Τα τείχη της Ακρόπολης νοσούν – Απαιτούνται άμεσες επεμβάσεις

Άμεση είναι η ανάγκη επεμβάσεων σε επτά σημεία του τείχους της Ακρόπολης και του βράχου πάνω στον οποίο εδράζεται.

Αλλού υπάρχουν καταρρεύσεις, αλλού κατακόρυφες ρωγμές, καθιζήσεις, παραμορφώσεις και σε κάποιες περιπτώσεις απόκλιση από την κατακόρυφο. Αλλού η παρουσία υγρασίας είναι εμφανής, ακόμη και η ανάπτυξη βλάστησης ενώ το αρχαίο δομικό υλικό βρίσκεται ενίοτε σε πολύ κακή κατάσταση. Επιπλέον, αναφέρεται υδραυλικό πρόβλημα με την είσοδο ομβρίων υδάτων στην επίχωση της οχύρωσης, ωθήσεις γαιών κ.ά.

Οι επισκέπτες που ανεβαίνουν καθημερινά στον ιερό βράχο ενδιαφέρονται ασφαλώς για τα μνημεία του, μόνον που σ΄αυτά περιλαμβάνονται και τα τείχη πάνω στα οποία άλλωστε καταγράφεται η ιστορία της Ακρόπολης και της Αθήνας.

Η επέμβαση όμως σ΄αυτά είναι σήμερα επιτακτική καθώς ο κίνδυνος μεγαλύτερων καταστροφών ολοένα και αυξάνει.  Άμεσης προτεραιότητας μάλιστα κρίνονται οι εργασίες στα βόρεια πρανή της Ακρόπολης, γιατί εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη επικινδυνότητα για πτώση βράχων, κάτι που απαιτεί την έγκαιρη αντιστήριξή τους.

Τις απαντήσεις για όλα αυτά πάντως δίνει το «Στρατηγικό Σχέδιο Επεμβάσεων στα τείχη της Ακρόπολης των Αθηνών» και η «Γεωτεχνική-στατική μελέτη των περιμετρικών τεχνών της Ακρόπολης των Αθηνών και του βραχώδους υποβάθρου τους, σε επιλεγμένες θέσεις άμεσης προτεραιότητας» σε στάδιο εφαρμογής, που κατατέθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Παλίμψηστο

Ως «μοναδικό μνημείο στο οποίο το παλίμψηστο των διαδοχικών κατασκευαστικών φάσεων όχι μόνο διατηρήθηκε αλλά και επαυξήθηκε με νέες κατασκευές, χωρίς πρόθεση ανάκτησης της αρχικής του μορφής», χαρακτηρίζεται από τους μελετητές το τείχος της Ακρόπολης.

Λόγω της οχυρωματικής και στατικής του λειτουργίας άλλωστε, καθίσταται πρωτίστως φορέας ιστορικής μνήμης, πόσο μάλλον που διαμορφώνει το περιβάλλον των μνημείων της Ακρόπολης εδώ και αιώνες. Όπως επισημαίνεται ωστόσο, τα τείχη δεν έχουν λάβει διαχρονικά τη σημασία που αναλογεί στη σπουδαιότητα τους, έτσι η αισθητική τους αξία και η αναγνωσιμότητα των αρχών δομών έχει υποβαθμιστεί.

Να σημειωθεί, ότι ο βράχος τειχίσθηκε για πρώτη φορά στον 13^ο π.Χ. αιώνα, ενώ θεωρείται πιθανό να είχαν διασωθεί κάποια τμήματα της οχύρωσης ως τους Περσικούς Πολέμους, όταν όμως, όλα τα ιερά και τα τείχη καταστράφηκαν από τους εισβολείς. Με την επιστροφή των Αθηναίων στις οικίες και στα ιερά τους άρχισε και η κατασκευή νέων τειχών: Πρώτα ο Θεμιστοκλής έκτισε το βόρειο τείχος και λίγο αργότερα ο Κίμωνας το ανατολικό και το νότιο σκέλος με τα λάφυρα από την νίκη της Δηλιακής Συμμαχίας (δηλαδή της Αθήνας και των συμμάχων της) εναντίον των Περσών στον Ευρυμέδοντα ποταμό (στην Παμφυλία της Μικράς Ασίας).

Η δυτική πρόσβαση ωστόσο, με την κατασκευή των Προπυλαίων το 437-432 π.Χ. έχασε  τον οχυρωματικό της χαρακτήρα. Οχυρώθηκε όμως και αυτή αργότερα, κατά την ύστερη Ρωμαϊκή εποχή, πιθανόν μετά από την επιδρομή των Ερούλων το 267 μ.Χ.  Στην ίδια περίοδο περίπου ανακατασκευάσθηκε και το ανατολικό τμήμα του βορείου τείχους ενώ συμπληρώθηκε το βορειότερο τμήμα του ανατολικού.

Ο χρόνος και ο άνθρωπος  

Ιδιαίτερες μεταβολές στα τείχη, δεν υπήρξαν κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής. Έναν ψηλό ορθογώνιο πύργο ανέγειραν όμως, στην νότια πλευρά των Προπυλαίων οι Φράγκοι (1204-1456), οι οποίοι ενίσχυσαν και την δυτική πλευρά του τείχους. Στους αιώνες που ακολούθησαν υπό την οθωμανική κυριαρχία (1456-1833) τα τείχη προσαρμόσθηκαν στις ανάγκες των πυροβόλων όπλων ενώ μεγάλες επισκευές έγιναν το 1707 μετά από έναν σεισμό. Φυσικά σοβαρές ήταν οι βλάβες και κατά την Ελληνική Επανάσταση από τις μάχες.

Με την απελευθέρωση πάντως, αποφασίστηκε το 1834 η απομάκρυνση των οχυρώσεων, που δεν είχαν αρχαιολογική ή ιστορική αξία, έτσι καθαιρέθηκαν τμήματα της μεσαιωνικής και οθωμανικής περιόδου. Στη νεώτερη εποχή εργασίες στερέωσης των τειχών πραγματοποιήθηκαν από τον Μπαλάνο το 1899-1938 και τον Ορλάνδο το 1947 -1949, κυρίως για να αντιμετωπισθούν προβλήματα δομικά και στατικά.

Γίνεται φανερό έτσι, ότι κάθε οικοδομική φάση εναρμονίσθηκε στις αμυντικές ανάγκες της εποχής της, όπου η Ακρόπολη καλούνταν να παίξει το ρόλο της ως οχυρό. Και εν τέλει το σίγουρο είναι, ότι η σημερινή μορφή των τειχών είναι αποτέλεσμα της δράσης του χρόνου, των μόνιμων ή περιστασιακών φορτίσεων, των μεταβολών του φυσικοχημικού περιβάλλοντος και βεβαίως  των πολλαπλών επεμβάσεων από τον άνθρωπο.

Τα σημεία επέμβασης

Οι περιοχές του τείχους όπου επιβάλλονται επεμβάσεις είναι: Το τμήμα πάνω από τα σπήλαια του Διός και του Απόλλωνος. Η περιοχή της κλασικής πυλίδας και του τείχους στα δυτικά της, γιατί το αρχαίο υλικό είναι σε πολύ κακή κατάσταση διατήρησης.  Η περιοχή του βόρειου τείχους, ανατολικά του Ερεχθείου, στην οποία έχουν ενσωματωθεί από την αρχαιότητα οι αράβδωτοι μαρμάρινοι σπόνδυλοι του Προπαρθενώνα μετά την περσική καταστροφή. Το ανατολικό τμήμα του βόρειου τείχους, διότι εκεί εμφανίζεται απόκλιση από την κατακόρυφο.

Η ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής γωνίας των τειχών και πάνω από το σπήλαιο της Αγλαύρου, καθώς εκεί υπάρχουν δύο κατακόρυφες ρωγμές από τη στέψη ως τη βάση ενώ παρατηρούνται επίσης, καμπυλώσεις στο τείχος. Επίσης η περιοχή του νότιου τείχους μεταξύ 8ης και 11ης αντηρίδας, όπου υπάρχουν ενδείξεις απόκλισης από την κατακόρυφο ,υποβάθμιση του δομικού υλικού και κατά τόπους υγρασία και ανάπτυξη βλάστησης.

 Τέλος  η περιοχή του βορειοδυτικού ανδήρου, η γωνία του οποίου εμφανίζει κατακόρυφες ρωγμές από την κορυφή μέχρι τη βάση καθώς και ανοικτούς αρμούς.

Σημειώνεται, ότι η Γεωτεχνική – στατική μελέτη ανατέθηκε από την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεων κατόπιν διαγωνισμού στη σύμπραξη των μελετητικών γραφείων «Γεωπερ Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε.»  και «Δόμος Σύμβουλοι Μηχανικοί».

Διαβάστε επίσης:

Αρχαία Ελεύθερνα και Παλόμα Πικάσο – Παρούσα στην επέτειο των έξι χρόνων του μουσείου

Σκάνδαλο στο Λούβρο: Ο πρώην διευθυντής και δύο αρχαιολόγοι σε ανάκριση