Στο επίκεντρο η γυναίκα – Τέχνη για έναν καλύτερο κόσμο

Η τοιχογραφία της Κλόντια Κοντ καλύπτει τον κεντρικό χώρο του μουσείου θυμίζοντάς μας, ότι ακόμη και η μικρότερη ανθρώπινη δραστηριότητα  μπορεί να δημιουργήσει άπειρα κύματα αλλαγής.  Η Μαλβίνα Παναγιωτίδη ερευνά το χώρο -το σπίτι στις Σπέτσες-  όπου απομονώθηκε η πρώτη ελληνίδα ζωγράφος, Ελένη Μπούκουρα- Αλταμούρα.  Οι εικόνες  της Χαντάσα Έμεριχ μιλούν για το γυναικείο σώμα και την εξερεύνησή του. Και η Λόλα Φλας φωτογραφίζει σημαντικές γυναικείες προσωπικότητες, των οποίων η μεγάλη ηλικία οδηγεί σε κοινωνικό παραγκωνισμό και προκαταλήψεις. Σε ζητήματα γυναικείας ταυτότητας επικεντρώνεται εξάλλου, η Τζίνα Κρισιτιέλο, μέσω μιας σόλο μουσικής περφόρμανς. Και το ερώτημα που τίθεται από την Γιαέλ Μπαρτανά είναι: Πώς θα αντιμετώπιζε μία παγκόσμια απειλή, ένα ανώτατο συμβούλιο λήψης αποφάσεων, στελεχωμένο μόνον από γυναίκες;  Σύμφωνα με το μοντέλο της κυρίαρχης πατριαρχικής εξουσίας ή εναλλακτικά και ριζικά διαφορετικά;

Μόνον γυναίκες για τις εκθέσεις του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης από τις 8 Μαρτίου –Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας άλλωστε- με προβληματισμούς, ερωτήματα, κατάρριψη μύθων και παρωχημένων αντιλήψεων αλλά πάνω απ’ όλα με δημιουργία. Με το υποθετικό ερώτημα «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» τίτλος-ομπρέλα και γι’ αυτόν τον δεύτερο, θεματικό κύκλο εκθέσεων, αφιερωμένων στο έργο γυναικών, να παίρνει δυνατές και πολύπλευρες απαντήσεις.

Το ομώνυμο έργο σε νέον, της Γιαέλ Μπαρτανά, στις όψεις του ΕΜΣΤ προκαλεί εξάλλου, και τους διερχόμενους, για την διατύπωση πολλών, συναφών ερωτημάτων. Όπως αν μία γυναικεία διακυβέρνηση μπορεί να σήμαινε το τέλος των πολέμων, λιγότερη βία και εξασφάλιση των ανθρωπίνων  δικαιωμάτων.  Αν η δικαιοσύνη θα ήταν ισχυρότερη και η οικονομία πιο δίκαιη. Αν ο εγωισμός και το κυνήγι της εξουσίας και του χρήματος μπορούσαν να δώσουν τη θέση τους στην αναζήτηση της ευτυχίας για τον άνθρωπο.  Αλλά, μπορεί και όχι…

Γυναικεία απόφαση     

«Δύο λεπτά πριν τα μεσάνυχτα» είναι ο τίτλος του έργου της Γιαέλ Μπαρτανά (στο αμφιθέατρο του μεσοπατώματος). Παρουσιάζει ένα βίντεο 47 λεπτών με θέμα μια πιθανή πυρηνική σύρραξη,  την οποία καλείται να αντιμετωπίσει το συμβούλιο της απειλούμενης χώρας, το οποίο  αποτελείται μόνο από γυναίκες. Αναγνωρισμένες η κάθε μια τους σε πεδία όπως η άμυνα, ο ειρηνικός ακτιβισμός, η φιλανθρωπία και η πολιτική, πώς θα αντιδράσουν σε ένα τέτοιο γεγονός;

 

Η ισραηλινή καλλιτέχνις, που έργα της περιλαμβάνονται στις συλλογές σημαντικών μουσείων, όπως του MoMA στη Νέα Υόρκη, της Tate στο Λονδίνο και του Centre Pompidou στο Παρίσι ενώ φέτος θα εκπροσωπήσει τη Γερμανία στην 60η Μπιενάλε της Βενετίας (μαζί με τον Ersan Mondtag) δίνει τις απαντήσεις της, διαφορετικές σίγουρα από το αναμενόμενο.

Τοιχογραφία-κύμα

Νέα παραγωγή του ΕΜΣΤ αποτελεί το έργο της Ελβετίδας Κλόντια Κοντ «Η προέλευση του φαινομένου του κρουστικού κύματος -κίτρινο και τυρκουάζ», μία εντυπωσιακή τοιχογραφία 30 μέτρων, που συνδέει τον κεντρικό χώρο του μουσείου με το φουαγιέ της εισόδου.

 

Η τοιχογραφία διακρίνεται από ένα εντυπωσιακό εφέ κυματισμού, δημιουργώντας μια δυναμική οπτική κίνηση, με χρωματική διαβάθμιση, που ρέει από το τυρκουάζ στο κίτρινο για να καταλήξει στο λευκό, απηχώντας τη ζωντάνια και την ποικιλομορφία της φύσης.

Για την ίδια, που έχει άλλωστε παρουσιάσει έργα της σε πολλές πόλεις του κόσμου είναι μια μεταφορά πάνω στον αντίκτυπο της ανθρώπινης δραστηριότητας στη φύση και τις διαστάσεις, που μπορεί να πάρει. Οι εγκαταστάσεις της άλλωστε, συνδυάζουν τέτοιες μνημειώδεις τοιχογραφίες και γλυπτά εμπνευσμένα από οργανικά μοτίβα και τη μορφολογία τους.

«Πώς να μεγαλώνεις και να παραμένεις το ίδιο» είναι εξάλλου, ο τίτλος της περφόρμανς της Κλόντια Κοντ, που θα πραγματοποιηθεί στις 8 Μαρτίου (19.30 & 20.30)  στο ισόγειο του μουσείου, μία  παιγνιώδης χορογραφία σε διάλογο με την τοιχογραφία της καλλιτέχνιδας. Ερμηνεύει η χορεύτρια του Μπαλέτου της Βασιλείας ΑντρέαΤορτόσα Βιδάλ και οι κινήσεις αποδίδουν τις στοιχειώδεις μορφές ζωής που εκφράζονται στο οπτικό μοτίβο της τοιχογραφίας.

Η Εδέμ

Γνωστή για τις πολύχρωμες, τολμηρές και πληθωρικές τοιχογραφίες της και τα ζωγραφικά της έργα στα οποία πλέκονται περίτεχνα στυλιζαρισμένες απεικονίσεις εξωτικών φρούτων, μελών του ανθρώπινου σώματος και φυσικών στοιχείων, η Χαντάσα Έμεριχ  από την Ολλανδία  δημιουργεί την «Επικούρεια Εδέμ». Μια μεγάλης κλίμακας τοιχογραφία, σχεδιασμένη ειδικά για το ΕΜΣΤ καλύπτοντας ένα μέρος του ισογείου και του ημιώροφου του μουσείου.

 

Έργο της παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αλλά δημιουργίες της βρίσκονται σε πολλές δημόσιες συλλογές στην Οστένδη, στις Βρυξέλλες, στο  Ολλανδικό υπουργείο Εξωτερικών στη Χάγη, στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Άρνεμ στην Ολλανδία και αλλού.

Οι αόρατοι πρωταγωνιστές

«Αλάτι» τιτλοφορεί η διεθνώς αναγνωρισμένη φωτογράφος Λόλα Φλας το έργο της στην πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα (ΕΜΣΤ, Χώρος κοινού, 2ος όροφος). Η αμερικανίδα καλλιτέχνις εργάζεται κυρίως στην προσωπογραφία, ασχολούμενη με εκείνους, που συχνά θεωρούνται αόρατοι και με το έργο της προκαλεί τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα για το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τη φυλή. Η ίδια άλλωστε, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της queer αναπαράστασης για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες.

 

Στη σειρά SALT, ηρωίδες των πορτρέτων της είναι σημαντικές ηλικιωμένες γυναίκες με μεγάλη συνεισφορά στην κοινωνία, που όμως, παρά τη σοφία, τη γοητεία και τη δύναμή τους βιώνουν τις ηλικιακές προκαταλήψεις,  που εμφανίζονται ιδιαίτερα κατά των γυναικών και τις απομακρύνουν από τη δημόσια σφαίρα.

Η πρώτη ελληνίδα ζωγράφος 

Για το έργο «Όλα τα όνειρα είναι ενοχλητικά» της Μαλβίνας Παναγιωτίδη, το Project Room 2 του μουσείου μεταμορφώνεται σε ένα εμβυθιστικό σκηνικό, έναν «μαγικό» χώρο όπου γλυπτά από γυαλί, κερί και χαλκό συνδιαλέγονται με ένα βίντεο και ένα ηχητικό έργο.

 

Αφετηρία της έμπνευσής της είναι η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα (1821-1900), που απομονώθηκε στις Σπέτσες μετά το θάνατο των παιδιών της, καταφεύγοντας στον πνευματισμό.  Τώρα με το έργο της, η Παναγιωτίδη επανεξετάζει τον μύθο της «τρελής γυναίκας στη σοφίτα», προσφέροντας στον θεατή τη δυνατότητα να διεισδύσει στους διαδρόμους του σπιτιού αλλά και του μυαλού της σπουδαγμένης στην Ιταλία, πρώτης ελληνίδας ζωγράφου με την περιπετειώδη ζωή, μητέρας του επίσης ζωγράφου Ιωάννη Αλταμούρα.

Με εκθέσεις μεταξύ άλλων, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στο Μουσείο Μπενάκη,  στο AnnexM-Μέγαρο Μουσικής, στο ΔΕΣΤΕ αλλά και στο Παρίσι, το Βερολίνο και την Κωνσταντινούπολη η Μαλβίνα Παναγιωτίδη έχει πραγματοποιήσει για το συγκεκριμένο έργο στο ΕΜΣΤ ενδελεχή έρευνα στο σπίτι της ζωγράφου.

Εύα

Μία περφόρμανς με ηρωίδες, που ξεκινούν από την ποιήτρια Σοφί Ποντόλσκι, τις σκηνοθέτριες Σαντάλ Ακερμάν  και Μάγια Ντέρεν, καθώς και τις συγγραφείς Μαργκερίτ Ντυράς και Σούζαν Σόνταγκ  για να φθάσουν ως την Καλάμιτι Τζέιν, ακόμη και την Πίπη Φακιδομύτη δημιουργεί η Τζίνα Κρισιτιέλο με τον τίτλο «…και μετά ήταν η Εύα». Φωνητική καλλιτέχνις, που δουλεύει με την μουσική και τον ήχο, η Κρισιτιέλο αμφισβητεί τις έννοιες της ομορφιάς, της επιτυχίας και της ανεξαρτησίας και επιχειρεί με το έργο της να σπάσει τα ταμπού γύρω από την αιδώ και την αναίδεια, την αποτυχία, τη γήρανση, τη μητρότητα, την ευαλωτότητα και τον εθισμό. Στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιώντας φωνητικά εφέ και μία επιτελεστική σωματική γλώσσα, η Εύα καθίσταται το κέντρο της προσοχής της.

 

Η αμερικανίδα καλλιτέχνις είναι εγκατεστημένη στις Βρυξέλλες και δουλεύει με τη μουσική και τον ήχο εξερευνώντας συγχρόνως συνθέσεις προφορικού λόγου που διαμορφώνονται μέσω της περφόρμανς. Η συγκεκριμένη θα παρουσιαστεί στις 8 Μαρτίου, στις 21.30.

Διαβάστε επίσης:

Ο Κολοσσός του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου και η σύγχρονη τεχνολογία

Βρετανικό Μουσείο: Η στέγη καταρρέει, τα Γλυπτά κινδυνεύουν – Αποκαλυπτικές εικόνες

Μιχαήλ Άγγελος: Το σονέτο της… απέχθειας για το έργο στην Καπέλα Σιξτίνα