Πού είναι ο τάφος της Κλεοπάτρας; Νέα στοιχεία για την τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου

Εδώ και περισσότερο από 2.000 χρόνια οι αρχαιολόγοι και άλλοι ερευνητές αναζητούν τον τάφο της Κλεοπάτρας, τελευταίας βασίλισσας της Αιγύπτου, μιας Πτολεμαίας ας μη ξεχνάμε.

Θεωρίες έχουν διατυπωθεί πολλές, καθώς οι αρχαίες πηγές μόνον σαφείς δεν είναι για το σημείο της ταφής. Επίσης διαφωνούν αν θάφτηκε μαζί με τον Μάρκο Αντώνιο σε κοινό μαυσωλείο, όπως λένε κάποιοι από τους αρχαίους συγγραφείς. Έτσι άλλοι τον τοποθετούν μέσα στην πρωτεύουσα του βασιλείου, την Αλεξάνδρεια αλλά σε περιοχή, που πλέον βρίσκεται κάτω από τη θάλασσα της Μεσογείου ενώ η δομινικανή αρχαιολόγος δρ Κάθλιν Μαρτίνεζ είναι πεπεισμένη, ότι θα τον ανακαλύψει στην αρχαία πόλη Ταπόσιρις Μάγκνα, όπου διεξάγει ανασκαφές εδώ και δεκαπέντε χρόνια.

Πρόσφατες αναφορές μάλιστα σε διεθνή Μέσα Ενημέρωσης ισχυρίστηκαν, ότι βρίσκεται στα πρόθυρα αυτής της ανακάλυψης, που βέβαια, αν και εφόσον γίνει πραγματικότητα, θα είναι συγκλονιστική. Η ίδια η Μαρτίνεζ πάντως αποφεύγει τις κατηγορηματικές δηλώσεις, άλλωστε προφανώς και γνωρίζει, ότι μία λάθος κίνηση μπορεί να της κοστίσει σε επιστημονικό κύρος. Κάτι που έχει συμβεί, όπως είναι γνωστό στο παρελθόν με την αναζήτηση του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Η Ταπόσιρις η Μεγάλη, στα 50 χιλιόμετρα περίπου δυτικά της Αλεξάνδρειας είχε πάρει το όνομά της από τους Μακεδόνες του Αλέξανδρου _το δεύτερο συνθετικό αναφέρεται στον θεό Όσιρι _ μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου. Η πόλη πάντως προϋπήρχε, αφού όπως αναφέρει ο Καλλισθένης την συνάντησε ο Αλέξανδρος στον δρόμο για την όαση της Σίουα, όπου ήταν και το μεγάλο ιερό του Άμμωνα Δία. Σήμερα πρόκειται για έναν τεράστιο αρχαιολογικό χώρο με την πόλη αλλά και το νεκροταφείο της.

Η Κλεοπάτρα ως Ίσιδα

Σύμφωνα με την θεωρία της Μαρτίνεζ η Κλεοπάτρα έχει ταφεί εκεί, γιατί είχε ταυτισθεί με την θεά Ίσιδα, που ήταν αδελφή και σύζυγος του θεού των νεκρών, του Όσιρι. Ήδη μάλιστα έχει ανακαλύψει έναν ναό της Ίσιδας, που χρονολογείται στην Πτολεμαϊκή εποχή και μάλιστα μέσα στον μεγαλύτερο ναό του Όσιρι που κυριαρχεί στον χώρο. Επίσης έναν θησαυρό νομισμάτων που απεικονίζουν την Κλεοπάτρα ως βασίλισσα της Αιγύπτου και άλλα ευρήματα της Ελληνορωμαϊκής εποχής, όπως τμήματα από αγάλματα, καθώς και μούμιες.|

«Όλα αυτά δείχνουν ότι η Ταπίσιρις Μάγκνα ήταν ενεργή κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Κλεοπάτρας», όπως λέει ο Γκλεν Γκόντενο, Glenn Godenho καθηγητής Αιγυπτολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, αν και ο ίδιος αμφισβητεί τη θεωρία της αρχαιολόγου. «Οι ανασκαφές της Μαρτίνεζ αφορούσαν τον ίδιο τον ναό του Όσιρι με την πεποίθηση ότι ο τάφος της Κλεοπάτρας θα βρισκόταν μέσα στα τείχη του, κοντά στη θεά Ίσιδα. Μέχρι στιγμής όμως αυτό δεν έχει αποδειχθεί», λέει.

Και άλλοι όμως μελετητές της περιόδου της Κλεοπάτρας θεωρούν, ότι είναι απίθανο να έχει ταφεί στην Taposiris Magna, με το γενικό συμπέρασμα μάλιστα ότι οι πιθανότητες να βρεθεί ο τάφος της είναι μικρές. Πολλοί από αυτούς εξάλλου πιστεύουν, ότι η Κλεοπάτρα θα είχε θαφτεί στην Αλεξάνδρεια, πιθανώς σε μια περιοχή που είναι τώρα μέσα στη θάλασσα.

Η προδοσία της Κλεοπάτρας

Η Κλεοπάτρα Ζ΄ Φιλοπάτωρ είχε γεννηθεί το 69 π.Χ. και πέθανε το 30 π.Χ. χωρίς να κατορθώσει να κρατήσει τους Ρωμαίους μακριά από το βασίλειο των Πτολεμαίων, που μετά τον θάνατό της έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ουσιαστικά τον θρόνο τον είχε χάσει έναν χρόνο πριν, το 31 π.Χ. στην ναυμαχία του Ακτίου, όπου ο δικός της στόλος, μαζί με εκείνον του αγαπημένου της _ως εκείνη τη στιγμή τουλάχιστον _ Μάρκου Αντώνιου είχαν κατατροπωθεί από τον Οκταβιανό. Μάλιστα όταν κατά τη διάρκεια της μάχης εκείνη κατάλαβε, ότι η έκβασή της θα ήταν εις βάρος τους, εγκατέλειψε τον Αντώνιο και έφυγε με τα πλοία της προς την Αλεξάνδρεια. Για προδοσία από μέρους της μιλάει ο Πλούταρχος, ότι ήταν συνεννοημένοι με τον Αντώνιο λέει αντίθετα ο Δίων ο Κάσσιος, σε κάθε περίπτωση όμως, τότε σήμανε η αρχή του τέλους.

Έχοντας σαγηνεύσει πρώτα τον Ιούλιο Καίσαρα και μετά τον Μάρκο Αντώνιο η Κλεοπάτρα πίστευε, ότι μπορούσε να επιτύχει το ίδιο και με τον Οκταβιανό, κάτι ωστόσο που δεν συνέβη. Η αυτοκτονία ήταν μονόδρομος, λένε εξάλλου όλες οι πηγές, καθώς ο Οκταβιανός επρόκειτο να την διαπομπεύσει στη Ρώμη. Ακριβή στοιχεία ωστόσο δεν υπάρχουν για τον θάνατό της, καθώς πολλοί είναι και οι μύθοι που πλάσθηκαν γύρω από αυτόν. Το σίγουρο είναι, ότι βρέθηκε νεκρή φορώντας τα βασιλικά της ενδύματα ενώ αργότερα κυκλοφόρησε η φήμη, ότι πέθανε από το δηλητήριο ενός ή δύο φιδιών.

Ο αιγύπτιος αρχαιολόγος

Και φθάνουμε στην ταφή:

«Δεν υπάρχουν αποδείξεις, ότι ο τάφος της Κλεοπάτρας θα μπορούσε να βρίσκεται στην Ταπόσιρις Μάγκνα», δηλώνει ο διάσημος αιγύπτιος αρχαιολόγος Ζάχι Χαουάς, ο οποίος είχε διατελέσει και υπουργός Αρχαιοτήτων στην χώρα του. Ο Χαουάς, ο οποίος συνεργάστηκε με την Μαρτίνεζ για περισσότερα από δέκα χρόνια σ΄αυτήν την ανασκαφή, λέει ότι δεν έχουν βρεθεί στοιχεία, που να αποδεικνύουν ότι η Κλεοπάτρα και ο Αντώνιος θάφτηκαν εκεί. «Πιστεύω ότι η Κλεοπάτρα θάφτηκε στον τάφο, που είχε κτίσει δίπλα στο παλάτι της και βρίσκεται κάτω από το νερό. Δεν θα βρεθεί ποτέ», όπως λέει. Ωστόσο πριν από μερικά χρόνια ήταν βέβαιος για το αντίθετο με ανακοινώσεις του, που ισχυρίζονταν ότι ήταν ένα βήμα προ της ανακάλυψης.

Ένα ακόμη στοιχείο πάντως, αντίθετο με την θεωρία της Μαρτίνεζ είναι, ότι στην Ταπόσιρις Μάγκνα θάβονταν ανώτατοι ιερείς, προερχόμενοι από την βασιλική οικογένεια, όπως έχει αποδειχθεί από τις μούμιες που έχουν ανακαλυφθεί, μία από αυτές μάλιστα βρέθηκε καλυμμένη με φύλλο χρυσού

Στην πόλη ή στην θάλασσα

Εν τέλει, πού μπορεί να είναι ο τάφος της Κλεοπάτρας;

Αν είχε ταφεί στην Αλεξάνδρεια, δίπλα στο παλάτι η ανακάλυψη όντως είναι πολύ δύσκολη. Γιατί τις τελευταίες δύο χιλιετίες, η διάβρωση των ακτών είχε ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος της πόλης, συμπεριλαμβανομένου ενός τμήματος του παλατιού της Κλεοπάτρας να βρίσκονται κάτω από το νερό. Όπως αναφέρουν εξάλλου οι μελετητές, ακόμη κι αν αυτό δεν συνέβη ή λεηλατήθηκε και καταστράφηκε εντελώς κάποια στιγμή στην αρχαιότητα, κάτι πολύ συνηθισμένο εξ αιτίας πολέμων και κατακτητών ή είναι θαμμένος κάτω από την σύγχρονη πόλη, όπως συμβαίνει με πάρα πολλά μνημεία της Αλεξάνδρειας.

Παρ΄ ότι μάλιστα στο παρελθόν είχαν επιχειρηθεί κάποιες υποβρύχιες ανασκαφές, που αναζητούσαν και το παλάτι της Κλεοπάτρας, σήμερα δεν υπάρχει καμία τέτοια έρευνα σε εξέλιξη.

«Θα ήταν αξιοσημείωτο αν είχε επιβιώσει ο τάφος μέσα στις χιλιετίες από τον θάνατό της, με τις εναλλαγές των πολιτισμών που μεσολάβησαν και τις φυσικές καταστροφές», όπως δηλώνει σήμερα ο Ρόμπερτ Γκούρβαλ ομότιμος καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο UCLA, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς την Κλεοπάτρα.

«Ακόμα κι αν δεν τον άγγιξαν ανθρώπινα χέρια, οι σεισμοί και το θαλασσινό νερό θα τον έθαβαν ή θα τον βύθιζαν. Το παλάτι της είναι σίγουρα κάτω από το νερό. Ίσως και το μαυσωλείο της».