Σπύρος Πολλάλης: «Το Κολλέγιο έγινε εμβληματικό σχολείο»

Ένα απομεσήμερο Σαββάτου στο Κολλέγιο Αθηνών, στο Ψυχικό: πουλάκια τιτίβιζαν, ο ήλιος έπεφτε στις υγρές πευκοβελόνες του ολόφυτου κτήματος. Αρχοντιά και γαλήνη. Ο president (διευθυντής) του σχολείου Σπύρος Πολλάλης οργάνωσε μικρή γιορτή μέσα στην οικία του (τυπικό αγγλοσαξονικό cottage house) εντός του μεγαλοπρεπούς οικοπέδου. Κάτι σαν ψίθυρο ή προοίμιο ανακοινώσεων για τα εκατό χρόνια του εμβληματικού σχολείου που ολοκληρώνονται φέτος, το 2025. Και με αφορμή την έκθεση των εξαίσιων έργων που παρουσιάζει η διακεκριμένη γλύπτρια Αλεξάνδρα Αθανασιάδη στους χώρους του σχολείου με την έκθεση Πομπή προς την Πόλη.

Αισθάνεται κανείς δέος μέσα σε αυτά τα πράσινα στρέμματα, αλλά κόντρα στη διαδεδομένη και επίμονη προκατάληψη, το Κολλέγιο παραμένει το πιο προοδευτικό σχολείο. Αυτό αποσαφηνίστηκε και από τα όσα διηγήθηκε ο Σπύρος Πολλάλης (Ομότιμος καθηγητής Design, Technology και Management στο Harvard Graduate School, απόφοιτος Μετσοβίου, αργότερα MIT και Northeastern της Αμερικής, κορυφαίος πολεοδόμος).

Τη μικρή γιορτή τίμησε ανάμεσα σε άλλους και ο πρόεδρος στο ΔΣ του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΕΕΙ), Αλέξανδρος Φυλακτόπουλος. ΕΕΙ ονομάζεται το όργανο που διοικεί όλες τις δομές του σχολείου (μαζί με τους trustees/συμβούλιο επιτρόπων στην Αμερική). «Κολλέγιο Αθηνών» αποτελεί συλλογική ονομασία. Στο ΕΕΙ ανήκουν το Κολλέγιο Αθηνών (Δημοτικό-Γυμνάσιο-Λύκειο), το Κολλέγιο Ψυχικού (Δημοτικό-Γυμνάσιο-Λύκειο-IB DP) και το Νηπιαγωγείο «Ιωάννης Μ. Καρράς», καθώς επίσης τα Ειδικά Προγράμματα (Ωδείο, Κέντρο Ξένων Γλωσσών, Θερινά Προγράμματα, Αθλητικά) και τα Προγράμματα Ενηλίκων. 

Πλουραλισμός

Οι δηλώσεις τους περιέγραψαν την πραγματική εικόνα καταρρίπτοντας προκαταλήψεις που αδικούν τη σπουδαία παράδοση του εκατονταετούς Κολλεγίου.

Το Κολλέγιο διοικείται διαχρονικά από επιφανείς άνδρες (όπως οι προαναφερθέντες) και από τις αίθουσές του προκύπτουν οι μελλοντικοί ηγέτες της πολιτικής, οικονομικής, πνευματικής, επιστημονικής ζωής. Άνθρωποι που διακρίνονται στο εξωτερικό.

Στην ευρύτερη κοινωνία φανερώνεται μόνον αυτή η πρόδηλη πλευρά (οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι πρόκειται μόνοπλευρα για σχολείο της «ελίτ»). Δεν φαίνεται η άλλη μισή αλήθεια, ότι το Κολλέγιο αποτελεί το πιο πλουραλιστικό σχολείο της Ελλάδας.

Στις αίθουσές του χωράνε ισότιμα τα παιδιά από κάθε στράτα της ζωής -όσα έλαβαν οικονομική στήριξη, όσα δεν χρειάστηκαν, και τα παιδιά των εργαζομένων στο σχολείο. Όλα συναγωνίζονται αγαστά σε ένα κοινό πνευματικό καζάνι με ίσες ευκαιρίες. Όλα εμποτίζονται με την εξαιρετική μόρφωση και με τη σφαιρική παιδεία υψηλής προστιθέμενης αξίας που το Κολλέγιο προσφέρει με την ηθική, εκπαιδευτική του αιχμή. Κοινός άξονας αποτελεί η παράδοση της κοινωνικής προσφοράς.

Κοινωφελές ίδρυμα

Το καλοκαίρι λοιπόν του 1925 ιδρύθηκε το μη κερδοσκοπικό σωματείο Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (ΕΕΙ). Έμφαση δόθηκε εξαρχής στον κοινωφελή χαρακτήρα του. Από την πρώτη ημέρα θεσπίστηκε το περίφημο ταμείο υποτροφιών και λειτούργησε το οικοτροφείο. 

Όλα ξεκίνησαν από ένα απλό σπίτι στην οδό Άνδρου 18 στην Κυψέλη. «Υπάρχει ακόμα και ελπίζουμε ότι δεν θα γκρεμιστεί, γιατί υπάρχουν θέματα αν είναι διατηρητέο ή όχι», παρατήρησε ο διευθυντής Σπύρος Πολλάλης.

«Οι ιδρυτές του είχαν όραμα να δημιουργήσουν καλές εγκαταστάσεις υποστηρίζοντας ότι είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να πηγαίνουν σε καλές εγκαταστάσεις και μας έχουν δώσει αυτό το καταπληκτικό campus που είδατε. Από τότε το σχολείο πηγαίνει πραγματικά πολύ καλά.

Είναι εντυπωσιακό πώς ξεκίνησε από ένα τόσο μικρό σχολείο με τόσους λίγους μαθητές, κυρίως με ανθρώπους που ήρθαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή στην Ελλάδα και πώς μεγάλωσε και έγινε αυτή τη στιγμή – θα χρησιμοποιήσω την έκφραση – το πιο εμβληματικό σχολείο της Ελλάδας.

Έχει περάσει δύσκολες εποχές, έχει περάσει καλύτερες εποχές. Ατενίζουμε με πολύ μεγάλη αισιοδοξία τον δεύτερο αιώνα. Θέλουμε όσο καλό και να είναι, να βελτιωθεί και άλλο και προσπαθούμε όσο μπορούμε περισσότερο.

Θα δώσω σημασία στο Κοινωφελές κομμάτι. Είχε ταμείο υποτροφιών και οικοτροφείο από την πρώτη μέρα. Υπήρχε μαθητής οικότροφος από την πρώτη μέρα.

Το οικοτροφείο μεγάλωσε, είχε παιδιά από όλο τον κόσμο και ήταν ένα εξαιρετικό μείγμα παιδιών της διασποράς, της αστικής τάξης των Αθηνών και συγχρόνως από την επαρχία.

Οι τρεις αυτές κατηγορίες μπόρεσαν και δούλεψαν όλες μαζί».

Το Ταμείο υποτροφιών

Ύστερα πήρε το λόγο ο πρόεδρος στο ΔΣ του ΕΕΙ Αλέξανδρος Φυλακτόπουλος. (Το ΔΣ τοποθετεί τον διευθυντή του σχολείου).

«Το Κολλέγιο από την αρχή διακρίθηκε για την πολύ έντονη κοινωφελή δράση του, όπως είπε και ο president. Mε ξεκίνημα την Πηνελόπη Δέλτα, η οποία εισήγαγε τον θεσμό του ταμείου υποτροφιών, που είναι από τα βασικά στοιχεία του σχολείου. Όποιο παιδί δεν έχει αρκετά χρήματα, το Ταμείο υποτροφιών του Κολλεγίου θα το υποστηρίξει», διευκρίνησε ο Αλέξανδρος Φυλακτόπουλος.

«Αυτό το ήθος της κοινωνικής προσφοράς εντάθηκε το 1949, μετά τον Εμφύλιο. Η μαθητική κοινότητα του σχολείου μας ξεκίνησε με έρανο και με διαφόρους τρόπους συλλογής χρημάτων, με λαχειοφόρες αγορές, με λιτά γεύματα που δίναμε στα παιδιά το μεσημέρι», θυμάται ο Αλέξανδρος Φυλακτόπουλος, που αποφοίτησε το 1965 (ύστερα Νομική Σχολή, Princeton, Cambridge...).

Χτίστηκαν είκοσι ένα σχολεία σε ακριτικές περιοχές, μονοθέσια τότε, δημοτικά, αρκετά εκ των οποίων εξακολουθούν να λειτουργούν. Άλλα έγιναν κοινοτικά κέντρα, κοινοτικά ιατρεία, κ.λπ.. «Η κοινωνική προσφορά του Κολλεγίου συνεχίζεται και τώρα με διάφορους άλλους τρόπους», υπογραμμίζει ο Αλέξανδρος Φυλακτόπουλος.

Πολίτας τρέφον

Ο Σπύρος Πολλάλης επίσης παρατήρησε: «H εκπαίδευση είναι ο βασικός μας στόχος. Διαφοροποιούμε την Εκπαίδευση από την Παιδεία. Στο θυρεό των εκατό ετών θα αναγράφεται το μότο “Πολίτας τρέφον”. (σ.σ. και άλλαξε από το “Άνδρας Τρέφον”).

Δεν αρκεί τα παιδιά να ξέρουν καλά μαθηματικά και καλά Αρχαία, πρέπει να διαμορφώσουμε χαρακτήρες, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο και εδώ χρειάζεται η προσπάθεια όλων μας, διότι η κοινωνία πηγαίνει σε άλλες κατευθύνσεις. Αποτελεί το μεγάλο μας στοίχημα», τόνισε ο president.

Απαιτητικές εξετάσεις

Επισημάνθηκε επίσης ότι στην πρώτη Γυμνασίου και στην πρώτη Λυκείου περνάνε «πολύ αυστηρές εξετάσεις» και όποιοι περνούν το σχολείο τους καλωσορίζει ανεξαρτήτως των οικονομικών τους δυνατοτήτων.

Όποια οικογένεια χρειάζεται έκπτωση, έχει το δικαίωμα να καταθέσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά και να διεκδικήσει υποτροφία στο πλαίσιο της κοινωνικής προσφοράς και «επειδή μας ενδιαφέρει να έχουμε καλούς μαθητές», προσθέτει ο Σπύρος Πολλάλης.

Κατά συνέπεια, το Κολλέγιο ξεχωρίζει ανάμεσα σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας ως το πιο προοδευτικό ίσως, αφού συνδυάζει άριστη εκπαίδευση με κοινωνικό, (αντιπροσωπευτικά) δημοκρατικό πνεύμα, σύμφωνα με τις φιλελεύθερες, υψιπετείς αξίες της Αμερικής και της Ευρώπης (αλληλεγγύη, ενσυναίσθηση, συμπερίληψη, προσφορά, πατριωτισμός, ευγενής άμλλα) δίνοντας την ευκαιρία σε όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους κατάστασης, να λάβουν την καλύτερη δυνατή μόρφωση.