«Σαν παιδί σε μια βρώμικη υπόθεση διαζυγίου» – Καινοφανής άποψη για τα Γλυπτά

«Σε οκτώ χρόνια από τώρα θα έχουν περάσει δύο αιώνες από το 1832, που η Ελλάδα ζήτησε για πρώτη φορά να της επιστραφούν τα μάρμαρα, έχοντας αμφισβητήσει την ιδιοκτησία τους. Νομίζω ότι το επιχείρημά τους είναι συντριπτικό, ότι αποτελούν ουσιαστικό μέρος του πολιτισμού της Ελλάδας και ανήκουν στο όμορφο μουσείο, που έχτισαν οι Έλληνες προσδοκώντας να τα παραλάβουν».

Ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς του Ηνωμένου Βασιλείου, πολυβραβευμένος και αναγνωρισμένος διεθνώς, ο Ντέιβιντ Ολουσόγκα, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ υπήρξε καταφανώς υπέρ του ελληνικού αιτήματος για την επιστροφή και επανένωση των Γλυπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο Βρετανικό Μουσείο την περασμένη Παρασκευή.

Οργανωμένη από την εφημερίδα The Times, η εκδήλωση με θέμα «Σε ποιον ανήκει το παρελθόν;» περιελάμβανε τα πάντα από την πολυπλοκότητα της αποδοχής του ελληνικού αιτήματος για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα και τις αρμοδιότητες του Βρετανικού Μουσείου ως την μελλοντική διαχείριση των συλλογών του και την «κληρονομιά» που άφησε η αποικιοκρατία. Ακόμη και ανοίκειες παρομοιώσεις, όπως αυτή της ακαδημαϊκού και επιτρόπου του Βρετανικού Μουσείου Μέρι Μπερντ που υποστήριξε ότι «τα μάρμαρα είναι σαν ένα παιδί σε μια βρώμικη υπόθεση διαζυγίου».

Διαμοιρασμός ιματίων

«Τα μάρμαρα έχουν για την Ελλάδα μια σημασία, που νομίζω ότι αντικαθιστά το δικαίωμά μας να τα φυλακίζουμε σε αυτό το κτήριο, όπου εκτίθενται τώρα», είπε ο Ντέιβιντ Ολουσόγκα κάνοντας μάλιστα και ειρωνικούς υπαινιγμούς για την οροφή της αίθουσας που παρουσίασε διαρροές πριν από μερικά χρόνια.

Με τον πρώην διπλωμάτη Ρόρι Στιούαρτ να συμφωνεί μαζί του για την επιστροφή των Γλυπτών αλλά την ντέιμ Μέρι Μπερντ να προβάλλει καινοφανείς προτάσεις.

Όπως, ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα θα πρέπει να μοιράζονται όχι μόνον ανάμεσα στην Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και σε πολλές άλλες χώρες.

Τα Μάρμαρα θα πρέπει να σταλούν σε όλο τον κόσμο ως «πρεσβευτές» του ελληνικού πολιτισμού αντί να σταλούν μόνο πίσω στην Αθήνα, σύμφωνα με την κορυφαία διαχειρίστρια Βρετανικού Μουσείου.

Και «Τι γίνεται με το Πεκίνο;» ήταν η ανατρεπτική κορώνα της ειδικευμένης στην Ρωμαϊκή Αρχαιότητα επιτρόπου, γιατί δηλαδή να μην πάνε τα Γλυπτά και στο Πεκίνο, «πρόκειται για αντικείμενα που είναι διεθνή, ανήκουν στην ανθρωπότητα, όχι σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι της», όπως είπε…

Να σημειωθεί εξάλλου, ότι ένας ακόμη που επιθυμεί, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του, να μοιραστούν τα Γλυπτά ανάμεσα σε Αθήνα και Λονδίνο είναι ο πρώην –προσωρινός- διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου μετά τον σάλο που προέκυψε από τις κλοπές, σερ Μαρκ Τζόουνς. Ο ίδιος μάλιστα πρότεινε και την καταβολή εισιτηρίου για τους ξένους επισκέπτες.

Αποικιοκρατία και προβλήματα

Η αποικιοκρατία όμως και τα σημερινά προβλήματα που έχουν προκληθεί από αυτήν στα μουσεία κυριάρχησαν στη συζήτηση. Όπως είπε ο νιγηριανής καταγωγής Ολουσόγκα «Τα μουσεία έχουν χρησιμοποιήσει πολλούς ευφημισμούς στις περιγραφές τους, στους καταλόγους τους, στα ερμηνευτικά κείμενά τους, οπότε νομίζω, ότι τώρα έχουμε πολλά εκκρεμή θέματα προς συζήτηση αναφορικά με τις αποικιακές διασυνδέσεις πολλών βρετανικών ιδρυμάτων. Είναι συζητήσεις που δεν θέλαμε να κάνουμε στο παρελθόν…».

Με την Μουνίρα Μίρτζα, διευθύντρια της ομάδας πολιτικής του πρωθυπουργού στην κυβέρνηση των Συντηρητικών μεταξύ 2019 και 2022 να υπογραμμίζει πάντως, την προοδευτική πτυχή των καθολικών μουσείων, καθώς ήδη από τον 18ο αιώνα, όπως είπε, ομάδες συλλεκτών και μελετητών άρχισαν να βλέπουν άλλους πολιτισμούς και άλλους ανθρώπους με διαφορετικό τρόπο και να τους αντιμετωπίζουν ως άξιους μελέτης.

«Τα μουσεία είναι εν μέρει προϊόν μερικών από τα πιο σκοτεινά επεισόδια της βρετανικής ιστορίας, αλλά περιείχαν επίσης μέσα τους, τους σπόρους αυτού, που σήμερα αποκαλούμε φιλελεύθερες ιδέες: ιδέες ισότητας, ανεκτικότητας, κοινής κατανόησης των διαπολιτισμικών διαφορών», όπως είπε η Μουνίρα Μίρτζα.

Το επιχείρημα των άδειων μουσείων

Κι αν τα δυτικά μουσεία εξαντλούνταν, αποδεχόμενα τα αιτήματα πολλών χωρών, που υποβάλλουν αξιώσεις αποκατάστασης; Πρόκειται για βασικό επιχείρημα, όπως είναι γνωστό των σκεπτικιστών απέναντι στο ενδεχόμενο επιστροφής λεηλατημένων πολιτιστικών αγαθών -όπως τα Γλυπτά- στις χώρες προέλευσής τους.

«Η άλλη πραγματικότητα για τα μουσεία, για την οποία δεν μιλάμε συχνά», απάντησε ο Ντέιβιν Ολουσόγκα «είναι, ότι το μεγάλο τους πρόβλημα δεν είναι ο κίνδυνος των άδειων προθηκών, αλλά ότι στενάζουν κάτω από το βάρος της ιστορικής τους συλλογής».

Θυμίζοντας, ότι Βρετανικό Μουσείο κατέχει οκτώ εκατομμύρια αντικείμενα από τα οποία εκτίθενται περί τις 80.000 ενώ το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας έχει αποθηκευμένο το 95% της συλλογής του και το Εθνικό Ναυτικό Μουσείο μόνο το 7% των αντικειμένων του σε έκθεση».

Με την Μέρι Μπερντ πάντως να διορθώνει, ότι «περίπου τέσσερα εκατομμύρια έργων του Βρετανικού Μουσείου έχουν διάμετρο κάτω από μία ίντσα». Και από την άλλη μεριά τον πρώην βουλευτή των Συντηρητικών Ρόρι Στιούαρτ να ανταπαντά με λεπτή ειρωνεία: «Πόσο καλά είναι τα μουσεία στο να φροντίζουν τις συλλογές τους και να μην χάνονται αντικείμενά τους;»

Δηλώσεις, που όπως είναι γνωστό παραπέμπουν στο σκάνδαλο κλοπών στο Βρετανικό Μουσείο, μέσω του οποίου αποκαλύφθηκε ότι περισσότερα από 2.000 κομμάτια είτε είχαν κλαπεί είτε έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές.

Οι σκοτεινές επιταγές

Παρών στην συζήτηση και ο νέος διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου Νίκολας Κάλιναν, ο οποίος συνοψίζοντας τα λεχθέντα επέλεξε να αναφερθεί στην Μουνίρα Μίρτζα και στην προτροπή της «να θυμηθούμε τη ριζοσπαστικότητα του παγκόσμιου μουσείου».

Ήταν όμως προσεκτικός όσον αφορά την υπενθύμιση του Ολουσόγκα για τις «πιο σκοτεινές επιταγές πίσω από τα ιδεώδη».

Και τι γίνεται με τις ανησυχίες του Στιούαρτ σχετικά με τη διαχείριση συλλογών; «Δέχομαι με χαρά το γάντι που πέταξες», είπε στον πρώην υπουργό. «Τα μουσεία κερδίζουν μέσω της φήμης τους και του τρόπου με τον οποίο διαχειρίζονται τις συλλογές τους».

Διαβάστε επίσης:

Μάξιμος Στεργίου: Να γίνει η Ελλάδα κέντρο τέχνης

Autodia: Μοιράζει 9,6 εκατ. ευρώ για πνευματικά δικαιώματα στους μουσικούς δημιουργούς

Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Η αστροφυσική στην υπηρεσία ανατρεπτικής έρευνας