Σπουδαία ανακάλυψη στην αρχαία Επίδαυρο: Ένα νέο κτήριο στο Ασκληπιείο

Ένα «θαύμα» στην αρχαία Επίδαυρο!

Όχι σαν αυτά που έκανε ο θεός Ασκληπιός στους ασθενείς που κατέφευγαν στον σπουδαιότερο θεραπευτήριο του αρχαίου κόσμου για να απαλλαγούν από τις αρρώστιες τους αλλά θαύμα αρχαιολογικό: Η ανακάλυψη ενός άγνωστου ως σήμερα οικοδομήματος του 6 ου π.Χ. αιώνα, δίπλα ακριβώς στην περίφημη Θόλο, που αποτελεί το εμβληματικότερο κτήριο του Ασκληπιείου. Πρόκειται, όπως λέει ο καθηγητής κ. Βασίλης Λαμπρινουδάκης, επικεφαλής των ανασκαφών στην αρχαία Επίδαυρο για «ένα ιερό κτήριο – πρόδρομο της Θόλου, που ήταν εξ αρχής ο χώρος της χθόνιας λατρείας του Ασκληπιού».

Το κτήριο, που ανακαλύφθηκε σε βάθος 3 μέτρων, έχει ορθογώνια κάτοψη και η μία του πλευρά φθάνει τα πέντε μέτρα (το υπόλοιπο δεν έχει ακόμη ανασκαφεί) ενώ το ύψος του πρέπει να έφθανε τα 2,8 μέτρα. Διέθετε επίσης υπόγειο, ύψους 2,3 μέτρων με αντίστοιχη έκταση του ισογείου και το δάπεδό του ήταν στρωμένο με μικρά, λευκά βότσαλα ενώ οι τοίχοι του ήταν από κόκκινο κονίαμα. Στο ισόγειο εξάλλου υπήρχε και περιστύλιο από ξύλινους κίονες, όπως αποδεικνύουν οι τετράγωνες πέτρινες βάσεις στις οποίες στηρίζονταν.

Όπως λέει ο κ. Λαμπρινουδάκης, το κτήριο αυτό «κατεδαφίστηκε λίγο πριν την έναρξη οικοδόμησης της Θόλου και ο υπόγειος χώρος του χρησιμοποιήθηκε ως αποθέτης για την ευλαβική κατάχωση του οικοδομικού υλικού αυτού του κτηρίου και άλλων, που ανήκαν στο ιερό». Σήμερα οδηγήθηκαν στον εντοπισμό του χάρις σε αεροφωτογραφίες της περιοχής, όπου έγινε αντιληπτό, ότι τα σχέδια του ιερού, που χρησιμοποιούνταν ήταν λανθασμένα. Συγκεκριμένα ο υπάρχων Βωμός του Απόλλωνα (ή του Ασκληπιού) της Αρχαϊκής εποχής είναι αξονικά προσανατολισμένος προς την Θόλο, έτσι θεωρήθηκε πιθανό να βρίσκεται στο σημείο εκείνο κάτι που να τα συνδέει.

«Χάρη στα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά και λατρευτικά χαρακτηριστικά του η ανασκαφή του νέου αυτού κτηρίου, θα συμβάλει στη διεύρυνση των γνώσεών μας στην ιστορία και εξέλιξη της αρχιτεκτονικής της εποχής αυτής και κυρίως στην κατανόηση των απαρχών της λατρείας του Ασκληπιού στη συγκεκριμένη θέση, μίας άγνωστης δηλαδή έως τώρα πτυχής της ιστορίας του ιερού», λέει πλέον ο κ. Λαμπρινουδάκης.

Λίγα μέτρα από το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, που σφύζει το καλοκαίρι από ζωή- θιάσους και θεατές- για τις παραστάσεις αρχαίου δράματος βρίσκεται το Ασκληπιείο με την Θόλο, που αποτελεί το πλέον μυστηριώδες μνημείο του. Στην Θόλο άλλωστε, που ονομάζεται και Θυμέλη κατασκευασμένη μεταξύ 365 και 335
π.Χ. εκτελείται σήμερα μεγάλο έργο αναστήλωσης. Πρόκειται για ένα εντελώς ιδιόμορφο κτίριο, το κυκλικό σχήμα της οποίας χαρακτηρίζει συνήθως ταφικά οικοδομήματα. Το υπόγειό του ήταν ένας λαβύρινθος με σκοτεινούς διαδρόμους παραπέμποντας στον χθόνιο χαρακτήρα του Ασκληπιού.

Γι’ αυτό και ερμηνεύεται ως κτίριο που στέγαζε την υπόγεια κατοικία του θεού, ο οποίος κατά την παράδοση θεράπευε τους πιστούς μέσα από τη γη. Κάτω από το περίπλοκο δάπεδο υπήρχε υπόγειος χώρος χωρισμένος σε τρία μέρη. Τον αποτελούσαν κυκλικοί διάδρομοι, οι οποίοι επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ανοίγματα, ενώ φράγματα στις κατάλληλες θέσεις ανάγκαζαν τον εισερχόμενο να ακολουθήσει μαιανδροειδή πορεία.

Η θεραπεία των ασθενών μέσω της μυστηριακής λειτουργίας της εγκοίμησης – κάτι που διήρκεσε ως τον 4 ο μ.Χ. αιώνα – ήταν το κύριο έργο των ιερέων του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, όπου κατέφευγαν, όπως μαρτυρούν οι αρχαίες πηγές άνθρωποι από όλο τον ελλαδικό χώρο και αργότερα από όλη τη Μεσόγειο. «Ο
θεραπευτής Ασκληπιός ξεπήδησε στην Επίδαυρο από την πανάρχαιη λατρεία ηρωϊκών προγόνων, που με τον καιρό περιβλήθηκαν θεία δύναμη», όπως λέει ο κ. Λαμπρινουδάκης.

Ειδικά για την εγκοίμηση μάλιστα, κατεξοχήν θρησκευτική, θεραπευτική πράξη είχε δημιουργηθεί από τον 4ο π.Χ. αιώνα μια μεγάλη στοά που την αποκαλούσαν εγκοιμητήριο ή άβατον. Δηλαδή χώρο στον οποίο δεν μπαίνει κανείς, χωρίς τη θεία άδεια. Ο ασθενής επισκεπτόταν το ναό του θεού, όπου ιέρειες έψαλλαν τον παιάνα και έμπαινε στο Αβατο, στο μονώροφο μέρος, όπου ετοιμαζόταν ψυχικά για να κοιμηθεί και να δει στο όνειρό του το θεό.

«Στην ετοιμασία βοηθούσε, με την αυθυποβολή που προκαλούσε, και η ανάγνωση των πολυπληθών θαυμάτων του θεού τα οποία ήταν γραμμένα πάνω σε μεγάλες στήλες μέσα στο Άβατο», όπως σημειώνει ο κ. Λαμπρινουδάκης. «Όταν ήταν έτοιμος ο ασθενής – ικέτη του θεού, αποκαλούσε τον εαυτό του -, αφού έκανε μια νυχτερινή θυσία, κατέβαινε στο ισόγειο – ουσιαστικά υπόγειο – του Αβάτου και κοιμόταν κατά γης, πάνω στο δέρμα του ζώου που θυσίασε αποβραδύς. Στο όνειρό του τον επισκεπτόταν ο θεός και είτε τον γιάτρευε με τα χέρια του είτε του έδινε κάποιο φάρμακο ή απλά του έλεγε τι πρέπει να κάμει για να γίνει καλά. Άλλοτε πάλι το ρόλο του τον αναλάμβανε ένα ιερό του ζώο, συνήθως το φίδι».

Να σημειωθεί ότι τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα των ανασκαφικών εργασιών, που βρίσκονται σε εξέλιξη, θα παρουσιαστούν στις 3 Φεβρουαρίου ώρα 19.00 στο αμφιθέατρο «Άλκης Αργυριάδης» του Πανεπιστημίου Αθηνών από την ίδιο τον κ. Λαμπρινουδάκη, και τους συνεργάτες του Α. Σφυρόερα και Β. Καζολιά.

Η ανασκαφή χρηματοδοτήθηκε τα έτη 2016-2017 από την εταιρεία «Ασκληπιάδης» και τα έτη 2018-2019 από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Πραγματοποιείται με τη σταθερή υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας.