Τα πρόβατα του Οδυσσέα και η ακρίδα της βασίλισσας Ελισάβετ

Ένα φορτηγό σταμάτησε στο δρόμο και από μέσα οι άνδρες της μεταφορικής εταιρείας έβγαλαν μία αρκούδα γκρίζλι. Λίγα λεπτά αργότερα ακολούθησε και ένας ιπποπόταμος. Για να προστεθούν ένα κοπάδι με πρόβατα, μία γιγάντια ακρίδα, ένα ελάφι και δύο αγριογούρουνα… Στο μεταξύ, ένα δρόμο πιο κάτω μερικές μαϊμούδες, ένας γορίλας, λίγα φίδια και ένα καβούρι περίμεναν τη σειρά τους. Ένας ζωολογικός κήπος; Ναι και όχι!

Γιατί η αλήθεια είναι, ότι το συγκεκριμένο θηριοτροφείο, άρτι αφιχθέν στην πλέον αριστοκρατική και ακριβή περιοχή του Λονδίνου, το Μέιφερ είναι απλώς έργα τέχνης.

Με την υπογραφή των θαυμάσιων Lalannes, του ζεύγους των Γάλλων καλλιτεχνών Κλοντ και Φρανσουά – Ξαβιέ Λαλάν όλα αυτά τα ζώα είναι τα έργα της έκθεσης «Les Lalanne: Δημιουργοί ονείρων» που παρουσιάζεται  στην αγγλική πρωτεύουσα, σε δύο χώρους: Το προσφάτως εγκαινιασμένο ArtSpace του Claridge και την γκαλερί Ben Brown Fine Arts. 

Περισσότερα από εκατό έργα, συγκεκριμένα τα απόλυτα σουρεαλιστικά γλυπτά αλλά και τα απρόσμενα λειτουργικά «έπιπλα», όλα αντικείμενα πέρα από κάθε φαντασία, που δημιούργησε το εικαστικό δίδυμο σε μπρούτζο, χαλκό και αλουμίνιο στη διάρκεια της καριέρας τους βρίσκονται εκεί. Έτσι δικαιολογημένα η έκθεση θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες όλων των εποχών για τους περίφημους Lalannes και τα εκκεντρικά όνειρά τους. Κάποια από αυτά τα όνειρα μάλιστα είχαν σχέση και με την Ελλάδα.

Ο Όμηρος και ο Ιόλας

Λίγοι γνωρίζουν σήμερα, ότι τα περίφημα προβατάκια, γνωστά ως Moutons de Laine του Φρανσουά- Ξαβιέ Λαλάν (1927-2008) είχαν αντλήσει την έμπνευσή τους από το επεισόδιο της Οδύσσειας, που περιγράφει πώς ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του τυφλώνουν τον Κύκλωπα Πολύφημο και δραπετεύουν από τη σπηλιά του, κολλώντας στις κοιλιές των γιγάντων προβάτων του.

«Pour Polytheme» ήταν ο αρχικός τίτλος τους αλλά γρήγορα άλλαξε (αποδιδόταν λανθασμένα). Αυτά τα γλυπτά πρόβατα πάντως προορίζονταν να χρησιμοποιηθούν ως έπιπλα, αφού όπως έλεγε ο Φρανσουά-Ξαβιέ «Σκέφτηκα ότι θα ήταν αστείο να εισβάλω στο σαλόνι με ένα κοπάδι πρόβατα. Είναι πιο εύκολο να τα έχεις σε γλυπτό. Και είναι ακόμη καλύτερα, αν μπορείς να καθίσεις πάνω τους». Κάτι που έπραττε ο ίδιος και η Κλον, όπως δείχνουν πολλές φωτογραφίες  από το σαλόνι τους με τα προβατάκια ως καθίσματα.

Στον Αλέξανδρο Ιόλα εξάλλου, όφειλαν πολλά οι δύο καλλιτέχνες και κατ΄αρχάς το όνομά τους, αφού πρώτος αυτός, τους παρουσίασε με το κοινό επίθετο «Les Lalanne», όταν εξέθεσε έργα τους, τον Οκτώβριο του 1966 στην παριζιάνικη γκαλερί του. Στην κατοχή του και για μεγάλο διάστημα άλλωστε είχε ο ίδιος την εκπληκτική Γάτα-Μπαρ. Ενώ την ίδια κατέχει και η συλλέκτρια Ντάσα Ζούκοβα.

Ο διάσημος γκαλερίστας και συλλέκτης , που μνημονεύεται σήμερα, πέραν των άλλων για την ανακάλυψη του Άντι Γουόρχολ, κάνοντας την πρώτη έκθεσή του στην γκαλερί Iolas της Νέας Υόρκης  διαμόρφωσε και την καριέρα των Lalanne στην Αμερική, παρουσιάζοντας το έργο τους το 1967.  Ενώ μια δεύτερη έκθεση, το 1970, πάλι από τον Ιόλα στο Παρίσι περιλάμβανε και την υπέροχη μπανιέρα Hippopotame I. Ένα φοβερής έμπνευσης γλυπτό, που αναπαριστά ιπποπόταμο, που «ανοίγει»  για να σχηματίσει μία μπανιέρα!

Φυτά και ζώα                      

Φτιαγμένος από μπλε ρητίνη αυτός ο τεράστιος και σπάνιος Hippopotame I αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της έκθεσης στο Λονδίνο. Ένα έργο που σχεδιάστηκε αρχικά στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 και αγοράστηκε από την σύζυγο του Μαρσέλ Ντυσάν, για να ακολουθήσει όμως και ένα ακόμη.

Μαζί και το γνωστό επίσης Sauterelle Bar, μια γιγάντια ακρίδα, που στο εσωτερικό της κρύβει ένα μπαρ. Δύο μόνον τέτοιες «ακρίδες» υπάρχουν, και η μία από αυτές ανήκει στην βασίλισσα Ελισάβετ, στην οποία την είχε δωρίσει το 1972 ο τότε γάλλος πρόεδρος ο Ζορζ Πομπιντού, που ήξερε από τέχνη αλλά είχε και χιούμορ.

 Τα εκπληκτικά τραπέζια της Κλοντ Λαλάν (1924-2019) με επιφάνειες που μιμούνται τα φύλλα του δέντρου τζίνγκο μπιλόμπα, οι ιδιότροποι καθρέφτες της με λουλούδια, τα καντηλέρια με κλαδιά μπαμπού, τα μαχαιροπήρουνα και τα κοσμήματά της με σχέδια πάντα από τη φύση ολοκληρώνουν ιδανικά την έκθεση.

Στο σύνολό της η εκθεσιακή εγκατάσταση είναι ονειρική, φέρνοντας  στο νου κάτι από το ουράνιο και κάτι από το βουκολικό στοιχείο.  Εμπνευσμένες συχνά από το ζωικό βασίλειο ήταν άλλωστε οι δημιουργίες του Φρανσουά-Ξαβιέ ενώ η Κλοντ προτιμούσε τον φυτικό κόσμο. Εκεί που συμφωνούσαν και οι δύο ωστόσο, ήταν στην αγάπη τους για την ιστορική, γαλλική δεξιοτεχνία, το σουρεαλισμό και το χιούμορ, στοιχεία  που έφεραν στην γλυπτική τους τέχνη. Ομοίως υπερασπίστηκαν την άποψή τους ότι η τέχνη πρέπει να είναι μέρος της καθημερινότητας, μια ιδέα που λάμπει μέσα στις γλυπτικές αλλά λειτουργικές δημιουργίες τους.

Η μεγάλη απήχηση

Γεγονός είναι, ότι όταν οι Lalanne  έδειξαν για πρώτη φορά  τη δουλειά τους, σχολιάστηκαν αυστηρά από τους κριτικούς. «Μας αγνόησαν εντελώς. Γι’ αυτούς, τα γλυπτά που είχαν χρήση ήταν μια εντελώς ανοησία», όπως είχε πει η Κλοντ το 2013. Εκείνοι όμως αρνήθηκαν να συμμορφωθούν  και σύντομα η δουλειά τους ήταν παντού, από φωτογραφίσεις σε περιοδικά μέχρι τις πιο σικ γκαλερί του Παρισιού.

Μετά τον μονόχρωμο μοντερνισμό της διαστημικής εποχής του ΄60, η επόμενη δεκαετία είχε ξεκινήσει με ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη φύση ό,τι ακριβώς αντιπροσώπευε το έργο των δύο καλλιτεχνών. Οι Lalanne έτσι έγιναν ένα από τα πιο δυναμικά ζευγάρια τέχνης του 20ού αιώνα.

Η σχέση τους με τον κόσμο της μόδας εξάλλου ήταν ιδιαιτέρως στενή, συνεργαζόμενοι πρώτα-πρώτα με τον Ιβ Σαιν Λοράν, στην συνέχεια στενό τους φίλο. Επίσης η Κλοντ είχε αναλάβει τον Ζιβανσί, τον Καρλ Λάγκερφελντ, τον Μαρκ Τζέικομπς, τον Γκαλιάνο.

Η μεγάλη έκρηξη όμως στην απήχηση των Lalanne έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια, μετά τον θάνατό τους, με την δουλειά τους, όχι μόνον να αναγνωρίζεται καλλιτεχνικά αλλά να ανεβαίνει και η αξία της θεαματικά. Αρκεί να αναφερθεί ότι ο Hippopotame II του Φρανσουά –Ξαβιέ πουλήθηκε πέρυσι σε δημοπρασία για έξι εκατομμύρια ευρώ.

Ως τα τέλη Ιουλίου πάντως, ένας ιπποπόταμος θα βρίσκεται στο λόμπι του Claridge, προσκαλώντας τους επισκέπτες να μπουν στον ονειρικό κόσμο αυτών των δύο απολύτως υπέροχων και εντελώς εκκεντρικών καλλιτεχνών.

Διαβάστε επίσης:

Οικογένεια Γκέτι: Η πολυτέλεια και πόσο πουλιέται

Γιάννης Τσαρούχης: Η διαδρομή του σπουδαίου δημιουργού σε έκθεση