Σταθμός Βενιζέλος Θεσσαλονίκη: Ανασκαφές τέλος, προχωρεί η κατασκευή

Στους κατασκευαστές παραδίδεται πλέον ο σταθμός «Βενιζέλος» του μετρό Θεσσαλονίκης, μετά την ολοκλήρωση του ανασκαφικού έργου στη συγκεκριμένη έκταση.

Έχει προηγηθεί, όπως είναι γνωστό η προσωρινή απόσπαση των αρχαιοτήτων, που είχαν εντοπισθεί στο σημείο, έτσι ώστε το τεχνικό έργο να ολοκληρωθεί και στη συνέχεια να γίνει η επανατοποθέτηση των ευρημάτων.

Εφόσον μάλιστα τηρηθεί επακριβώς το χρονοδιάγραμμα ο σταθμός θα παραδοθεί στα τέλη του 2023 μαζί με ολόκληρη τη γραμμή του μετρό, αλλά και με τις αρχαιότητες που έχουν αποσπασθεί, τοποθετημένες πλέον στη θέση τους.

Η ανασκαφή έφθασε άλλωστε, στο φυσικό έδαφος, προχωρώντας δηλαδή ως και την Θεσσαλονίκη της Ελληνιστικής εποχής, όταν ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο (316/315 π.Χ.), που σημαίνει ότι άλλα αρχαία δεν υπάρχουν.

Ο σταθμός κατασκευάζεται από τον Οκτώβριο του 2017 στη διασταύρωση των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου με μήκος 78,60 μέτρα και πλάτος 21,75 μέτρα. Αλλεπάλληλα στρώματα ιστορίας από την Ελληνιστική εποχή ως τα Ρωμαϊκά – Πρωτοβυζαντινά χρόνια και τα Βυζαντινά έχουν αποκαλυφθεί έτσι, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης από τις ανασκαφές, που έγιναν στο πλαίσιο της κατασκευής του μετρό, προσθέτοντας κομμάτια στο παζλ αυτής της σπουδαίας πόλης.

Μια κατάδυση στο χρόνο, που επέτρεψε να έρθουν στο φως όχι μόνον τα οικοδομικά κατάλοιπα και μνημεία των περασμένων αιώνων αλλά και ο τρόπος ζωής των ανθρώπων, οι συνήθειες, οι αγωνίες και οι ανάγκες τους, ο πλούτος ή η ένδειά τους. Όσον αφορά ειδικά τον σταθμό Βενιζέλος χρειάστηκε ωστόσο να περάσουν πολλά χρόνια με καθυστερήσεις και αναβολές, με κινητοποιήσεις και διαμάχες, με πολιτικές αντιπαραθέσεις, ακόμη και με προσφυγές στο ΣτΕ ώσπου η υπόθεση να φθάσει σε αυτό το αποτέλεσμα.

Η Μέση Οδός

Μήλον της έριδος, το περίφημο σταυροδρόμι των ρωμαϊκών οδών, η Decumanus Maximus (ή Μέση Οδός για τους Βυζαντινούς) και η κάθετή της Cardo, που εντοπίσθηκαν ακριβώς στο σημείο του σταθμού σε βάθος έξι μέτρων. Καταστήματα, εργαστήρια και κατοικίες στις πλευρές των δρόμων δείχνουν τη ζωή των ανθρώπων στην πόλη τους.

Εξαιρετικό εύρημα, το τετράπυλο με τους οκτώ πεσσούς που το στήριζαν και ακόμη άλλους έξι, που διαμόρφωναν τις στοές με τα καταστήματα ενώ ο δρόμος ήταν πλακοστρωμένος, απόδειξη της πολυτέλειας της κατασκευής.

Παρ’ ολη την λαμπρότητά του ωστόσο και τη χρήση των οικοδομημάτων, το εμπορικό κέντρο της πόλης στη Βυζαντινή εποχή ήταν χωροθετημένο στην περιοχή της Αγίας Σοφίας.

Η Μέση Οδός έχει αποκαλυφθεί σε μήκος 76,6 μέτρων, είχε πλάτος 6 – 6,5 μέτρα (ή και λιγότερο) ενώ σε ορισμένα σημεία της διασώζονται τα ίχνη από τους τροχούς των αμαξών που κυλούσαν πάνω της.

Αλλά και στις μαρμάρινες πλάκες έχουν διασωθεί χαραγμένα παιχνίδια, όπως συχνά συνέβαινε σε δημόσιους χώρους από την αρχαιότητα. Η χρονολόγηση όλων αυτών ανάγεται στα τέλη του 6ου με αρχές του 7ου αιώνα.

Πλούσια ήταν και τα κινητά ευρήματα από την περιοχή, που αποδεικνύουν την εμπορική της χρήση, μεταξύ των οποίων πολλά κοσμήματα.

Δρόμος με οκτώ καταστρώματα

Κατεβαίνοντας στα βαθύτερα στρώματα η ανασκαφή συνάντησε οικίες, λουτρά, δίκτυο αγωγών αλλά και πυκνοδομημένο ιστό κοντά στο σταυροδρόμι, με χρονολόγηση από τα τέλη του 2ου ως τις αρχές του 6ου αιώνα. Μια δεύτερη οικοδομική νησίδα, που χρονολογείται μεταξύ του 3ου και του 5ου αιώνα εντοπίσθηκε στα νοτιοανατολικά της διασταύρωσης των δύο κεντρικών αξόνων, με στοές που τις στήριζαν κίονες, λουτρικά συγκροτήματα, που πιθανολογείται ότι ήταν δημόσια καθώς εκεί βρέθηκαν πολλά νομίσματα, επίσης όμως και πολλά εργαστηριακά κατάλοιπα, που αποδεικνύουν τις δραστηριότητες στην περιοχή.

Ελληνιστικά και ρωμαϊκά είναι τα ευρήματα του τελευταίου ανασκαφικού στρώματος, που χρονολογείται από τον 2ο π.Χ. αιώνα ως τον 3ο μ.Χ. Δίκτυα υποδομών κι ένας δρόμος, προγενέστερος των decumanus και cardo αποκαλύφθηκαν εδώ.

Ο δρόμος είχε οκτώ επάλληλα καταστρώματα, άλλα λιθόστρωτα από διάφορα υλικά και άλλα χαλικόστρωτα με χρονολόγηση κυρίως στον 1ο π.Χ. αιώνα. Πρόκειται δηλαδή για έναν νέο άξονα με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο, ο οποίος είτε μετατοπίσθηκε όταν κατασκευάσθηκε ο ρωμαϊκός cardo είτε όμως καταλήφθηκε από αυτόν.

Ψηφιδωτό δάπεδο λουτρού

Εντυπωσιακό όμως είναι το ψηφιδωτό δάπεδο λουτρικού συγκροτήματος, στο οποίο υπάρχει και παράσταση ανδρικής μορφής, που φέρει την επιγραφή «ΩΡΟΦΟΡΟC» ( 2ος – 3ος αιώνας μ.Χ.). Το ψηφιδωτό πλαισιώνεται από ταινία με πλοχμό και ζώνη με τρισδιάστατα γεωμετρικά μοτίβα, ενώ όλη η κεντρική σύνθεση πλαισιώνεται από ζώνη με ομόκεντρα τετράγωνα και εξωτερική ταινία με ρόδακες, με εναλλαγή λευκών και μαύρων ψηφίδων.

Ανάμεσα στα ευρήματα επίσης το αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση της Θεάς Αθηνάς, ο κορμός γυμνής παιδικής μορφής Έρωτα αλλά και τμήμα μαρμάρινου αγαλματιδίου γυμνής γυναικείας μορφής Αφροδίτης, που παραπέμπουν σε χώρους δημόσιας χρήσης, αγοράς, αλλά και λατρείας.

Πλήθος και τα νομίσματα, πολλά επίσης τα σιδερένια, χάλκινα, μαρμάρινα και γυάλινα αντικείμενα, που προέρχονται από σπίτια αποδεικνύοντας έτσι τη μεικτή χρήση της περιοχής, για εμπορικές δραστηριότητες και για κατοικίες. Πολλά αγγεία, λυχνάρια, μυροδοχεία, αγνύθες αλλά και ειδώλια είναι σαφές ότι βρίσκονταν κάποτε στα σπίτια των κατοίκων της πόλης.

Διαβάστε επίσης:

Τα αρχαία στη θέση τους: Αυτοψία Μενδώνη στον σταθμό Αγία Σοφία στη Θεσσαλονίκη