Πού βρίσκεται η συλλογή έργων τέχνης του ενός σχεδόν, δισεκατομμυρίου δολαρίων του Ρόμαν Αμπράμοβιτς και της Ντάσα Ζούκοβα; Πού βρίσκονται δηλαδή σήμερα, ο Μονέ, ο Μοντριάν και ο Λούσιαν Φρόιντ, ο Φράνσις Μπέικον και ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ που ανήκουν, μεταξύ άλλων, στον ρώσο ολιγάρχη και την πρώην σύζυγό του;

Μακριά από τα βλέμματα των πολλών αυτή η εκπληκτική συλλογή με τα 367 έργα, που κατά τους ειδικούς είναι «μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές μοντέρνας τέχνης, που έχουν συγκεντρωθεί ποτέ, ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο», φαίνεται ότι μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις κυρώσεις εναντίον των Ρώσων ολιγαρχών από τη Δύση, «κρύφτηκε» ακόμη περισσότερο.

1

Το βέβαιο είναι, ότι γύρω στο 2014, η συλλογή τοποθετήθηκε σε μια αποθήκη στο νότιο Λονδίνο, είναι άγνωστο όμως, πού βρίσκεται σήμερα. Τα ίχνη της προσπάθησε τώρα να ανακαλύψει ο Guardian, ακολουθώντας στοιχεία που ήρθαν στο φως για τον Αμπράμοβιτς, χάρη στα Oligarch Files.

Μια διαρροή από τον παροχέα υπεράκτιων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών Merit Servus με έδρα την Κύπρο, που αναλύθηκε σε συνεργασία με το OCCRP (Organised Crime and Corruption Reporting Project) και άλλους διεθνείς συνεργάτες Μέσων Ενημέρωσης.

Η απόκτηση έργων

Όπως είναι γνωστό, ο πρώην ιδιοκτήτης του ποδοσφαιρικού συλλόγου Τσέλσι στο Ηνωμένο Βασίλειο και η σύζυγός του – ζευγάρι από το 2008 ως το 2017- ακολούθησαν μια επιθετική πολιτική στην απόκτηση έργων για τη συγκρότηση της συλλογής τους, παίρνοντας μέρος και σε δημοπρασίες.

Έτσι, όπως είχε αποκαλύψει το «The Art Newspaper» ο Αμπράμοβιτς ήταν ο αγοραστής του «Bacon’s Triptych» (1976), το οποίο πουλήθηκε στον Sotheby’s της Νέας Υόρκης το 2008 για 86,3 εκατομμύρια δολάρια, καθώς και του έργου του Φρόιντ «Benefits Supervisor Sleeping» (1995), που δημοπρατήθηκε το ίδιο έτος στον Christie’s για 33,6 εκατομμύρια δολάρια.

Και τα δύο έργα μάλιστα, έγραψαν ιστορία στις δημοπρασίες, καθώς ο Μπέικον έφθασε στην υψηλότερη τιμή πώλησης για μεταπολεμικό έργο τέχνης, ενώ ο Φρόιντ έγινε ο πιο ακριβός εν ζωή καλλιτέχνης, παίρνοντας τον τίτλο από τον Τζεφ Κουνς.
Ρώσοι μοντερνιστές εξάλλου, όπως η Νατάλια Γκοντσερόβα και η Βέρα Ράκλαϊν εκπροσωπούνται επίσης στη συλλογή.

Η μεταφορά σε εταιρείες

Σύμφωνα με τον Guardian τώρα, τα Oligarch Files, τα οποία φθάνουν ως τον Μάρτιο του 2022 δείχνουν, ότι τα έργα ανήκουν πλέον σε μία εταιρεία με την επωνυμία Seline-Invest, η οποία είχε αρχικά συσταθεί στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και μεταφέρθηκε το 2017 στο Τζέρσεϊ.

Τα έργα είχαν αποκτηθεί συγκεκριμένα, το 2017 και το 2018 από το Harmony Trust, του οποίου ο Αμπράμοβιτς ήταν ο μοναδικός δικαιούχος, μέσω μιας σειράς 11 συναλλαγών.

Η Seline-Invest ελεγχόταν -με τη σειρά τη- από ένα καταπίστευμα με έδρα την Κύπρο, το Ermis Trust Settlement, που ιδρύθηκε αρχικά το 2010 προς αποκλειστικό όφελος του Αμπράμοβιτς.

Τον Φεβρουάριο όμως, του περασμένου έτους μπαίνει στο παιχνίδι και η Ζούκοβα, μέσω μιας «τροποποιητικής πράξης», με την οποία αποκτά «αμετάκλητο δικαίωμα στο 51%» των διανομών του καταπιστεύματος, όπως αναφέρουν, πάντα τα Oligarch Files.

Κατά τον Guardian εξάλλου, κανένα έργο της συλλογής δεν έχει πωληθεί από πέρυσι.

Η συλλογή σήμερα

Τον περασμένο Μάρτιο ο Αμπράμοβιτς τέθηκε, όπως είναι γνωστό, σε καθεστώς κυρώσεων από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και όπως ανέφερε στο δικαστήριο ο δικηγόρος του δεν έχει καμία σχέση με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με το Forbes πάντως, ο Αμπράμοβιτς κατέχει μερίδιο στον ρωσικό κολοσσό χάλυβα Evraz και στον παραγωγό νικελίου Norilsk Nickel, ύψους 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Από την πλευρά της Ζούκοβα εξάλλου «Δεν υπάρχει καμία ένδειξη, ότι έχει λάβει ποτέ μέτρα, που αποσκοπούν στην υπονόμευση των κυρώσεων, ακόμη και σε σχέση με τη συλλογή. Τα έργα ανήκουν στο τραστ και όχι σε αυτήν και δεν ια μπορούσε να πάρει αποφάσεις για λογαριασμό του» , όπως επισημαίνει ο Guardian.

Παρ’ ότι όμως η συλλογή δεν υπόκειται στη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων του Αμπράμοβιτς βάσει των κυρώσεων, πέρυσι δεν κατέστη δυνατός ο δανεισμός έργων του Φρόιντ για την μεγάλη έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου «Λούσιαν Φρόιντ: Νέες προοπτικές». Ωστόσο, άλλα έργα από τη συλλογή έχουν ήδη δανειστεί, όπως δύο της Πάουλα Ρέγκο, που παρουσιάστηκαν στην αναδρομική έκθεσή της στην Tate Britain το 2021.

Πέρα από τη συλλογή, ο Αμπράμοβιτς είχε ιδρύσει στη Μόσχα, μαζί με την Ντάσα Ζούκοβα το Garage Museum of Contemporary Art, έναν φιλόδοξο χώρο τέχνης, που διηύθυνε η ίδια. Σήμερα, παντρεμένη πλέον -από το 2019- με τον Σταύρο Νιάρχο θεωρείται σημαντική συλλέκτρια σύγχρονης τέχνης.

Διαβάστε επίσης:

Η Ζούκοβα, ο Αμπράμοβιτς, ο Γκαγκόζιαν και οι κακές παρέες με Ρώσους ολιγάρχες

Ντάσα Ζούκοβα, Σταύρος Νιάρχος και Ευγενία Νιάρχου: Οικογενειακό πάρτι στην Ελβετία

Σύγχρονα έργα τέχνης μόνιμα σε αρχαιολογικούς χώρους – Αποφάσεις με ερωτηματικά