Στράτης Ελισσαίος: «Η τέχνη δεν ήταν αυτονόητη επιλογή», λέει το πρώην στέλεχος στo mononews

Μέσα από τους όγκους των τηνιακών βράχων, περνάει τη φωτογραφική του σύλληψη ο Στράτης Ελισσαίος. Στην πρώτη του ατομική έκθεση, το διεκεκριμένο στέλεχος διοίκησης επιχειρηματικών ομίλων μιλάει στο mononews για το πολύ ιδιαίτερο αισθητικό και αξιακό του σύστημα.

Η τέχνη άλλωστε δεν υπήρξε αυτονόητη επιλογή για ένα παιδί που μεγάλωνε σε εργατική οικογένενεια.

Ανάγκες επιβίωσης

Όπου «οι προτεραιότητες εξαντλούνταν στην κάλυψη των υλικών αναγκών επιβίωσης», όπως εξηγεί ο Στράτης Ελισσαίος.

Έτσι η «οικογενειακή» φωτογραφική μηχανή ήταν μία μικρή πλαστική kodak καλά κρυμμένη σε κάποιο μυστικό συρτάρι.

«Για να εμφανιστεί σπάνια και να αποτυπώσει οικογενειακές στιγμές με φειδώ, καθώς τα φιλμ, τα φλας και οι εκτυπώσεις κόστιζαν».

Αλλά η κλίση και αδυναμία του για καλλιτεχνική έκφραση δεν έπαψε να υποβόσκει.

Η αρχή υπήρξε επεισοδιακή. Όταν κατάφερε τα πρώτα φοιτητικά του χρόνια να αγοράσει μια Zenit, έπεσε από τα χέρια του και καταστράφηκε χωρίς να έχει τραβήξει ούτε μια λήψη. Οι επόμενες δύο μηχανές που απέκτησε, έγιναν αμφότερες αντικείμενα κλοπής.

«Πέραν των ανεκδοτολογικών περιστατικών, το φωτογραφικό μέσο μου δίνει την δυνατότητα να παρατηρώ, να σκηνοθετώ και να παρουσιάζω τον κόσμο μου προσπαθώντας να προβάλλω συναισθήματα αλλά και ιδέες», επισημαίνει ο Στράτης Ελισσαίος.

Επεξεργασία της πραγματικότητας

Ο Στράτης Ελισσαίος δεν αρνειται την ψυχαναλυτική κριτική προσέγγιση που χαρακτηρίζει τους δημιουργούς αυτοαναλυόμενους ψυχαναλυτές.

Αλλά για τον ίδιος, ο φωτογραφικός φακός χαρίζει ιδιαίτερες απολαύσεις. «Να εκφράζω, να σχολιάζω, να κριτικάρω ή να σατιρίζω, γιατί όχι και να προτείνω συστήματα πεποιθήσεων, απόψεις για τον κόσμο και την τάξη του, θέσεις για την τέχνη και την ουσία που κατέχει. Η δύναμη του φωτογραφικού μέσου και η ιδιαίτερη σχέση που έχω αναπτύξει με αυτό μου δίνει εν τέλει την δυνατότητα να επεξεργάζομαι την πραγματικότητα».

Ή, διαφορετικά, να προσεγγίζει ρεαλιστικές εμπειρίες με αισθητικό τρόπο.

Η ζωή που ονειρευόμουν

Ο Στράτης Ελισσαίος υπήρξε πετυχημένο στέλεχος διοίκησης επιχειρηματικών ομίλων. Δύσκολα μπορεί να αποτιμήσει μακροσκοπικά αλλά και εν συντομία όλη αυτήν την πορεία. «Είναι μία δύσκολη απάντηση σε μία χρονικά περιεκτική ερώτηση, γιατί ουσιαστικά πρέπει να κάνω απολογισμό ζωής, καθώς δεν ήταν μία περίοδος της ζωής μου που απλά διαδέχτηκε ή προηγήθηκε μίας άλλης αλλά όλη η βιωμένη ζωή μου έως τώρα.

Θα έλεγα πρώτα ότι ήμουν τυχερός. Λίγο πολύ επαγγελματικά έζησα τη ζωή που ήθελα και ονειρευόμουν να ζήσω όταν ήμουν ακόμη μαθητής», λέει απλά ο Στράτης Ελισσαίος.

Στη συζήτηση αποφεύγει κοινοτυπίες που ταιριάζουν στην περίπτωσή του. Όπως «…προσφορά στο κοινωνικό σύνολο…», «…δημιουργικότητα και δημιουργία αξιών…» «συνάντηση με σπουδαίους ανθρώπους», «…αναγνώριση και επιτυχία…».

Πλεονέκτημα γνώσης

Επιχειρεί πιο εσωτερικές απαντήσεις.

Στο δεδομένο οικονομικό και κοινωνικοπολιτικό σύστημα όπου δραστηριοποιήθηκε, οι θέσεις που κατείχε ο Στράτης Ελισσαίος τού έδιναν πλεονέκτημα γνώσης.

«Μου αποκαλύφθηκαν όλοι οι παράγοντες και οι μηχανισμοί λειτουργίας του συστήματος αυτού. Μπόρεσα να δω τις σκέψεις, τους στόχους, τις προθέσεις, τις δράσεις και τις αντιδράσεις, τις συμπεριφορές αυθεντικές ή προσαρμοζόμενες, συλλογικές ή ατομικές όλων των συμμετεχόντων. Είδα την επίδραση του περιβάλλοντος στο άτομο σε περιόδους ευφορίας αλλά και κρίσης. Γνώρισα πώς εδραιώνεται και υποστηρίζεται ένα αξιακό σύστημα. Πώς μεταβάλλεται στη διάρκεια εναλλασσόμενων κύκλων. Φυσικά όλα αυτά διηθημένα και αναπόφευκτα με διαμόρφωσαν, με μετέβαλλαν ή με προσάρμοσαν σε αυτό που είμαι σήμερα».

Έτσι, αυτή η πολύτιμη εμπειρία διυλίζεται μέσα από το φακό του στα σύγχρονα ουμανιστικά έργα του.

Σήμερα πάντως έχει αφιερωθεί πλήρως στην φωτογραφία και στην τέχνη. «Η καλλιτεχνική κατεύθυνση δεν ήταν μία επιλογή για μένα. Απλά δεν την ήξερα, δεν υπήρχε σαν ενδεχόμενο δεν είχα την γνώση ύπαρξης αυτής της εναλλακτικής. Και βέβαια δεν ήμουν ένα ιδιαίτερο έμφυτο καλλιτεχνικό ταλέντο που αυτή η ιδιότητα θα υπερκέραζε την αγνωσία την δική μου και της οικογένειάς μου. Όμως οι εξωτερικές συνθήκες του κοινωνικού μας συστήματος, το πλαίσιο λειτουργίας του θα πρέπει να είναι πιο συμπεριληπτικό. Η τέχνη δεν μπορεί να είναι απρόσιτη σαν επιλογή σε κοινωνικά στρώματα, όπου η πιθανή ελλιπής μόρφωση αλλά και οι μειωμένες οικονομικές δυνατότητες τους γίνονται αδιαπέραστοι φραγμοί», παρατηρεί ο Στράτης Ελισσαίος.

Έμφυλα στερεότυπα

Η σειρά φωτογραφιών του Lithi-ον συγκεντρώνει εικόνες της τελευταίας τριετίας. «Χρειάστηκε να περπατήσω και να ερευνήσω μεγάλα γεωγραφικά σύνολα του νησιού της Τήνου».

Έχει εξελίξει φορμαλιστικά την έκφρασή του, τη ματιά του, τον τρόπο που προσεγγίζει την τέχνη. Επιπλέον, «έχω μπει στην σκηνοθετημένη φωτογραφία δημιουργώντας και ένα μικρό στούντιο που μου δίνει όμως μεγάλες δυνατότητες φωτογραφικής καλλιτεχνικής έκφρασης. Σίγουρα το ντοκουμέντο παραμένει σημαντικό στοιχείο στη δουλειά μου. Αλλά το είδος της σκηνοθετημένης φωτογραφίας, που βέβαια είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, με έχει κατακτήσει».

Επεξεργάζεται ήδη μια ενότητα με θέμα τα «έμφυλα στερεότυπα» (gender stereotypes), ένα καίριο κοινωνικό ζήτημα. Πρόκειται για «ερευνητική δουλειά και ελπίζω έως το τέλος του χρόνου να μπορέσω να την παρουσιάσω. Ακόμη δουλεύω πάνω στην αφαιρετική φωτογραφία σε μία ενότητα φωτογραφιών με τίτλο “epidermis”».

Αυτοδίδακτος

Ο Στράτης Ελισσαίος δεν ακολούθησε ακαδημαϊκή μόρφωση στη φωτογραφία (που δεν χρειάζεται καθώς οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες του κόσμου υπήρξαν αυτοδίδακτοι).

Φρόντισε όμως να παρακολουθήσει σεμινάρια θεωρίας της φωτογραφίας στο ΕΚΠΑ και σεμινάρια Ιστορίας της Τέχνης «από εμπνευσμένους δασκάλους που μου έδωσαν σημαντική θεωρητική κατάρτιση. Και βέβαια η προσπάθεια απόκτησης γνώσης είναι αέναη».

Lithi-ον

Ο φωτογραφικός φακός στην έκθεση Lithi-oν αναζητά μία ιδιαίτερη επικοινωνία με τους γρανιτένιους όγκους του νησιού.

Μία σιωπηλή συνομιλία εγκαθίσταται.

Με έναν αμφίδρομο τρόπο επικοινωνίας, οι γρανίτες απαντούν σε αυτή την πρόσκληση δωρίζοντας την αποκάλυψη μορφών που κρατούν καλά κρυμμένες και ενσωματωμένες στους όγκους τους.

Απελευθερώνουν τις μορφές αυτές από το περίβλημά τους, τις στέλνουν απογυμνωμένες από οποιαδήποτε περιττή πληροφορία στο θεατή.

Παρουσιάζονται έτσι υβριδικές μορφές λίθου και όντος. Ον που υπήρξε; Που μιμήθηκε; Που αποτέλεσε πρωτότυπο;

Μια απόπειρα να προσεγγίσει το ανείπωτο. Καθώς ο λόγος έχει όρια στενότερα από αυτά της σκέψης και της εικόνας.

«Ό,τι και να είναι αυτό το ον, βρίσκεται εκεί, έτοιμο να αποκαλυφθεί αν μπορέσουμε να συνομιλήσουμε με την μητέρα Φύση», αναφέρει το σημείωμα της έκθεσης. Διότι στο Lithi-ον δημιουργός είναι η μητέρα Φύση και κλείνει το μάτι στην οίηση του ανθρώπου που προσπαθεί να τη συναγωνιστεί.

Ενα καταφύγιο;

Στην αναζήτηση αυτή, ο Στράτης Ελισσαίος βρίσκει προσωρινό καταφύγιο μέσα στα «κελιά» που υπάρχουν διάσπαρτα στην ύπαιθρο του νησιού. «Aποτυπώνοντας τη συσσωρευμένη ενέργεια και τις ποιότητες που ενυπάρχουν στα πέτρινα κτίσματα, όχι με μία μεταφυσική θεώρηση. Αλλά προσπαθώντας να βρει φυσικούς διαύλους επικοινωνίας με το παρελθόν. Επιχειρεί να διερευνήσει και να αποκαλύψει τα μυστικά τους. Να επικοινωνήσει με την ζωή που έχει βιωθεί».

Η ενότητα της έκθεσης με θέμα τις μορφές μπορεί να ενταχθεί στο νεότευκτο κίνημας τέχνης που ονομάζεται Biomorphism «βιομορφισμός». Η σύγχρονη συνέχεια ενός συνόλου καλλιτεχνών όπως οι Joan Miró (Χοάν Μιρό), Jean Arp (Ζαν Αρπ), Henry Moore (Χένρι Μουρ), και Barbara Hepworth (Μπάρμπαρα Χεπγουορθ).

Στο Lithi-ον βέβαια δημιουργός είναι η μητέρα Φύση που βγάζει την γλώσσα στους ανθρώπους που θέλουν να την ανταγωνιστούν στην δημιουργία.

Στο Lithi-ον, ο φακός του Στράτη Ελισσαίου επιχειρεί να προσεγγίσει τη μητέρα Φύση.

Πληροφορίες

Lithi-ον

Στρατής Ελισσαίος

Στέγη Πολιτισμού και Παιδείας Δήμου Τήνου (Μοσχούλειο Σχολή)

Διάρκεια έκθεσης 9 έως τις 25 Ιουλίου.

Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά από τις 19:00-23:00.