Πολιτισμός

Ράνια Ράγκου: «Το θαύμα ίσως είναι αυτό που ζούμε», άραγε;

Πώς η διάσημη ζωγράφος εξηγεί το μυστήριο της ζωής;

Κατερίνα Δαφέρμου

28.10.2023 | 00:01

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα μεγάλα σχέδια της Intralot, το παρασκήνιο για τη ΔΕΠΑ, οι νέες business του Λου Κολλάκη, έτοιμος ο Φέσσας, οι αλλαγές του Νεμπή, τα νέα πλοία του Προκοπίου, το κάλεσμα της Μήτση, οι περιπέτειες της πλατινομαλλούσας σε Βουλιαγμένη – Λεγρενά και ο ΧΧ

«Είμαστε μέρος ενός όλου», παρατηρεί η Ράνια Ράγκου. «Το θαύμα, στην ουσία, ίσως να είναι όλο αυτό που ζούμε».

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί μελετώντας το πολυεπίπεδο έργο της, ότι η Ράνια Ράγκου επαναφέρει στο προσκήνιο τη μεταμοντέρνα τάση. Την αποδόμηση της πραγματικότητας με σκοπό την ανασύνθεσή της σύμφωνα με ανθρωπιστικούς όρους προσεγγίζοντας ένα προσωπικό ιδίωμα, υπαρξιακό. Για την ελεύθερη αναζήτηση, τη διεκδίκηση ζωής με ουμανισμό και δικαιοσύνη.

Στη νέα της έκθεση που ονομάζει με τον όρο ομπρέλα «Ω Γε» (Oh Yeah), η Ράνια Ράγκου παρουσιάζει έργα ζωγραφικής των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Εικόνες της σύγχρονης ζωής αναμειγνύονται δεξιοτεχνικά με ίχνη από το αστικό παρελθόν. Αλλά μέσα στο ταμπλώ της, η ζωγράφος εκφράζει υπαρξιακά μεγέθη πολύ πιο μεγάλα. Πλαγιοκοπώντας την πραγματικότητα στην προσπάθειά της να προσεγγίσει την ουσία.

Ημερολογιακή γραφή

Όπως σημειώνει ο Χριστόφορος Μαρίνος, η έκθεση «προτρέπει να περπατήσουμε άφοβα στα μονοπάτια του μυαλού της Ράνιας Ράγκου».

Αξίζει να ξεκινήσει κανείς με την περιγραφή της τεχνοτροπίας της διότι το ύφος επηρεάζει και το περιεχόμενο. Παρότι καθαρά ζωγραφικά τα έργα της, η Ράνια Ράγκου καταφέρνει να τα εμποτίσει με ετερόκλητες τεχνοτροπίες γνώριμες από τα νέα μέσα που εμφανίστηκαν στην τέχνη τα τελευταία πενήντα χρόνια. Εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, βίντεο, σινεμά.

Όπως επισημαίνει ο διακεκριμένος επιμελητής: «Η Ράγκου ζωγραφίζει πέντε έργα σε ένα, εικόνες μέσα σε εικόνες. Το έργο για εκείνη είναι όντως ένα παλίμψηστο, το οποίο δομείται με στρώσεις, διαγραφές, επικαλύψεις και σκόπιμα λάθη που επαναλαμβάνονται με διαφορετικά αποτελέσματα. Την ώρα που δουλεύει ένα έργο η ζωγράφος “παίζει” με διάφορες σκέψεις και, μοιραία, αυτό το παιχνίδι αποτυπώνεται στον καμβά». Το κολάζ, για παράδειγμα, την απασχολεί διαχρονικά ως βασική έκφραση του μεταμοντέρνου λόγου.

Ανάμεσα στο μη πραγματικό και το απόλυτα πραγματικό

Οι εικόνες που ζωγραφίζει υφίστανται «μεταξύ μη πραγματικού και απόλυτα πραγματικού», όπως έχει εξηγήσει η Ράνια Ράγκου στον Χριστόφορο Μαρίνο. «Θέλω να φτάνει σε ένα σημείο η ζωγραφική. Όταν το έργο αρχίζει και γίνεται φωτορεαλιστικό, είναι νεκρό. Σε αυτή την περίπτωση, όταν μου ξεφύγει, το καταστρέφω».

Και το οξύμωρο, αυτή η επιμειξία των ειδών στον καμβά της αντί να δημιουργεί χάος, αποκαλύπτει μια ιστορική, χρονική γραμμικότητα. Ακριβώς όπως μερικές φορές λειτουργεί και η παράδοξη ακολουθία των ονείρων. Θαρρείς και η Ράνια Ράγκου δημιουργεί με αυτοματισμό, με οδηγό το ασυνείδητό της, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί την δεξιοτεχνία της: Εντυπωσιάζει με τον τρόπο που τα διάφορα επίπεδα της σύνθεσης συνδέονται μεταξύ τους με ιδιαίτερη πλαστικότητα.

Εικόνες αινιγματικές που συνυφαίνονται μαζί με αυτοβιογραφικές αναφορές, συνθέτουν ένα σύνολο σουρεαλιστικό αλλά και ρεαλιστικό ταυτόχρονα. «Η δουλειά μου είναι σαν ένα εικονοποιημένο ημερολόγιο όπου γράφω για αυτό που ζω, καθώς και για το ιδεατό», είχε σημειώσει η Ράνια Ράγκου το 2015, όπως μεταφέρει ο επιμελητής.

Ένας δικός της ρεαλισμός

Η Ράνια Ράγκου εξήγησε στον Χριστόφορο Μαρίνο ότι η έκθεση “Ω γε” πραγματεύεται την ανθρώπινη ανάγκη για βεβαιότητα, με στόχο τη διαχείριση των δεδομένων δεινών και την ευδαιμονία. Ο τίτλος θυμίζει το τραγούδι «Oh Υeah» των Yello υποννοώντας μια πανηγυρική έκβαση των πραγμάτων: «Τα καταφέραμε», σαν να ακούγεται μια ηχό πίσω από τα έργα της.

Στο σύνθετο καμβά της, η παρουσίαση της κανονικότητας, της οικογένειας, του καθημερινού ανθρώπου, της απλής χαράς, μοιάζει να απειλείται ή να υπονομεύεται από άρρητες εσωτερικές δυνάμεις. Τελικά τίποτα δεν δείχνει όπως πραγματικά υφίσταται, και η σύγχρονη ζωγραφική δεν μπορεί παρά να αποκαλύψει τον κατακερματισμένο κόσμο, την απώλεια της βεβαιότητας, αλλιώς ίσως δεν πρόκειται για αληθινή τέχνη.

Ακατανίκητη διάθεση για κίνηση

Από τα πρώτα της βήματα, η Ράνια Ράγκου έχει καταφέρει να «κατασκευάσει μια δική της πραγματικότητα, έναν δικό της ρεαλισμό, ένα δικό της ύφος. Την ελκύει το φευγαλέο, το απαρατήρητο, το ανοίκειο, ίσως κι αυτό που απωθεί τους άλλους», προσθέτει ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Απόρροια αυτής της πολυεπίπεδης συνθήκης στο έργο της, η «ακατανίκητη διάθεση για κίνηση και αλλαγή», παρατηρεί και ο Χριστόφορος Μαρίνος.

«Στους πίνακές της βλέπεις συχνά ανθρώπους να περπατούν (εικόνα ενδεικτική της μονότονης πραγματικότητας) αλλά να μην πατάνε πάντα στο έδαφος. Αεροβατούν και πολλαπλασιάζονται, λες και είναι κλώνοι ή σωσίες, ενισχύοντας έτσι την ονειρική διάσταση. Η ανώνυμη γυναικεία φιγούρα στο Today (2021) εμφανίζεται και στο Yes (2021-22). Walkers συναντάμε και σε άλλα έργα, όπως στο Sunday (2022) και στο Back to Back (2023). Δεν χρειάζεται να σκεφτούμε τον Ιησού να περπατάει επί των υδάτων για να υποψιαστούμε ότι αυτοί οι walkers συνδέονται πρωτίστως με την έννοια του θαύματος και δευτερευόντως με τη φυγή. Όπως τα ζώα στα έργα της, έτσι κι αυτές οι φιγούρες υποδηλώνουν, σύμφωνα με τη ζωγράφο, ότι “είμαστε μέρος ενός όλου και ότι το θαύμα, στην
ουσία, ίσως να είναι όλο αυτό που ζούμε”», όπως σημειώνεται και αρχικά.

Ιμπρεσιονιστικά

Μέσα από το αυτοκίνητο η Ράνια Ράγκου φωτογραφίζει, φευγαλέα και ιμπρεσιονιστικά, ανθρώπους που περπατούν ή ατάκες από ταινίες, «μαύρες εικόνες με ατάκες, σαν ημερολόγιο, σαν φλασιές, σαν σκέψεις», όπως εξηγεί η ίδια.

Ατάκα από τη σειρά The Walking Dead ή φωτογραφίες της εύθυμης μέσης αμερικανικής οικογένειας να βολτάρει αμέριμνη ενώ ο ουρανός πάνω από τα κεφάλια τους μοιάζει να τους πλακώνει -«The Sky is Back».

«Είναι σαν να είμαστε περαστικοί και να προχωράμε πολύ ωραία και χαριτωμένα μέσα από χρόνους που αλλάζουν», εξήγησε η Ράνια Ράγκου στη συνομιλία της με τον Χριστόφορο Μαρίνο στο εργαστήριό της.

Ποια είναι η Ράνια Ράγκου;

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970.

Σπούδασε Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1989-1994) και στη Σχολή Καλών Τεχνών στη Μαδρίτη (1994-1995).

Για δύο συνεχόμενα έτη (1998-1999), σπούδασε Video Art και Music & Sound Techniques στo School of Visual Arts στη Νέα Υόρκη.

Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές, ανάμεσα στις οποίες οι συλλογές του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (MOMus – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης), του Εικαστικού Κέντρου Ρεθύμνης, του Μουσείου Βορρέ, Δάκη Ιωάννου, Μπέλτσιου, Εμφιετζόγλου, Ευγενίδου, Κοπελούζου και Φρυσίρα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Έκθεση