Για πάντα στην Ελλάδα! Δεν υπάρχει καλύτερος τίτλος από αυτόν για να αποδώσει την οριστική επανένωση του «θραύσματος Fagan», που βρισκόταν στο Παλέρμο, με την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης. Είναι ο πρώτος επαναπατρισμός που γίνεται από κράτος σε κράτος, είναι μια τεράστια επιτυχία, όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά και για την Σικελία και την Ιταλία που είχαν την υψηλή αίσθηση ευθύνης και ανταπόκρισης στην νέα εποχή που διανύει ο πολιτισμένος κόσμος για την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών στους τόπους και στους λαούς καταγωγής τους. Με ιδιαίτερη συγκίνηση και για την ιστορικότητα της στιγμής έγινε έτσι χθες το βράδυ στο Μουσείο Ακρόπολης η λιτή αλλά επίσημη τελετή αυτής της επανένωσης. Τα επιδέξια χέρια του συντηρητή έπιασαν με προσοχή αυτό το κομμάτι μαρμάρου, το θραύσμα με την ανάγλυφη απεικόνιση τμήματος της θεάς Αρτέμιδας και το τοποθέτησαν μόνιμα πλέον στη θέση του. Παρόντες  η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου, ο Γενικός Διευθυντή των Μουσείων του Ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού, καθηγητής Μάσιμο Οσάνα, η Διευθύντρια του Μουσείου Antonino Salinas, δρ Κατερίνα Γκρέκο, ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητής  Δημήτρης Παντερμαλής και ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητής  Νίκος Σταμπολίδης.

Νίκος Σταμπολίδης, Λίνα Μενδώνη, Μάσιμο Οσάνα, Δημήτρης Παντερμαλής, Κατερίνα Γκρέκο

«Σήμερα γίνεται η αρχή. Μία ιστορικών διαστάσεων αρχή»  όπως είπε η κυρία Μενδώνη. «Σήμερα, ολοκληρώνεται μια προσπάθεια, η οποία συζητείτο κατά περιόδους στο παρελθόν και πάντα κατέληγε σε αδιέξοδο. Αυτή η προσπάθεια πήρε ουσιαστική και συγκεκριμένη μορφή τον Ιανουάριο του 2022. ΄Οταν, μετά από πολύμηνες φιλικές διαβουλεύσεις,  επήλθε η Συμφωνία μεταξύ της Αυτόνομης Κυβέρνησης της Σικελίας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας, οπότε το θραύσμα Fagan «κατετέθη» στο Μουσείο της Ακρόπολης, προκειμένου να ρυθμιστεί το θεσμικό πλαίσιο από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλικής Δημοκρατίας, ώστε να επιτρέπεται η μόνιμη επιστροφή του Γλυπτού στην Αθήνα».

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατά την ομιλία της

Ο γόνιμος διάλογος

Συγκεκριμένα η Συμφωνία προήλθε από τον γόνιμο διάλογο μεταξύ της Κυβέρνησης της Σικελίας, με τον Περιφερειακό Σύμβουλο Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Σικελικής Ταυτότητας Αλμπέρτο Σαμονά και της Ελληνικής Κυβέρνησης με την Υπουργό Λίνα Μενδώνη και συνήφθη μεταξύ του Περιφερειακού Αρχαιολογικού Μουσείου «Antonino Salinas» του Παλέρμο, υπό τη διεύθυνση της δρ. Κατερία Γκρέκο  και του Μουσείου της Ακρόπολης υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Νίκου  Σταμπολίδη. Τελικά η όλη διαδικασία επικυρώθηκε με Διάταγμα (Decreto) και πράξεις της Κυβέρνησης της Περιφέρειας της Σικελίας από τον Σύμβουλο Αλμπέερτο Σαμονά και τον Πρόεδρο Νέλο Μασουμέτσι, επικυρωμένων από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας και τον Υπουργό Ντάριο Φραντσεσκίνι  προς το Μουσείο της Ακρόπολης, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και την Υπουργό Λίνα Μενδώνη.

 Κι αν αυτή η διαδικασία φαντάζει περίπλοκη στην πραγματικότητα χρειάστηκαν λιγότερο από πέντε μήνες για την ιστορική επανένωση, επισήμανε η υπουργός Πολιτισμού. Κάτι που είναι επίσης πολύ σημαντικό, αποδεικνύοντας, πως όταν υπάρχει καλή θέληση και συνεννόηση, δεν υπάρχουν σκόπελοι. Γιατί « Η διαδικασία, την οποία ακολούθησε η Κυβέρνηση της Σικελίας και το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλικής Δημοκρατίας για τον οριστικό επαναπατρισμό στην Αθήνα του θραύσματος Fagan, δείχνει τον ξεκάθαρο και ηθικό δρόμο για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα», είπε η κυρία Μενδώνη.

 Σημειώνοντας και κάτι ακόμη,  που σχετίζεται με τα τελευταία γεγονότα στην ΟΥΝΕΣΚΟ: «Η εξαιρετικής σημασίας Απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της ΟΥΝΕΣΚΟ του Σεπτεμβρίου 2021 σε συνδυασμό με την οριστική επιστροφή και επανένωση του θραύσματος του Παλέρμο στην Αθήνα, τοποθετούν το ηθικό και νόμιμο αίτημα της Ελλάδας προς την Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σε μία άλλη βάση. Και αυτό έχει γίνει αντιληπτό και κατανοητό απ΄ όλους, ακόμη και όταν δεν ομολογείται».

Λίνα Μενδώνη, Μάσιμο Οσάνα, Κατερίνα Γκρέκο και Νίκος Σταμπολίδης στη ζωφόρο του Παρθενώνα

Ευχή για το τρίτο βήμα

«Μια μεγάλη μέρα για το Μουσείο Ακρόπολης είναι η σημερινή», όπως είπε ο πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης, κ. Δημήτρης Παντερμαλής. «Γιατί με αυτή την εκδήλωση ολοκληρώνεται η περιπέτεια ενός σπουδαίου τμήματος από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα. Πριν από χρόνια, είχαμε ξεκινήσει με ένα μικρό βήμα με την επιστροφή τμήματος από τη Χαϊδελβέργη. Τώρα γίνεται το επόμενο μεγάλο βήμα για την αποκατάσταση του Παρθενώνα» Για να καταλήξει στο μεγάλο ζητούμενο: «Εύχομαι να ακολουθήσει και το τρίτο βήμα, το οποίο θα είναι μέγιστο».

«Η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή έμπρακτης επιβεβαίωσης της αρχής της επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών, με σκοπό την αποκατάσταση της ιστορικής πολιτιστικής κληρονομιάς στους τόπους και στους λαούς καταγωγής τους», ανέφερε σε μήνυμά του εξάλλου ο ιταλός Υπουργός Πολιτισμού Ντάριο  Φραντσεσκίνι . «Σε αυτήν την περίπτωση», όπως είπε «το πολιτιστικό αγαθό βρισκόταν νόμιμα στην Ιταλία αλλά θελήσαμε να αποστείλουμε ένα δυνατό μήνυμα φιλίας και εγγύτητας στην Ελλάδα. Η συνεργασία μας με την Υπουργό κυρία Λίνα Μενδώνη την οποία χαιρετώ και ευχαριστώ, θα συνεχιστεί εντατικά σε αυτό το πεδίο, όπως και σε πολλά άλλα, στα οποία οι χώρες μας στέκονται μαζί με σκοπό την επιβεβαίωση μιας θετικής διεθνούς ατζέντας για την πολιτιστική συνεργασία».

Την συγκίνησή του όμως, μετέφερε σε μήνυμά του επίσης, ο Σύμβουλος  Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Σικελικής Ταυτότητας, δρ. Αλμπέρτο Σαμονά, όταν, όπως είπε

συνόδευσαν το θραύσμα του Παλέρμο στην Αθήνα,  όπου και είδαν αυτό, που προηγουμένως ήταν ένα μεμονωμένο κομμάτι, να ενώνεται με το μητρικό του έργο τέχνης. «Το γεγονός ότι η Σικελία θέλησε να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο εγγράφεται στην οπτική μιας νέας Ευρώπης, αυτής στην οποία πιστεύουμε: μιαν Ευρώπη των λαών, του πολιτισμού και της ταυτότητας που έχει τις ρίζες της στην ιστορία της και στις χιλιετείς της παραδόσεις», κατέληξε ο ίδιος.

Η στιγμή της οριστικής επανένωσης του θραύσματος στη ζωφόρο του Παρθενώνα

Η τρώση της Δημοκρατίας

Ιδιαίτερης βαρύτητας ωστόσο, ήταν η ομιλία του γενικού διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη, ο οποίος παραλλήλισε την βίαιη απόσπαση των λίθων της ζωφόρου, που αναφέρεται στην αθηναϊκή Δημοκρατία με την τρώση της ιδέας της Δημοκρατίας και σήμερα.

«Η ζωφόρος του Παρθενώνα αποτελεί μιαν αποτύπωση πραγματικής πομπής της αθηναϊκής Δημοκρατίας», όπως είπε ο κ. Σταμπολίδης.«Θα μπορούσε κανείς να την παρομοιάσει με μια σύγχρονη «φωτογραφική» απόδοση παρέλασης. Μόνο που εδώ, το κοσμόραμα της αθηναϊκής  Δημοκρατίας αποδόθηκε με τον ύψιστο καλλιτεχνικό τρόπο πάνω στο μάρμαρο, που μπορεί να κρατά την ομορφιά στους αιώνες». Για να προσθέσει πως «Την βίαιη απόσπαση του μισού μήκους της από το σώμα του μνημείου, του Παρθενώνα μπορεί να τη φανταστεί κανείς σε  πραγματικό επίπεδο ως αποκοπή και κατακερματισμό των μισών συμμετεχόντων μιας πραγματικής παρέλασης και στη συνέχεια του ξεριζωμού και της αιχμαλωσίας τους σε ξένο τόπο».

 Για τον ίδιο έτσι, σε ιδεατό και εννοιολογικό επίπεδο η πράξη του Έλγιν είναι μία «αρπαγή, διακοπή, διαίρεση και ερείπωση της ιδέας της Δημοκρατίας, την οποία εκφράζει αυτή η ζωφόρος». Γιατί όπως είπε, σ΄ έναν κόσμο που οι οικονομικές κρίσεις, οι πανδημίες και οι πόλεμοι αυξάνουν την αβεβαιότητα και την ανησυχία και οι αξίες της Δημοκρατίας αμφισβητούνται, αυτό το μικρό κομμάτι από το Παλέρμο, που ενώθηκε για πάντα (persempre) στον λίθοVI της ανατολικής ζωφόρου, είναι στην πραγματικότητα ένα τεράστιο κομμάτι, ένας ακρογωνιαίος λίθος στον συμβολισμό του.

Το θραύσμα δείχνει το δρόμο

Ο κ. Σταμπολίδης όμως επισήμανε και κάτι ακόμη: Ότι το θραύσμα αυτό έχει τις ίδιες ή παρόμοιες διαδρομές με τα Παρθενώνεια αρχιτεκτονικά γλυπτά, που βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Κι αυτό, γιατί βρέθηκε στα υλικά της συλλογής του Robert Fagan, επίσης πρεσβευτή της Βρετανίας αλλά στη Σικελία, τα ίδια ακριβώς χρόνια με την απομάκρυνση των γλυπτών από την Αθήνα. «Φανταστείτε να αποδειχθεί από την έρευνα, ότι δεν αποκλείεται να του το χάρισε ο ίδιος ο Έλγιν στο ταξίδι των κλεμμένων Παρθενώνειων από την Αθήνα προς τη γηραιά Αλβιόνα», όπως είπε.

Ο Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης και το θραύσμα της ζωφόρου

Και δεν παρέλειψε να αναφέρει, ότι η οριστική επανένωση του θραύσματος  πραγματοποιήθηκε μακριά από δαιδαλώδεις νομικές, οικονομικές και άλλες ατραπούς, δυσκολίες και προσκόμματα, «χάρη στη συνείδηση και την αγάπη των Σικελών και Ιταλών φίλων μας που συμμερίζονται τις ίδιες αρχές και αξίες με μας για τα πολιτιστικά αγαθά που αφαιρούνται από τα μνημεία και τις έδρες όπου αυτά ανήκουν».

«Η οριστική επιστροφή και επανένωση του σικελικού κομματιού είναι τεράστιας σημασίας, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός», πρόσθεσε ο ίδιος. «Είναι η πρώτη επανένωση στο παρόν μνημείο που συντελείται από κράτος σε κράτος υποδεικνύοντας έτσι τον δρόμο που μένει να ακολουθηθεί και από αλλού, κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση του μνημείου – συμβόλου του Παγκόσμιου Πολιτισμού, τον Παρθενώνα, στην αποκατάσταση της Ιστορίας και της Δημοκρατίας».  Για να καταλήξει με τον στίχο του Αριστοφάνη «Ο τρώσας και ιάσεται». Δηλαδή αυτός που άνοιξε την πληγή αυτός και να τη θεραπεύσει.

Δείτε το βίντεο

Διαβάστε επίσης

Ουμπέρ ντε Ζιβανσί: Ο σχεδιαστής, ο πύργος του και η πολυτέλεια μιας συλλογής