Τα ηλιοτρόπια της Ουκρανίας δεν ανθίζουν πια

«Πάρτε αυτούς τους σπόρους για να μεγαλώσουν ηλίανθοι εδώ, όταν πεθάνετε», φώναζε θυμωμένα μία γυναίκα, την πρώτη ημέρα της εισβολής στην Ουκρανία, στους Ρώσους στρατιώτες.

Και το βίντεο, που έκανε γρήγορα τον γύρο του κόσμου ήταν αρκετό για να δημιουργήσει το κίνημα του ηλίανθου, όπως λέγεται ήδη.

Σ΄ όλες πλέον τις διαδηλώσεις υπέρ της Ουκρανίας ο απλός κόσμος, αλλά και επίσημοι, ακόμη και εστεμμένοι δείχνουν την συμπαράστασή τους στη χώρα, που μάχεται εναντίον των Ρώσων, με το λαμπερό, κίτρινο άνθος του ηλίανθου.

Οι διαδηλωτές κρατούν ηλιοτρόπια, κάποιες γυναίκες στολίζουν τα μαλλιά τους με αυτά, όπως κάνουν οι Ουκρανές, η πρώτη κυρία των ΗΠΑ Τζιλ Μπάιντεν φόρεσε μάσκα για τον κορονοϊό με ένα ζωγραφισμένο ηλιοτρόπιο επάνω της, πολλοί έχουν προσθέσει ένα emoji ηλίανθου στα προφίλ τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή πωλούν πίνακες ζωγραφικής με ηλιοτρόπια για να υποστηρίξουν την Ουκρανία.

Και οι Ουκρανές στρατιωτίνες όμως, παρελαύνουν με κίτρινα και μπλε ηλιοτρόπια στα μαλλιά, καθ΄ υπέρβασιν βέβαια, προκειμένου να γίνει αναφορά στα χρώματα της σημαίας τους.

Αλλά για την ίδια την Ουκρανία δεν χρειαζόταν ο πόλεμος ώστε να αναδειχθεί η σημασία και η αξία αυτού του άνθους για το λαό της. Γιατί ο ηλίανθος -«σόνιασνικ» στα ουκρανικά- είναι εδώ και πολλά χρόνια το αγαπημένο σύμβολο της ουκρανικής εθνικής ταυτότητας.

Η παρουσία του, παντού στα χωριά και στην ύπαιθρο της χώρας, τον έχει καταστήσει ανεπίσημο εθνικό σύμβολο. Οι γυναίκες υφαίνουν ή κεντούν ηλιοτρόπια ως διακοσμητικά σε παραδοσιακά ρούχα και στην εποχή της ανθοφορίας του το καλοκαίρι στολίζουν τα μαλλιά τους με «στέμματα» από το λουλούδι.

Η ιστορία

Δεν είναι καθόλου τυχαίο εξάλλου, ότι σήμερα οι ηλίανθοι αποτελούν βασικό συστατικό της ουκρανικής οικονομίας, με την Ουκρανία και τη Ρωσία να συμβάλλουν πάνω από το 70% έως 80% των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου. Η έλλειψη του τελευταίου από τα ράφια των σούπερ μάρκετ και της Ελλάδας με αλυσιδωτές αντιδράσεις και στα παρεμφερή προϊόντα είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της ζήτησης, που υπάρχει διεθνώς.

Τα ηλιοτρόπια έφθασαν στην Ευρώπη στις αρχές του 17ου αιώνα από Ισπανούς, που τα είχαν φέρει από τον Νέο Κόσμο. Στην Ουκρανία εισήχθηκαν περί τα μέσα του 18ου αιώνα και… ρίζωσαν.

Οι Ουκρανοί έφαγαν τους σπόρους του λουλουδιού ή τους θρυμμάτισαν και παρήγαγαν λάδι, δεδομένου ότι οι καρποί του -ηλιόσποροι- περιέχουν ηλιέλαιο σε ποσοστό 25% ως 32%.

Το χρησιμοποίησαν στη μαγειρική και γρήγορα το εξήγαγαν, καθώς έγινε εξαιρετικά δημοφιλές στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ως εναλλακτική λύση στο βούτυρο και το λαρδί, τα οποία απαγορεύονται από την Ορθόδοξη Εκκλησία κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής.

Το ηλιέλαιο συγκεκριμένα συνίσταται ειδικά για τηγάνισμα, επειδή η θερμοκρασία καπνίσματός του είναι υψηλή, φθάνοντας περίπου στους 230 βαθμούς Κελσίου.

Μια άκυρη συμφωνία

Σε όλη την ιστορία της Ουκρανίας το λουλούδι έχει χρησιμοποιηθεί και ως σύμβολο ειρήνης. Όταν τον Ιούνιο του 1996 υπουργοί Αμύνης των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και της Ουκρανίας συμφώνησαν για τον αφοπλισμό των πυρηνικών όπλων που βρίσκονταν στα εδάφη της χώρας ως κατάλοιπα της Σοβιετικής Ένωσης είχαν φυτέψει ηλίανθους σε ένα χωράφι στη βάση πυραύλων Πέρβομαϊσκ στη νότια Ουκρανία.

Το πεδίο ήταν γεμάτο από κατεστραμμένα υπολείμματα βλημάτων σε υπόγεια σιλό, αλλά όπως είπε εκείνη την ημέρα στην τελετή, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Γουίλιαμ Τζ. Πέρι «Είναι απολύτως κατάλληλο να φυτεύουμε ηλίανθους εδώ στο Πέρβομαϊσκ για να συμβολίσουν την ελπίδα που νιώθουμε όλοι βλέποντας τον ήλιο να λάμπει ξανά». Και προσθέτοντας πως, κοινός στόχος των τριών εθνών ήταν «να διασφαλίσουν, ότι τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα ζήσουν ειρηνικά». Κάτι το οποίο δυστυχώς, δεν επιτεύχθηκε.

Μια άλλη σχέση μεταξύ ηλίανθων και πυρηνικών όπλων χρονολογείται από το 1986, όταν έγινε η έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία απελευθερώνοντας ραδιενεργό υλικό στο περιβάλλον και σκοτώνοντας 31 ανθρώπους μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Μετά την καταστροφή, οι επιστήμονες φύτεψαν στην περιοχή ηλίανθους, που θεωρούνται ως υπερσυσσωρευτές ικανοί να εξάγουν τοξίνες από το χώμα, προκειμένου να αφαιρέσουν ραδιενεργά στοιχεία από το περιβάλλον έδαφος και τις λιμνούλες. Ένα παρόμοιο έργο φύτευσης έλαβε χώρα στην Ιαπωνία μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011.

Οι Ρώσοι κατέλαβαν το Τσερνόμπιλ την πρώτη κιόλας μέρα της εισβολής, κρατώντας όμηρους τους τεχνικούς, που επιβλέπουν το πλέον ανενεργό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας.

Ήδη όμως, όπως ανακοινώθηκε, οι περισσότερες από τις ρωσικές δυνάμεις κατοχής το έχουν πια εγκαταλείψει. Αλλά τα χωράφια έχουν γίνει πλέον πεδία μάχης και δεν είναι πρόσφορα για σπορά.

Παρ΄όλα αυτά όλοι ευελπιστούν, ότι κάπου θα να φυτρώσουν και πάλι ηλίανθοι, κίτρινα λουλούδια με φόντο τον βαθύ μπλε ουρανό.

Διαβάστε επίσης:

Κύριε Πούτιν, πόσο πάει το κατσίκι σε ρούβλια;