Πορτρέτα, η ζωντανή ιστορία της τέχνης – Από το Λούβρο στην Εθνική Πινακοθήκη | Ρεπορτάζ και ειδήσεις για την Οικονομία, τις Επιχειρήσεις, το Χρηματιστήριο, την Πολιτική

Μποτιτσέλι και ατελιέ, πορτρέτο νεαρού άνδρα με κόκκινο σκούφο, π. 1480-1490

Με μια έκθεση που περιλαμβάνει εκατό πορτρέτα, όλα από το Μουσείο του Λούβρου εγκαινιάζεται η νέα αίθουσα περιοδικών εκθέσεων «Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός» στην Εθνική Πινακοθήκη, ένας χώρος 2.000 τ.μ., που φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ένα δυναμικό κομμάτι της, με πολλές και διαφορετικές εικαστικές παρουσιάσεις.

Πίνακες και γλυπτά, που χρονικά καλύπτουν μια μεγάλη περίοδο 3000 ετών, από τον πολιτισμό της Μεσοποταμίας ως και τον 19ο αιώνα παρατάσσονται σ’ αυτήν την έκθεση, που με τίτλο «Η Τέχνη του πορτρέτου στις συλλογές του Λούβρου» στοχεύει να δείξει, όπως είπε η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα στη συνέντευξη τύπου, το ευρύτατο πεδίο καλλιτεχνικού πειραματισμού, που αναπτύχθηκε μέσα από το πορτρέτο.

Έργα δια χειρός Μποτιτσέλι, Γκρέκο, Βελάσκεθ, Ρέμπραντ, Γκόγια, Βερονέζε, Ρέινολτς, Νταβίντ, Ένγκρ, Ντελακρουά, αλλά και παλαιότερα «ανώνυμα», από εποχές που οι καλλιτέχνες που δεν έβαζαν σ΄αυτά την υπογραφή τους, όπως τα περίφημα φαγιούμ συνθέτουν ένα εξαιρετικά γοητευτικό σύνολο, καρπό της συνεργασίας της Εθνικής Πινακοθήκης με το Λούβρο. Αντίστοιχα άλλωστε στο γαλλικό μουσείο παρουσιάζεται η επετειακή έκθεση «Παρίσι-Αθήνα, η γέννηση της νεότερης Ελλάδας, 1675-1919» για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Το πορτρέτο είναι το πιο προσφιλές θέμα στην τέχνη στοχεύοντας, όχι απλώς στην ιδανικότερη απόδοση της ανθρώπινης μορφής αλλά και της προσωπικότητας του ατόμου. Μιλάει για θεούς, ήρωες και απλούς ανθρώπους, για βασιλιάδες, αυτοκράτορες, αλλά και σφετεριστές της εξουσίας, για φιλοσόφους και καλλιτέχνες, για διάσημους και ανώνυμους, που πέρασαν από αυτή τη γη.

Στην προκειμένη περίπτωση από τον Χαμουραμπί της Βαβυλώνας στον Όμηρο και τον Μέγα Αλέξανδρο, από τον Τραϊανό και τον Καρακάλλα ως τον Μαρά και τον Μέγα Ναπολέοντα κι ως την Μαρία Αντουανέτα και τη μαρκησία ντε Πομπαντούρ με πολλούς ακόμη, ενδιάμεσους σταθμούς. «Είναι τα πρόσωπα της ιστορίας και η ίδια η ζωντανή ιστορία της τέχνης», όπως λέει η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.

Ιστορικά έτσι, η έκθεση αρχίζει από τα βασίλεια της Μέσης Ανατολής και την Αίγυπτο, διατρέχει την ελληνορωμαïκή περίοδο σταματώντας στις μεγάλες μορφές της και από εκεί στον Χριστιανισμό, όταν ο ιδεαλισμός επικαλύπτει την προσωπικότητα του ατόμου.

Στη συνέχεια οδηγεί τον επισκέπτη στην θριαμβευτική ανάδυση του ανθρώπινης μορφής στα χρόνια της Αναγέννησης και από εκεί διασχίζει το επιδεικτικό μπαρόκ, με τα επίσημα πορτραίτα βασιλέων και ευγενών για να καταλήξει στις μεγάλες μορφές του Διαφωτισμού και τη Γαλλική Επανάσταση.

Το εκθεσιακό αφήγημα ωστόσο δεν είναι γραμμικό αλλά θεματικό, με βάση κυρίως την κοινωνική λειτουργία και τους συμβολισμούς του πορτρέτου σε κάθε εποχή. Είδος προνομιακό αφού αφορούσε κυρίως τις ανώτερες τάξεις το πορτρέτο δεν προοριζόταν όμως μόνον στη διαιώνιση της μνήμης των απεικονιζόμενων, χάρις στην αποτύπωση των φυσικών χαρακτηριστικών τους.

Γιατί ταυτόχρονα ήταν -και είναι- φορέας αναπαράστασης, η οποία χαρακτηρίζεται από την κινητικότητα και τη διάδοση της εμφάνισης του ατόμου υποδηλώνοντας την ισχύ του, την κοινωνική του θέση, το status του ως διανοούμενος, ως καλλιτέχνης, ως αρχηγός οικογένειας. Καμιά κοινωνική κατηγορία δεν απουσιάζει από αυτή την πλούσια συλλογή: γυναίκες, παιδιά, οικογένειες, αντιπροσωπεύονται με αριστουργήματα μεγάλων καλλιτεχνών.

***Αντουάν Ζαν Γκρο. Ο Ναπολέων διασχίζει την Γέφυρα της Αρκόλης», 1796***

«Η επιλογή των έργων έτσι, δεν στοχεύει σε μια οργανωμένη πληρότητα αλλά προτείνει αντηχήσεις και αντικατοπτρισμούς που προσκαλούν τον επισκέπτη να κάνει τις συγκρίσεις του, να εντοπίσει αντιθέσεις ή εξελίξεις και βέβαια να αφυπνίσει στο έπακρο την περιέργειά του», καταλήγει η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.