Πώς ήταν η Αφροδίτη πριν από 6.500 χρόνια; Ένα μικρό ειδώλιο αποκαλύπτει

Μπορεί να βρέθηκε σπασμένη σε κομμάτια -και μάλιστα από την εποχή της- και να της λείπει το κεφαλάκι, αλλά ο λεπτός, εφηβικός κορμός της παραπέμπει σε σύγχρονα γυναικεία πρότυπα και, βεβαίως, στη σύγχρονη γλυπτική.

Το μικρό αυτό πήλινο ειδώλιο, βρέθηκε τον Ιούλιο στην Ουγγαρία και προέρχεται από έναν πολιτισμό της Ευρωπαϊκής Νεολιθικής εποχής, που άνθησε στην Κεντρική Ευρώπη με επίκεντρο τον Μέσο Δούναβη, μεταξύ του 5.000 και του 3.400 π.Χ. Είναι ο λεγόμενος πολιτισμός Lengyel, ενώ το ειδώλιο ονομάσθηκε ήδη «Αφροδίτη του Έγκερσζεγκ» (Venus of Egerszeg).

Η ανακάλυψη έγινε από τους αρχαιολόγους του Μουσείου Göcsej κατά τη διάρκεια των ανασκαφών που γίνονται στην περιοχή, για την κατασκευή μιας πίστας δοκιμών αυτοκινήτων (Zalaegerszeg Automotive Test Track). Παρακολουθώντας τις χωματουργικές εργασίες, οι αρχαιολόγοι είχαν εντοπίσει ήδη από το 2017 τα κατάλοιπα ενός μεγάλου οικισμού, που προέρχεται από τον πολιτισμό Lengyel, αλλά σίγουρα το ωραιότερο εύρημα των τελευταίων τριών ετών είναι αυτό το ειδώλιο.

Ξεχωρίζει για την σχολαστική και λεπτεπίλεπτη επεξεργασία του, δεδομένης μάλιστα της περιόδου από την οποία προέρχεται και, άλλωστε, ελάχιστα άλλα ευρήματα της ίδιας ποιότητας έχουν ανακαλυφθεί από αυτόν τον πολιτισμό. Πολλά από αυτά τα ευρήματα, ωστόσο, που έχουν φέρει στο φως οι αρχαιολόγοι κατά την ανασκαφή του οικισμού, σχετίζονται με λατρευτικές δραστηριότητες.

Θεωρούν, μάλιστα, ότι πιθανώς να τα είχαν σκόπιμα σπάσει οι άνθρωποι εκείνης της εποχής, ενδεχομένως ως μία τελετουργία της προϊστορικής κοινότητας, που θα μπορούσε να σχετίζεται με τη φύση και τη γονιμότητα της γης. Κάτι το οποίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την ελληνική προϊστορία, καθώς και τα περίφημα, μαρμάρινα, κυκλαδικά ειδώλια της Κέρου (2.500 π.Χ.) έχουν βρεθεί σε θραύσματα -σπασμένα στην εποχή τους- στο πλαίσιο κάποιας τελετουργίας, σύμφωνα με τη θεωρία που έχει διατυπώσει ο Βρετανός καθηγητής σερ Κόλιν Ρένφριου.

Όσον αφορά στα ειδώλια του Lengyel, «εμφανίζονται σχεδόν πάντα σε αποσπασματική μορφή», όπως λέει η αρχαιολόγος Livia Simmer, που πραγματοποιεί την ανασκαφή. «Οι άνθρωποι που ζούσαν τότε, πιθανώς τα συνέθλιβαν και τα έκοβαν στο πλαίσιο μιας τελετής. Και μπορεί το σπάσιμο των ειδωλίων να σήμαινε την καταστροφή της εξουσίας που τους απεδίδετο», όπως προσθέτει.

Για την ίδια, εξάλλου, τα πήλινα αγαλματίδια, που ανακαλύφθηκαν από τις ανασκαφές μπορεί να είχαν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή των προϊστορικών ανθρώπων και στον στενά συνδεδεμένο κόσμο της πίστεώς τους. Στην περιοχή βρέθηκαν πολλά κεραμικά θραύσματα βαμμένα μάλιστα σε κίτρινο, κόκκινο και λευκό χρώμα, καθώς και λίθινα εργαλεία. Αυτή η Αφροδίτη όμως θα είναι η πρωταγωνίστρια μιας διαδραστικής, τρισδιάστατης εικονικής έκθεσης, που θα γίνει σε ένα χρόνο στο Μουσείο Göcsej με τα ευρήματα των ανασκαφών.