ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Υπήρχαν πράγματι οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας; Ήταν αληθινή ή φανταστική η Ατλαντίδα του Πλάτωνα; Γιατί ο Τουταγχαμών βρέθηκε καμένος; Και επιτέλους, πού βρίσκεται ο τάφος της τελευταίας ελληνίδας βασίλισσας της Αιγύπτου, της Κλεοπάτρας;
Τα μυστήρια της αρχαιότητας ανέκαθεν μας συνάρπαζαν, είτε γιατί είναι εξόχως γοητευτικά είτε ακόμη γιατί μας παρασύρουν σε κόσμους μακρινούς και ανεξερεύνητους, που έφθασαν ως εμάς μέσα από ιστορίες και μύθους που συχνά γνωρίσαμε από παιδιά. Κάποια από αυτά μπορεί να μείνουν για πάντα αξεδιάλυτα, αφού στοιχεία επαρκή για ερμηνεία δεν υπάρχουν. Κάποια άλλα μπορεί να είναι κατασκευασμένα, απάτες δηλαδή, που βρήκαν όμως τη θέση τους μέσα στο χρόνο. Αλλά για πολλά ωστόσο μεριμνούν οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί, που αναζητούν την αλήθεια με επιστημονικές μεθόδους. Δεν λείπουν τέλος κι εκείνα που έγιναν ταινίες.
Ακολουθούν δέκα από αυτά τα μυστήρια, από τα πολύ περισσότερε φυσικά που υπάρχουν.
Η ελληνίδα βασίλισσα Κλεοπάτρα
Η Κλεοπάτρα Ζ΄ ήταν η τελευταία βασίλισσα των Πτολεμαίων, διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που κυβέρνησαν την Αίγυπτο από το 305 π.Χ. ως το 30 π.Χ. Πολλά είναι γνωστά για την ευφυΐα, την ομορφιά και τις ρομαντικές της σχέσεις (απέκτησε παιδιά άλλωστε, τόσο με τον Ιούλιο Καίσαρα όσο και με τον Μάρκο Αντώνιο), αλλά ένα είναι το μυστήριο που εξακολουθεί ακόμη, να μην έχει αποκαλυφθεί. Ο τόπος ταφής της.
Η Κλεοπάτρα και ο Αντώνιος αυτοκτόνησαν και οι δύο, αφού ο πρώην σύμμαχός τους, ο Οκταβιανός, τους νίκησε στη μάχη του Ακτίου το 31 π.Χ. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς τάφηκαν μαζί σε μία τοποθεσία, που όπως γράφει ο Πλούταρχος (45-120 μ.Χ.) βρισκόταν κοντά σε ναό της αιγυπτιακής θεάς Ίσιδας. Ο ίδιος περιγράφει τον τάφο ως ένα «υψηλό και όμορφο» μνημείο που περιείχε θησαυρούς από χρυσό, ασήμι, σμαράγδια, μαργαριτάρια, έβενο και ελεφαντόδοντο. Η θέση του όμως δεν έχει εντοπισθεί.
Το 2010, ο Ζαχί Χαουάς, πρώην υπουργός Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, διεξήγαγε ανασκαφές σε μια τοποθεσία κοντά στην Αλεξάνδρεια, που ονομάζεται Ταπόσιρις Μάγκνα ( η αρχική ονομασία είχε δοθεί από τους Έλληνες) πλησίον της σημερινής πόλη Αμπουκίρ. Ανακαλύφθηκαν αρκετοί αρχαία τάφοι και ενδιαφέρονται αντικείμενα που χρονολογούνται στην εποχή. που η Κλεοπάτρα Ζ’ ήταν βασίλισσα της Αιγύπτου, όχι όμως και ο δικός της τάφος. Οι αρχαιολόγοι πάντως σημειώνουν, ότι ακόμα κι αν ο τάφος της Κλεοπάτρας σώζεται ως σήμερα, μπορεί να έχει λεηλατηθεί σε μεγάλο βαθμό, ώστε να μην αναγνωρίζεται. Η λεηλάτηση των τάφων στην αρχαιότητα ήταν εξάλλου πολύ συνηθισμένη, καθώς περιείχαν πάντα αντικείμενα που συνόδευαν τους νεκρούς στην άλλη ζωή.
Η Ατλαντίδα είναι …παντού
Το μυστήριο της Ατλαντίδας αποτελεί τον πιο πολυσυζητημένο ίσως μύθο. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να αποδείξει ότι υπήρξε και πού ακριβώς βρισκόταν Τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Πλάτωνας αφηγείται μια ιστορία για μια γη, πλούσια και δυνατή με το όνομα Ατλαντίδα, που βρισκόταν πέρα από τις Πύλες των Ηρακλειδών, όπως ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες τα στενά του Γιβραλτάρ. Το μυθολογικό νησί κατοικούνταν από τους Άτλαντες, έναν λαό με υπερφυσικές ικανότητες και θεϊκή καταγωγή, οι οποίοι με τη μεγάλη ναυτική τους δύναμη είχαν κατακτήσει μεγάλο μέρος της Ευρώπης και της Αφρικής στους προϊστορικούς χρόνους. Κάποια στιγμή όμως αναγκάστηκαν να αναμετρηθούν με τους Αθηναίους και στη σύγκρουση που ακολούθησε η Ατλαντίδα καταστράφηκε ολόκληρη και εξαφανίστηκε κάτω από τα κύματα.
Ιστορικοί, αρχαιολόγοι και απλοί ερευνητές αναζητούν σήμερα την χαμένη Ατλαντίδα …παντού. Από τις Μπαχάμες, την Κούβα ως την Ιαπωνία και φυσικά στην Ελλάδα. Αν και κανένας σοβαρός μελετητής δεν πιστεύει ότι αυτή η ιστορία είναι κυριολεκτικά αληθινή, ορισμένοι έχουν υποθέσει ότι ο θρύλος θα μπορούσε να είχε εμπνευστεί, εν μέρει, από πραγματικά γεγονότα, που συνέβησαν στην ελληνική ιστορία.
Η σύνδεση της Ατλαντίδας με τη Σαντορίνη και την Κρήτη είναι εξάλλου αναπόφευκτη. Ως μια πιθανότητα έτσι, αναφέρεται, ότι ο Μινωικός πολιτισμός που άκμασε στην Κρήτη, περίπου ως το 1400 π.Χ. θα μπορούσε να έχει εμπνεύσει την ιστορία της μυθικής Ατλαντίδας. Αν και η Κρήτη βρίσκεται στη Μεσόγειο φυσικά και όχι στον Ατλαντικό, οι μινωικοί οικισμοί υπέστησαν σημαντικές καταστροφές κατά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Επιπλέον, όπως είναι γνωστό οι Μινωίτες ξεπεράστηκαν ή αναγκάστηκαν να ενωθούν με τους Μυκηναίους, που έχοντας ως βάση την ηπειρωτική Ελλάδα εξαπλώθηκαν σε σημαντικά κέντρα της Μεσογείου.
Όλα αυτά ωστόσο, χωρίς οριστική απόδειξη, έτσι η Ατλαντίδα συνεχίζει να απασχολεί τη λαϊκή φαντασία, όπως λίγα άλλα αρχαιολογικά μυστήρια στον κόσμο.
Η Σινδόνη του Τορίνο: Είναι αυτό το πρόσωπο του Χριστού;
Είναι ένα απλό κομμάτι ύφασμα με ίχνη αίματος, και πάνω του υπάρχει το σκοτεινό αποτύπωμα του σώματος ενός άνδρα. Ως εδώ καλά. Πολλοί πιστεύουν όμως, ότι πρόκειται για το ταφικό σάβανο του Ιησού Χριστού.
Η Καθολική Εκκλησία κατέγραψε επίσημα την ύπαρξη της σινδόνης το 1353 μ.Χ., όταν το ύφασμα εμφανίστηκε σε μια εκκλησία στο Λιρέ της Γαλλίας. Αλλά ο μύθος της χρονολογείται ήδη από το 30 ή 33 μ.Χ. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο, το ύφασμα είχε μεταφερθεί από την Ιουδαία (τώρα νότια Παλαιστίνη) στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας (σήμερα Ούρφα της Τουρκίας) και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη. Όταν όμως οι Σταυροφόροι λεηλάτησαν την Κωνσταντινούπολη το 1204 μ.Χ. το ύφασμα μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου και φέρεται να παρέμεινε ως 1225.
Μόλις τη δεκαετία του 1980 πάντως, οι ερευνητές έπιασαν στα χέρια τους το ύφασμα, προκειμένου να προσδιορίσουν την πραγματική του ηλικία, χρησιμοποιώντας χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα. Το αποτέλεσμα ήταν, ότι η υποτιθέμενη ταφική σινδόνη του Ιησού δημιουργήθηκε στην πραγματικότητα μεταξύ του 1260 και του 1390. Ωστόσο, οι επικριτές αυτής της έρευνας υποστηρίζουν ότι οι επιστήμονες μπορεί να χρονολόγησαν νεότερα τμήματα του σάβανου που είχαν συρραφεί μεταξύ τους αιώνες μετά το θάνατο του Ιησού, κάτι που θα εξηγούσε γιατί το σάβανο φαίνεται «νεότερο» από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Η έκπληξη του Γκεμπεκλί Τεπέ
Στην εξέλιξη του πολιτισμού, οι άνθρωποι πρώτα δημιούργησαν μόνιμες οικιστικές εγκαταστάσεις, μετά ανέπτυξαν καλλιέργειες και στη συνέχεια άρχισαν να κτίζουν ναούς. Μ΄αυτή τη σειρά πάντα, από το 8.000 π.Χ. ΄Η μήπως όχι; Μια εκπληκτική αρχαιολογική ανακάλυψη που έγινε το 1994 στο Γκεμπεκλί Τεπέ στην Νοτιοανατολική Τουρκία κοντά στα σύνορα με τη Συρία αλλά και κοντά στην πόλη Ούφρα (αρχαία Έδεσσα, μιλάμε δηλαδή για την Μεσοποταμία) ανέτρεψε τα δεδομένα, προκαλώντας νέα ερωτήματα σχετικά με την εξέλιξη του πολιτισμού.
Με πολλούς δακτυλίους από τεράστιους πέτρινους πυλώνες σκαλισμένους με σκηνές ζώων και με χρονολόγηση στην 10η χιλιετία π.Χ., το Γκεμπεκλί Τεπέ θεωρείται ο αρχαιότερος τόπος λατρείας στον κόσμο. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν επίσης, ότι οι άνθρωποι που το έχτισαν ήταν ημινομάδες κυνηγοί, που πιθανότατα δεν γνώριζαν τη γεωργία, η οποία ακολούθησε στην περιοχή πέντε αιώνες αργότερα. Λόγω του Γκεμπεκλί Τεπέ έτσι, οι αρχαιολόγοι πρέπει τώρα να απαντήσουν στο ερώτημα ποιο ήρθε πρώτο: Τα κτιριακά έργα όπως αυτό ή το αντίστροφο, όπως πιστευόταν πάντα;
Να σημειωθεί εξάλλου, ότι για την κατασκευή αυτού έργου υπολογίζεται, ότι χρησιμοποιήθηκαν μέχρι και 500 άτομα για εξάγουν τους μεγάλιθους (κάποιοι από αυτούς ζυγίζουν και 50 τόνους) από τα γύρω λατομεία και να τους μεταφέρουν σε απόσταση 100 έως 500 μέτρα. Πάντως στις αρχές της 8ης π.Χ. χιλιετίας η περιοχή έχασε τη σημασία της και με την πάροδο του χρόνου ξεχάστηκε. Άγνωστος παραμένει ο λόγος που έγινε η σκόπιμη κάλυψη όλου του χώρου με 300 έως 500 κυβικά μέτρα χώμα.
Ο θάνατος του Τουταγχαμών
Λίγα αρχαιολογικά μυστήρια προκαλούν τόσο ενθουσιασμό όσο η μυστηριώδης μούμια του φαραώ Τουταγχαμών. Ο τάφος του ανακαλύφθηκε το 1922 από τον βρετανό Αιγυπτιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ και έκτοτε κυκλοφορούν διάφορες ιστορίες για μια «κατάρα του Φαραώ» που σκοτώνει όσους πλησιάζουν τον τάφο. Αλλά τα πραγματικά μυστήρια του τάφου είναι ακόμα πιο ενδιαφέροντα από οποιαδήποτε κατάρα.
Οι αρχαιολόγοι λοιπόν πιστεύουν, ότι ο νεαρός βασιλιάς πέθανε απροσδόκητα, ίσως από μόλυνση ή από τραυματισμούς που υπέστη σε ατύχημα με άρμα. Ο πρόωρος θάνατός του μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση της περίεργης κατάστασης στην οποία βρισκόταν η μούμια του, όταν ανακαλύφθηκε. Ο βασιλιάς δηλαδή, φαινόταν να έχει πιάσει φωτιά μετά τη μουμιοποίηση του σώματός του και τη σφράγιση του τάφου του. Οι ειδικοί που μελέτησαν τη μούμια πιστεύουν, ότι τα λινά περιτυλίγματα, τα οποία ήταν εμποτισμένα σε εύφλεκτα έλαια ταρίχευσης, μπορεί να είχαν αντιδράσει στο οξυγόνο στον αέρα και έτσι να ξεκίνησε μια αλυσιδωτή αντίδραση που έκαψε πτώμα του βασιλιά στους 200 βαθμούς Κελσίου.
Μια βιαστική ταφή επομένως, μπορεί να βρισκόταν πίσω από την κακή εργασία ταρίχευσης, που προκάλεσε τη φωτιά. Αλλά η βιαστική ταφή ενός βασιλιά προκαλεί επίσης ένα άλλο μυστήριο: Ότι δηλαδή είναι πιθανόν, ο τάφος του βασιλιά Τουταγχαμών να χτίστηκε αρχικά για κάποιον άλλο, και μπορεί να υπάρχουν άλλες, άγνωστες μούμιες θαμμένες στον ίδιο τάφο.
Η Κιβωτός της Διαθήκης και ο Ιντιάνα Τζόουνς
Η Κιβωτός της Διαθήκης είναι ένα ξύλινο κιβώτιο επικαλυμμένο με χρυσό, που περιέχει τις πέτρινες πλάκες των 10 εντολών, σύμφωνα με το Βιβλίο της Εξόδου. Σύμφωνα με τον μύθο στην αρχαιότητα, αυτό το ιερό κουτί φυλασσόταν στον Πρώτο Ναό, έναν εβραϊκό τόπο λατρείας στην Ιερουσαλήμ. Όμως αυτός ο Πρώτος Ναός καταστράφηκε το 587 π.Χ. από τους Βαβυλωνίους με επικεφαλής τον βασιλιά Ναβουχοδονόσορα Β’, σύμφωνα με την Εβραϊκή Βίβλο.
Έκτοτε κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα, τι απέγινε η κιβωτός, ενώ πολλές ιστορίες και θρύλοι έχουν ειπωθεί. Έτσι πολλοί άνθρωποι την έχουν αναζητήσει, αλλά μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει βρει το ιερό λείψανο, εκτός φυσικά από τον Ιντιάνα Τζόουνς!
Μερικές αρχαίες αναφορές λένε ότι η κιβωτός έφτασε στη Βαβυλώνα μετά την λεηλασία της πόλης από τον Ναβουχοδονόσορα, άλλοι ότι θάφτηκε κάπου στην Ιερουσαλήμ ή ότι καταστράφηκε μαζί με τον Πρώτο Ναό. Αλλά υπάρχουν και σύγχρονες αναφορές, που υπονοούν ότι η κιβωτός βρίσκεται σε ένα μοναστήρι στην Αιθιοπία. Επίσης ένα πρόσφατα μεταφρασμένο αρχαίο εβραϊκό κείμενο αναφέρει, ότι η Κιβωτός της Διαθήκης απλώς θα αποκαλυφθεί «μέχρι την ημέρα της έλευσης του Μεσσία, γιου του Δαβίδ».
Το ακατάληπτο Χειρόγραφο Βόινιτς
Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία του κόσμου είναι ένα αρχαίο κείμενο, που κανείς δεν μπορεί να διαβάσει. Το χειρόγραφο Βόινιτς, που ανακαλύφθηκε το 1912 από τον πολωνοαμερικανό παλαιοβιβλιοπώλη Βίλφριντ Βόινιτς είναι ένα βιβλίο 250 σελίδων γραμμένο σε άγνωστο αλφάβητο και εικονογραφημένο με μια σειρά από εικόνες, που παρουσιάζουν από γυναικεία γυμνά μέχρι φαρμακευτικά βότανα και ζώδια.
Το βιβλίο, που φιλοξενείται σήμερα στη Βιβλιοθήκη Σπάνιων Βιβλίων και Χειρογράφων Beinecke του Πανεπιστημίου Γέιλ χρονολογείται πριν από περίπου 600 χρόνια και πιθανότατα, σύμφωνα με τους ερευνητές γράφτηκε στην Κεντρική Ευρώπη. Ενώ ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι το βιβλίο είναι απλώς μια φάρσα της εποχής της Αναγέννησης γεμάτη ακατάληπτες λέξεις, υπάρχουν ορισμένοι που πιστεύουν ότι το κείμενο του βιβλίου είναι απλώς γραμμένο σε μια άγνωστη γλώσσα. Άλλοι πάλι πιστεύουν, ότι το βιβλίο παρουσιάζει κάποιο είδος κώδικα, που δεν έχει ακόμη σπάσει. Ο Στίβεν Μπαξ, καθηγητής Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπεντφορσάιρ στην Αγγλία, ισχυρίστηκε ότι αποκρυπτογράφησε 14 από τους χαρακτήρες του χειρογράφου Βόινιτς τον Φεβρουάριο του 2014. Σύμφωνα με τον ίδιο το βιβλίο είναι πιθανότατα μια πραγματεία για τη φύση, γραμμένη σε γλώσσα της Εγγύς Ανατολής ή της Ασίας.
Ήταν αληθινοί οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας;
Οι αρχαίοι συγγραφείς περιγράφουν μια φανταστική σειρά κήπων που είχαν δημιουργηθεί στην αρχαία πόλη της Βαβυλώνας στο σύγχρονο Ιράκ. Δεν είναι ξεκάθαρο πότε φυτεύθηκαν αυτοί οι κήποι, ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς όμως είχαν εντυπωσιαστεί τόσο πολύ, που τους είχαν συμπεριλάβει στα «Επτά θαύματα του κόσμου». Ένα από αυτούς ο Φίλωνας ο Βυζάντιος είχε γράψει πως οι Κρεμαστοί Κήποι είχαν «φυτά που καλλιεργούνταν σε ύψος πάνω από το επίπεδο του εδάφους ενώ οι ρίζες των δέντρων βρίσκονταν σε μια ψηλή βεράντα κι όχι στη γη».
Μέχρι στιγμής πάντως, οι αρχαιολόγοι που έχουν ανασκάψει τη Βαβυλώνα δεν έχουν καταφέρει να βρουν τα ερείπια ενός κήπου, που να ανταποκρίνεται σε αυτήν την περιγραφή. Έτσι το ερώτημα παραμένει αν όντως υπήρχαν οι Κρεμαστοί Κήποι. Το 2013 εξάλλου, η Στέφανι Ντάλι, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, διατύπωσε την άποψη σε ένα βιβλίο της, ότι οι Κήποι βρίσκονταν στην πραγματικότητα στην ασσυριακή πόλη Νινευή. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες όμως, τόσο η Βαβυλώνα όσο και η Νινευή έχουν υποστεί ζημιές από πολέμους και λεηλασίες και κανείς δεν ξέρει πότε και πώς μπορεί να συνεχισθούν οι όποιες έρευνες.
Το θαύμα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων
Σαν κάτι από μια φανταστική ταινία ανακάλυψης θησαυρού μέσα στη θάλασσα ήταν ο εντοπισμός του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ανάμεσα στα συντρίμμια ενός αρχαίου πλοίου, που είχε βυθιστεί στα ανοιχτά των Αντικυθήρων γύρω στο 60 π.Χ. Με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει ωστόσο, χρονολογείται μεταξύ του 150 και 100 π.Χ. Πρόκειται για έναα πολύπλοκο τεχνούργημα με αλληλοσυνδεόμενα γρανάζια, αστρονομικούς όρους και χαρακτήρες, που για πολλά χρόνια κανείς δεν μπορούσε να αποκρυπτογραφήσει.
Αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν ένα είδος πλοηγού αστρολάβου, στη συνέχεια όμως αποδείχθηκε ότι ήταν κάτι περισσότερο από αυτό: Ο αρχαιότερος γνωστός μηχανισμός πλανητικής λειτουργίας, ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής του κόσμου! Εξάλλου είναι η πιο εξελιγμένη συσκευή που βρέθηκε ποτέ από εκείνη την περίοδο, καθώς η επόμενη εμφάνιση παρόμοιων συσκευών έγινε μετά από 1.000 χρόνια. Είναι φυσικό λοιπόν ο μυστηριώδης Μηχανισμός να έχει αιχμαλωτίσει τη φαντασία αρχαιολόγων, μαθηματικών και επιστημόνων, έτσι ειδικά προγράμματα ασχολούνται με την μελέτη του ώστε να αποκαλύψει όλα τα μυστικά του ενώ έχουν επιχειρηθεί και ανακατασκευές, προκειμένου να διευκρινιστούν οι λειτουργίες του.
Ο χρόνος φοβάται τις πυραμίδες
Χτισμένες πριν από σχεδόν 5.000 χρόνια στο σημερινό Κάιρο οι τρεις Μεγάλες Πυραμίδες αποτελούν απόδειξη της ευλάβειας των αρχαίων Αιγυπτίων για τους Φαραώ αλλά και της πολυπλοκότητας της πίστης τους όσον αφορά τη μετά θάνατον ζωή. Οι αρχαιολόγοι εξακολουθούν να ανακαλύπτουν νέες σήραγγες και φρεάτια που κατασκευάστηκαν μέσα στις πυραμίδες και εξακολουθούν να αναζητούν στοιχεία για το ποιος έχτισε τα μεγάλα μνημεία, πώς και γιατί, ακόμη και σήμερα. Όσες συναρπαστικές πληροφορίες όμως κι αν έχουν προκύψει, τα μυστικά που κρύβουν, δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί.
Για παράδειγμα οι τεχνικές, που χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερσή τους είναι άγνωστες και το ερώτημα, πώς μετακινούσαν τεράστια μπλοκ από ασβεστόλιθους και γρανίτες, που κάθε κομμάτι τους ζύγιζε πάνω από 2,5 τόνους παραμένει αναπάντητο. Αρκεί μάλιστα να σημειωθεί, ότι και χρειάστηκαν πάνω από 2 εκατομμύρια τέτοια μπλοκ για την Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας. Η ανεξήγητη επιστημονικά, τελειότητά τους εξάλλου έχουν οδηγήσει και σε θεωρίες για κάποιον, προϋπάρχοντα των Αιγυπτίων, εξαιρετικά αναπτυγμένο πολιτισμό…
Πάντως μια αραβική παροιμία λέει για τις τρεις πυραμίδες ότι «Όλος ο κόσμος φοβάται το χρόνο, αλλά ο χρόνος φοβάται τις πυραμίδες»!
Διαβάστε επίσης
Ο Τσίπρας, οι κολλητοί του και λαϊκά δικαστήρια στο Σύνταγμα