσικος αποκάλεσε «αρχιερέα της διαπλοκής». Στην τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου (1993 – 1996) τοποθετήθηκε εξωκοινοβουλευτικός αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού το 1993, και ένα χρόνο αργότερα, το 1994, με το θάνατο της Μελίνας Μερκούρη, ανέλαβε υπουργός Πολιτισμού, αξίωμα που διατήρησε μέχρι το 1996 και τον σχηματισμό της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη.

Εμφανίστηκε στο προσκήνιο μετά από πολλά χρόνια στο ελληνικό δημοψήφισμα του 2015, στο οποίο τάχθηκε υπέρ του «Όχι».

Στα τελευταία του χρόνια είχε ταχθεί και πάλι με το ΚΚΕ. Έδωσε τρεις μεγάλες συναυλίες για τα 100 χρόνια του κόμματος το 2018 παρουσιάζοντας μετά από δεκαετίες το έργο του “Καντάτα για τη Μακρόνησο – Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι”, ενώ προχώρησε και στην επανεκτέλεση του έργου η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Σύγχρονη Εποχή”. Ο ίδιος, στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε για τη συγκεκριμένη κυκλοφορία, είπε για τη σχέση του με το ΚΚΕ: “Είχα κι εγώ κάποιες φορές επιφυλάξεις. Όχι για τη στρατηγική του. Κυρίως γι αυτή την περίφημη ιστορία, το κυνήγι του εφικτού. Όποιος όμως διαβάζει με πάθος ιστορία, θα παρατηρήσει τα τελευταία τουλάχιστον 40 χρόνια, ότι ακόμη και αρχικά αριστερές ριζοσπαστικές δυνάμεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυνηγώντας το εφικτό, είτε ενσωματώθηκαν απολύτως στο σύστημα, είτε περιθωριοποιήθηκαν. Το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που δεν δημιουργεί ψευδαισθήσεις ότι στο βάρβαρο καπιταλισμό, ειδικά σήμερα, μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα. Εγώ είμαι οριστικά μαζί με το ΚΚΕ”. Στις βουλευτικές εκλογές του 2019 τοποθετήθηκε στην τελευταία τιμητική θέση του ψηφοδελτίου επικρατείας του ΚΚΕ.

Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν επίσης γνωστός οπαδός του Παναθηναϊκού.

Η μεγάλη οικογένεια του μουσικοσυνθέτη

Ο διάσημος μουσικοσυνθέτης είχε παντρευτεί 3 φορές και είχε αποκτήσει 4 παιδιά. Ο πρώτος του γάμος ήρθε νωρίς, με την κατά δύο χρόνια μικρότερή του και φοιτήτρια της νομικής, τότε, Κοραλία Σωτηριάδου, σημερινή σύζυγο του σκηνοθέτη Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Μάλιστα, με δική της προτροπή άφησε την ακαδημαϊκή του καριέρα και αφιερώθηκε στην μουσική. Τότε ήταν που έγραψε και τα πρώτα του τραγούδια, για να τα ερμηνεύσει η πρώτη σύζυγος του αδερφού του, Μαρία Δημητριάδη.

Ο γάμος τους δεν κράτησε πολύ. Ακολούθησε η γνωριμία, στα τέλη του 1976, με την ηθοποιό Ειρήνη Ιγγλέση στο θέατρο. Εκείνη καθόταν σε μία γωνία, φορώντας μαύρα και έπλεκε ένα πουλόβερ κατά την διάρκεια της πρόβας. Τον είχε εντυπωσιάσει λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν ερμήνευσε έναν βασικό ρόλο σε έργο της Λούλας Αναγνωστάκη. Παντρεύτηκαν και ο Θάνος Μικρούτσικος απέκτησε δύο κόρες, τις Σεσίλ και την Κωνσταντίνα, που ασχολούνται και οι δύο με τον χορό και την χορογραφία. Η Κωνσταντίνα, μάλιστα, ήταν σύζυγος του Χρήστου Θηβαίου, με τον οποίο είχε συνεργαστεί στενά ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης τα τελευταία χρόνια.

Ο γάμος του Θάνου Μικρούτσικου με την Ειρήνη Ιγγλέση δεν κράτησε πολύ, ωστόσο το ζευγάρι διατήρησε άψογες σχέσεις. Σε συνέντευξή της, η Ειρήνη Ιγγλέση το 1993 είχε δηλώσει: «Το να είσαι σύζυγος είναι καταρχήν δύσκολο. Τώρα το να είσαι σύζυγος καλλιτέχνη αυτό είναι κάτι διαφορετικό, γιατί ξεφεύγει από τα καθιερωμένα. Ένα καθημερινό ζευγάρι μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα με λογικά ωράρια, αλλά με εμάς, αφού και εγώ είμαι ηθοποιός, ήταν διαφορετικά. Πιστεύω, πάντως, ότι δεν είναι δύσκολο να είσαι σύζυγος καλλιτέχνη, αρκεί να το γνωρίζεις και ν’ αγαπάς το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται ο σύντροφός σου. Διάλεξα να παντρευτώ τον Θάνο, ήξερα ότι ήταν συνθέτης και μου άρεσε ιδιαίτερα».

Ακολούθησε η γνωριμία του Θάνου Μικρούτσικου με την τρίτη σύζυγό του, την δημοσιογράφο και συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας, Μαρία Παπαγιάννη, η οποία δεν έφυγε λεπτό από κοντά του. Το ζευγάρι παντρεύτηκε το 1996 και απέκτησε δύο παιδιά, την Αλεξάνδρα και τον Στέργιο και έκτοτε είχαν συνεργαστεί πολλές φορές στο σανίδι. Όπως είχε αποκαλύψει στην συναυλία του στο Μέγαρο Μουσικής, το περασμένο καλοκαίρι, μόλις είχαν αρχίσει να βγαίνουν ως ζευγάρι, όταν του προτάθηκε να αναλάβει το υπουργείο Πολιτισμού και παραλίγο να χωρίσουν.

Ωστόσο, παρέμειναν μαζί μέχρι το τέλος.

Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του: «Πολύ μεγάλη χαρά στη ζωή μου και δεν γίνομαι μελό Αμερικάνος, μου δίνει η οικογένειά μου: Η γυναίκα μου, η Μαρία Παπαγιάννη, η οποία είναι μια πολύ σπουδαία σύντροφος και επίσης και πολύ σπουδαία συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, τα τέσσερα παιδιά μου, οι μεγάλες κόρες μου, η Σεσίλ και η Κωνσταντίνα, η Αλεξάνδρα και ο Στέργιος».

Ο μουσικοσυνθέτης είχε ερωτηθεί μάλιστα αρκετές φορές στο παρελθόν για το πώς είναι ως πατέρας.

Με αφορμή κάποιες δηλώσεις του για την κόρη του Αλεξάνδρα, η οποία αποφοίτησε από πανεπιστήμιο του Λονδίνου, με σπουδές στην μουσική, ο ίδιος είχε αποκαλύψει:

«Μάλλον πολύ καλός, με την έννοια του πώς πρέπει να είναι ένας πατέρας. Δηλαδή να μην είναι αυταρχικός, να μην προβάλει τα θέλω του στα παιδιά, πχ θέλω να γίνει ή μην κάνει αυτό. Περισσότερο, δηλαδή, να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα στο σπίτι, οι συζητήσεις να μην περιέχουν το πρέπει, αλλά να είναι συζητήσεις που δημιουργούν προβληματισμούς, ατμόσφαιρες. Θα σου πω ένα παράδειγμα. Η κόρη μας η Αλεξάνδρα, η τρίτη κόρη μου, γιατί έχω και τη Σεσίλ και την Κωνσταντίνα, όταν ήταν 14 χρονών, μου είπε ότι θέλει να κάνει μουσική. Της είπα αμέσως βεβαίως αγάπη μου, αλλά οφείλω να σου πω ότι μέσα μου δεν ήμουν σίγουρος ότι αυτό είναι που θέλει, αλλά ότι ήταν μια προβολή αυτού που έβλεπε σε μένα. Σε μια επόμενη συζήτηση της είπα ότι θα σε στηρίξω απόλυτα σε αυτό που θέλεις και να είσαι και ήσυχη, γιατί αν κάποια στιγμή στην πορεία της ζωής σου αποφασίσεις κάτι άλλο, πάλι θα είμαι εκεί να σε στηρίξω, ακόμα και στην αλλαγή της απόφασής σου».

https://www.facebook.com/mikroutsikos.thanos/posts/668612143341043:0

Η τελευταία του σύζυγος, η Μαρία Παπαγιάννη μοιράστηκε τα πάντα μαζί του. Εκείνη έγραφε θεατρικά έργα και ο Θάνος Μικρούτσικος τα «έντυνε» με την μουσική του. Μάλιστα, τον περασμένο Σεπτέμβριο έκανε πρεμιέρα η παιδική παράσταση «Ως την άκρη του κόσμου» σε κείμενο της Μαρίας Παπαγιάννη, μουσική Θάνου Μικρούτσικου και επιμέλεια κίνησης, από την μεγαλύτερη κόρη του Σεσίλ Μικρούτσικου.

https://www.facebook.com/maria.papayanni/posts/455503741499651

Όσο για τον Στέργιο, το μικρότερο παιδί του συνθέτη, σπουδάζει Αρχαιολογία και ήταν εκείνος που παρέλαβε στις 10 Δεκεμβρίου την τιμητική διάκριση του πατέρα του για τη συνολική του προσφορά στη μουσική από την ετήσια πολιτιστική έκδοση «Επίλογος» στο Μουσείο Μπενάκη.