Στον «άνδρα τον πολύτροπο» έκθεση-αφιέρωμα στον Γιάννη Κωστόπουλο στο Μουσείο Μπενάκη

Στην είσοδο της αίθουσας Σπυρίδωνος και Ευρυδίκης Κωστοπούλου στο Μουσείο Μπενάκη ένα ζωγραφικό πορτρέτο του Γιάννη Κωστόπουλου, κυριαρχώντας στο χώρο, δίνει την πρώτη αίσθηση για την έκθεση – αφιέρωμα στον σπουδαίο Έλληνα, που υπήρξε πρωτοπόρος οικονομικός παράγοντας  της χώρας αλλά ταυτόχρονα ο άνθρωπος, που με τη βαθιά του καλλιέργεια πρόσφερε τα μέγιστα στον πολιτισμό.

Γιατί ο Γιάννης Κωστόπουλος δεν έδωσε μόνον ένα άλλο νόημα στη λέξη «τραπεζίτης» στα χρόνια που βρισκόταν στο τιμόνι της Alpha Bank αλλά έχοντας πορευτεί στη ζωή του «Με λογισμό και μ’ όνειρο», όπως ο ίδιος είχε πει ανατρέχοντας στον αγαπημένο του Διονύσιο Σολωμό, υπήρξε μία προσωπικότητα πολυσύνθετη με έμπρακτη αγάπη για τις τέχνες, την αρχαία ελληνική γραμματεία και τον πολιτισμό.

Παράλληλα και με λατρεία για τη θάλασσα ως γνήσιος απόγονος των αρχαίων ναυσιπλόων, δεινός συνεχιστής και ο ίδιος με το σύγχρονο σκάφος του, την «Ωκύαλο».

Όλες αυτές τις διαφορετικές πλευρές αυτού του ιδιαιτέρως χαρισματικού ανθρώπου, που έφυγε πριν από τρία χρόνια από τη ζωή, είχε να ανασυνθέσει και να αναδείξει η έκθεση με την οποία το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου θέλησε να τιμήσει τον επί χρόνια πρόεδρό του. Με τον ταιριαστό τίτλο «άνδρα πολύτροπον» από τον ομηρικό προσδιορισμό για τον πολυμήχανο Οδυσσέα η έκθεση, που μόλις εγκαινιάστηκε, εστιάζει έτσι στη συμβολή του Γιάννη Κωστόπουλου και σε τομείς πέρα από τον τραπεζικό: Στις σπουδαίες συλλογές έργων τέχνης και κυρίως αρχαίων νομισμάτων που δημιούργησε, στην υποστήριξη του πολιτισμού και των δημιουργών του και φυσικά στη σχέση του με τη θάλασσα.

Και το αποτέλεσμα είναι μία σύνθεση υψηλής αισθητικής με σύγχρονα, λιτά μέσα, που με τις πολλές διαφορετικές όψεις της αντανακλά πράγματι τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ανδρός. Και μάλιστα σε έναν χώρο, στον οποίο το Μουσείο Μπενάκη έχει δώσει το όνομα των γονέων του Γιάννη Κωστόπουλου, τιμώντας τον για τη γενναιοδωρία και την υποστήριξή του.

Εμπνευστής του Ιδρύματος

«Πολυσχιδή προσωπικότητα, εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό, που τον γνώριζε κυρίως ως τραπεζίτη», χαρακτηρίζει τον Γιάννη Κωστόπουλο (1938-2021) ο κ. Έκτωρ Βερύκιος, στενός συνεργάτης του και διευθυντής του  Ιδρύματος  Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, μιλώντας στο mononews.  «Υπήρξε ο εμπνευστής και η ψυχή του ιδρύματος επί 40 χρόνια. Ό,τι έχει γίνει στο ίδρυμα οφείλεται σε αυτόν και στην αδερφή του Άννη», προσθέτει ο κ. Βερύκιος, παραθέτοντας στοιχεία αυτής της πλούσιας δραστηριότητας.

Όπως τη δημιουργία της Νομισματικής Συλλογής της Alpha Bank, που είναι μία από τις πλουσιότερες, ιδιωτικές συλλογές νομισμάτων διεθνώς, καθώς και την συγκρότηση της Συλλογής Έργων Τέχνης ελλήνων δημιουργών.

Την υποστήριξή του -από τους πρώτους- σε μεγάλους αρχαιολόγους για το ανασκαφικό τους έργο: του Πέτρου Θέμελη στην αρχαία Μεσσήνη και του Άγγελου Δεληβορριά στη Σπάρτη, όπως και παλαιότερα για την έρευνα στο ναυάγιο του Δοκού.  Αλλά και για μεγάλες ελληνικές εκθέσεις στο εξωτερικό όπως τη «Δόξα του Βυζαντίου» στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης το 1997 και στο ίδιο μουσείο το «Βυζάντιο: Πίστη και Δύναμη» (2004), καθώς και στο Λονδίνο το 2008, το «Βυζάντιο 330-1453», μια συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη με την Royal Αcademy of Arts.

«Το ενδιαφέρον του για το Βυζάντιο ήταν μεγάλο», επισημαίνει ο κ. Βερύκιος αναφέροντας, ότι μεταξύ άλλων ο Γιάννης Κωστόπουλος είχε αναλάβει και μεγάλο μέρος των εξόδων για την ανακατασκευή του σκευοφυλακίου της  Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, το οποίο λειτουργεί σήμερα ως μουσείο με σύγχρονες προδιαγραφές.

Η προβολή της Ελλάδας

«Ήταν ένας πατριωτισμός, που τον διακατείχε, καθώς ήθελε να προβάλλεται πάντα το μεγαλείο της Ελλάδας στο εξωτερικό», όπως λέει, κάτι που επεκτεινόταν και στο άλλο σημαντικό κεφάλαιο της ζωής του, την ιστιοπλοΐα, όπου οι νίκες, παγκόσμιες μάλιστα, αναφέρονταν πάντα ως ελληνικές και όχι προσωπικά δικές του.

Μία από τις ενότητες της έκθεσης εξάλλου, είναι αφιερωμένη ακριβώς σ’ αυτήν την αγάπη του Κωστόπουλου για τη θάλασσα με τεκμήρια και φωτογραφίες από τους ιστιοπλοϊκούς αγώνες και την αναφορά του στον Όμηρο και στα ταξίδια του Οδυσσέα. Η φωτογραφία της «Ωκυάλου» με όλο της το πλήρωμα, καθώς σχίζει γοργά τα νερά, όπως το θέλει και το όνομά της αποτελεί ευθεία υπόμνηση για τον καπετάνιο και το σκάφος του.

Η εκθεσιακή αφήγηση αρχίζει όμως, από το χρονολόγιο της ζωής και του έργου του σε κάθε πεδίο και με την προβολή μικρών αποσπασμάτων από συνεντεύξεις ανθρώπων, που τον γνώρισαν. Διάφορα τεκμήρια, έργα τέχνης και αρχιτεκτονικές μακέτες κτηρίων της Τράπεζας –όλα από το Ιστορικό Αρχείο και τη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank- μιλούν εξάλλου, για την κύρια δραστηριότητα του Κωστόπουλου ως τραπεζίτη. Αναδεικνύοντας έτσι, τις επιτυχημένες  επιλογές του και αποδεικνύοντας ταυτόχρονα το πρωτοποριακό του κριτήριο σε τομείς, που έκτισαν την εικόνα μιας καινοτόμου τράπεζας.

Εδώ, ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκονται η μακέτα του νέου Κτηρίου Διοίκησης Alpha Bank στο μέτωπο της οδού Σταδίου, το 1981, καθώς και η μακέτα του βιοκλιματικού κτηρίου στην Λεωφόρο Αθηνών 103 σε σχέδια Αλέξανδρου  Τομπάζη, το 2009. Όπως και πιο προσωπικά αντικείμενα με την πρώτη γραφομηχανή του Γιάννη Κωστόπουλου αλλά και το πρώτο laptop, που είχε αποκτήσει, δώρο της εταιρείας Olivetti.,

Για τον πολιτισμό και την κοινωνία

Η υποστήριξη του πολιτισμού, η ενίσχυση  αρχαιολογικών ανασκαφών, η ανάδειξη του Βυζαντινού πολιτισμού μέσα από διεθνείς εκθέσεις, η δημιουργία του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, το 1979, η αρωγή προς νέους καλλιτέχνες, ακόμη η έμπρακτη βοήθεια προς την κοινωνία, όπως με τον βρεφονηπιακό σταθμό στην Καλαμάτα (1994) και με τη δημιουργία των Φίλων του Εθνικού Κήπου (2005) καλύπτουν το μεγάλο κεφάλαιο της προσφοράς του στον Πολιτισμό και την Κοινωνία.

Έργα του Γιάννη Μόραλη –μεταξύ αυτών το μεγάλο επιτοίχιο του 1973 στο ισόγειο του Κεντρικού Καταστήματος της Σταδίου 40- του Παναγιώτη Τέτση, του Γιώργου Ζογγολόπουλου, του Στήβεν Αντωνάκου, του Γιώργου Λάππα και άλλων παρουσιάζονται επίσης, στην έκθεση δίνοντας το στίγμα των επιλογών, που συγκρότησαν την Συλλογή Έργων Τέχνης.

Αλλά ιδιαίτερη είναι η ανάδειξη της αγάπης του Κωστόπουλου για το αρχαίο νόμισμα με την έκθεση νομισμάτων της συλλογής και τις συνοδές ιστορίες τους. Μικρό μόνον μέρος  ασφαλώς, της εντυπωσιακής σε όγκο και αξία Νομισματικής συλλογής της Alpha Bank, που μετρά 11.000 νομίσματα από όλο το αρχαίο ελληνικό κόσμο ως εκπληκτικό αποτέλεσμα του ενδιαφέροντος, που είχε αποκτήσει ο ίδιος από τα νεανικά του χρόνια.

Ο δημιουργός Κωστόπουλος

Όλα αυτά  είναι οργανωμένα σ’ ένα αφαιρετικό εκθεσιακό περιβάλλον, εμπνευσμένο από τον στίχο του Διονυσίου Σολωμού στους Ελεύθερους Πολιορκημένους «Με λογισμό και μ’ όνειρο»,  με μια «σκαλωσιά» που υποστηρίζει το όνειρο και ένα «πέπλο» που διατηρεί διαρκώς προστατευμένο το ιδιωτικό πρόσωπο του δημόσιου άνδρα ενώ παράλληλα προκαλεί τον επισκέπτη σε εγρήγορση.

«Η σκαλωσιά σημαίνει, ότι έχεις ένα πολύ γερό και δομημένο σκελετό και το πέπλο εξασφαλίζει αφ’ ενός την αίσθηση, ότι κάτι ονειρικό θα συμβεί, που δεν το περιμένεις, αφ’ ετέρου κρατάει πάντα μια απόσταση ασφαλείας -κάτι που άρεσε στον Γιάννη Κωστόπουλο- και δεν σου επιτρέπει να έχεις την ψευδαίσθηση ότι πραγματικά ξέρεις κάτι, ακόμα και αν το βλέπεις μπροστά σου», λέει για την έκθεση η αρχιτέκτονας – μουσειολόγος Ερατώ Κουτσουδάκη, που την σχεδίασε.

Βασικός προβληματισμός της, πώς θα μπορούσε να στήσει μία έκθεση  για κάποιον, που δεν είναι δημιουργός, μόνον  με τα αποτυπώματα που έχει αφήσει πίσω του.

«Ωστόσο τώρα πια νομίζω, ότι ο Γιάννης Κωστόπουλος ήταν δημιουργός», καταλήγει. « Ένας  δημιουργός προϋποθέσεων, που ενδεχομένως είναι το πιο σημαντικό, γιατί επιτρέπει σε όλους εμάς τους υπόλοιπους να μπορούμε να δημιουργήσουμε ο καθένας στο αντικείμενο που επιθυμεί και στο οποίο είναι καλός».

Info:

Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, Κουμπάρη 1

Έκθεση: «άνδρα πολύτροπον. Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου»

Διάρκεια: 28 Φεβρουαρίου ως 12 Μαΐου

Είσοδος ελεύθερη

Διαβάστε επίσης:

Ένας άνδρας με το καπέλο του για σχεδόν 60 εκατομμύρια ευρώ

Τζεφ Κουνς σε πτωτική πορεία: Ζητείται επανάκαμψη – Έκθεση από τη συλλογή Δάκη Ιωάννου

Βρετανικό Μουσείο: Άμεσες επεμβάσεις στην αίθουσα των Γλυπτών;