Η επιμελήτρια Σωζήτα Γκουντούνα δεν βάζει φρένο στις πρωτοποριακές δράσεις της. Ιδρύει την πολιτιστική πλατφόρμα μόλις ένα χρόνο μετά την έκθεση που επιμελήθηκε στην περίοπτη, διεθνή γκαλερί Ζβίρνερ (του Ντέιβιντ Ζβίρνερ -David Zwirner).
Ο νεοπαγής οργανισμός με (ενδεχομένως) παγκόσμια εμβέλεια, στοχεύει στην προαγωγή του ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό -τρόπον τινά ένα Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Το διοικητικό Σσυμβούλιο του GREECE IN USA απαρτίζεται από τον γενικό διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου Γιάννη Καπλανη και τον πρόεδρο του MoMUS Ανδρέα Τάκη μεταξύ άλλων.
Η πλατφόρμα GREECE IN USA εδράζει στη Νέα Υόρκη όπου μόλις εγκαινιάστηκε με την ιδιαίτερη έκθεση που τιτλοφορείται The Right to Silence? ή Το Δικαίωμα στη Σιωπή; η οποία πραγματοποιείται στο σχετικό (θεματικά) κολλέγιο John Jay College of Criminal Justice, CUNY στο πανεπιστήμιο City University of NewYork όπου διδάσκει η Σωζήτα Γκουντούνα.
Η έκθεση που απολαμβάνει και την υποστήριξη του ημέτερου υπουργείου Πολιτισμού θίγει ζητήματα ποινικής δικαιοσύνης. Αγγίζει το ευαίσθητο και στις δυτικές κοινωνίες. Ανιχνεύει τα ζητήματα που απορρέουν από τα διάφορα καθεστώτα φυλάκισης και εγκλεισμού, από τη μεταρρύθμιση της ποινικής δικαιοσύνης, από το αμφιλεγόμενο σωφρονιστικό σύστημα. Εστιάζοντας στην Ελλάδα και την Κύπρο, στηρίζεται σε έρευνα σε δύο παράλληλες ροές οι οποίες ασχολούνται με τα διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτικά επίπεδα του ζητήματος,
Σε αυτήν την πρώτη φάση της έκθεσης συμμετέχουν σαράντα τρεις έλληνες και κύπριοι καλλιτέχνες. Η δεύτερη παράλληλη δράση αναμένεται τον Φεβρουάριο στον επιδραστικό εκθεσιακό χώρο Undercurrent με έδρα το Μπρούκλιν.
Στο κομμάτι της έκθεσης στο πανεπιστήμιο συμμετέχει πλειάδα γνωστών εικαστικών:
Μαργαρίτα Αθανασίου, Μαρία Άντελμαν, Στήβεν Αντωνάκος, Κλίτσα Αντωνίου, Kenji Aoki, Λυδία Βενιέρη, Βαγγέλης Βλάχος, Αντώνης Βολανάκης, Αλέξανδρος Γεωργίου, Εύα Γιαννακοπούλου, Κλειώ Γκιζέλη, Χριστίνα Δημητριάδη, Γιώργος Δρίβας, Μαίρη Ζυγούρη, Διονύσης Καβαλλιεράτος, Πέγκυ Κλίαφα, Πάνος Κοκκινιάς, Γεωργία Κοτρέτσος, Λάππας Αριστείδης, Μανώλης Λεμός-Δασκαλάκης, Ειρήνη Λιναρδάκη, Αριστείδης Λογοθέτης, Μάριον Ιγγλέση, Όλγα Μηλιαρέση-Φωκά και Δέσποινα Δαμάσκου for SPAGHETTO, Μπίλ Μπαλάσκας, Μαργαρίτα Μποφίλιου, Γιώργος Παπαφίγκος, Χαρά Πιπερίδου, Βασίλης Σαλπιστής, Πάνος Σκλαβενίτης, Έφη Σπύρου, Μαρίλια Σταγουράκη, Γιώργος Σταματάκης, Χρυσάν Σταθάκος, Πάνος Τσαγκάρης, Στέφανος Τσιβόπουλος, Νάγια Φραγκούλη, Νίκος Χαραλαμπίδης, Γιούλα Χατζηγεωργίου, Δέσποινα Χατζηπαυλίδου & Ανθή Μουριάδου, Κλεοπάτρα, Χαρίτου,Veronique Bourgoin, Tim D‘Agostino, Karen Finley, Geyer Andrea & Sharon Hayes, Steve C Harvey, Ashley Hunt, Richard Kamler, Renee Magnati, Ilan Manouach,Daina Mattis, Juli Susin, Mischa Twitchin.
Στο χώρο Undercurrent συμμετέχουν αναλόγως οι Χλόη Ακριθάκη, Αλέξης Βασιλικός, Ευγενία Βερελή, Μαρια Γεωργούλα, Ελένη Γληνου, Λυδία Δαμπασίνα, Μάρθα Δημητρόπουλου, Ειρήνη Καραγιαννοπούλου, Ισμήνη Καρυωτάκη, Ηλίας Κοέν, Άννα Λασκάρη, Τζένη Μαρκέτου, Μάρω Μιχαλακάκος, Φρύνη Μουζακίτου, Μανόλης Μπάμπουσης, Ράνια Μπέλου, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Αγγελική Μπόζου, Μαργαρίτα Μυρογιάννη, Μαρία Παπαδημητρίου, Ευρυπίδης Παπαδοπετράκης, Νάτασσα Παπαδοπούλου, Ηλίας Παπαηλιάκης, Τερέζα Παπαμιχάλη, Αιμιλία Παπαφιλίππου, Γεωργία Σάγρη, Κατερίνα Σάρρα, Χριστίνα Σγουρομύτη, Βουβούλα Σκούρα, Ευαγγελία Σπηλιοπούλου, Αντώνης Τσακίρης, Φίλιππος Τσιτσόπουλος, Θάλεια Χιώτη, Ζωή Χούντα, Διονύσης Χριστοφιλογιάννης, Elaine Angelopoulos, Blind Spot, Rafika Chawishe, Mat Chivers, Delia Gonzalez, Ashley Hunt, James Lane, John Newsom, OCD Ensemble, Anastasia Pelias, Irene Ragusini, Duke Riley, Martin Sexton.
Ενσωματωμένη εικόνα

Μία πολύπτυχη πλατφόρμα

Ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός παγκόσμιας εμβέλειας, η πλατφόρμα θα προωθήσει την κοινωνική συμμετοχή στις διεθνείς πολιτιστικές συνεργασίες που αναμένεται να συνάψει. Πρόκειται να πραγματοποιήσει προγράμματα τέχνης και εκπαίδευσης που θα απηχούν την εξελισσόμενη ποικιλομορφία του ελληνικού πολιτισμού. Επιδιώκει να προκαλέσει διαπολιτισμικό διάλογο μέσα από συνεργασίες και νέες πλατφόρμες έκφρασης.

Όπως σημειώνει η ίδια: «Παρά το γεγονός ότι πολλές σύγχρονες εικαστικές συνθέσεις φαίνεται να αρνούνται την παρουσία του θεατή στη διάταξη τους, αυτό που έχει πρωταρχική σημασία για τον κανόνα (canon) της τέχνης σήμερα είναι ο διάλογος με τον θεατή. Η αναγνώριση της παρουσίας του θεατή και της «οπτικότητας» (θέασης) των έργων τέχνης έχει επίσης αποφασιστική συμβολή στο συνεχιζόμενο διάλογο για την αισθητική του μοντέρνου κινήματος».

Με αυτή τη λογική και ως πλατφόρμα, θα υποστηρίξει την έρευνα, τα έργα, τα φεστιβάλ, τα συνέδρια, τα σεμινάρια, τα εργαστήρια, τα προγράμματα φιλοξενίας σε συνεργασία με κορυφαίους εταίρους, ιδρύματα και ιδιώτες στις ΗΠΑ. Θα εστιάσει στα εικαστικά, στις παραστατικές τέχνες (θέατρο, περφόρμανς, χορό), τον πειραματικό κινηματογράφο, τον κινηματογράφο, τα νέα μέσα, την αρχιτεκτονική. Σε όλη αυτήν την προσπάθεια εταίρο αποτελεί και η Κύπρος.

Έτσι ο οργανισμός θα συμβάλλει στην υπέρβαση των στερεότυπων, θα «εισάγει» πρωτοποριακές πρακτικές από το εξωτερικό, θα προωθήσει την ανταλλαγή ιδεών, μεταξύ άλλων.

Η δραστήρια Σωζήτα

Η ελληνίδα εικαστικός, επιφανής επιμελήτρια και επίκουρη καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης CUNY Σωζήτα Γκουντούνα προσφάτως αναδείχθηκε επικεφαλής του Ιδρύματος Ρέιμοντ Πετιμπόν (Raymond Pettibon) όπου διαχειρίζεται την πολύτιμη κληρονομιά του φερώνυμου καλλιτέχνη. Ταυτόχρονα το βιβλίο της με τίτλο Η αναπνοή του Μπέκετ: Αντι–θεατρικότητα και Εικαστικές τέχνες κυκλοφορεί από τις  εκδόσεις Edinburgh και Oxford University Press.
Επιλέχθηκε ως η πρώτη Andrew W. Mellon στην μπιενάλε Performa της Νέας Υόρκης, με διδακτικά καθήκοντα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Εχει επιμεληθεί προγράμματα και εκθέσεις στο New Museum Νέας Υόρκης, στην Ντοκουμέντα, στο πολιτιστικό κέντρο του Ωνασείου στη Νέα Υόρκη.  Έχει σπουδάσει φιλοσοφία, θέατρο  και σκηνοθεσία στο Λονδίνο στην περίφημη βασιλική ακαδημία δραματικών τεχνών Royal Academy of Dramatic Arts και στο Kings College.

Ως καλλιτεχνική διευθύντρια του πρώτου επίσημου Ευρωπαϊκού προγράμματος φιλοξενίας καλλιτεχνών στην Αθήνα (2013-2015) υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού Athens Art Residency, επιμελήθηκε σειρά ατομικών εκθέσεων με σημαντικούς δημιουργούς όπως οι Μάρτιν Κριντ (Martin Creed), Λίντα Μπένγκλις (Lynda Benglis), Ρόι Άσκοτ (Roy Ascott) ενώ συνεργάστηκε στην πάλαι ποτέ διάσημη παραγωγή της Μαρίνας Αμπράμοβιτς «Seven Deaths».

Το 2008 ίδρυσε στο Λονδίνο τον πολιτιστικό οργανισμό Out of the box Intermedia που πραγματοποίησε παραγωγές στο ΕΜΣΤ, στο Μουσείο Μπενάκη, στην Tate Modern, στη Frieze του Λονδίνου, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, στο Αρχαιολογικό μουσείο Δήλου, στο Ιστορικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο ελληνικό Προξενείο Νέας Υόρκης μεταξύ άλλων. Τα τελευταία δώδεκα χρόνια οργανώνει καλλιτεχνικές δράσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, συνέδρια και δημοσιεύσεις που έχουν υποστηριχθεί από τα υπουργεία Πολιτισμού και Τουρισμού, το Ευρωπαικό Ιδρυμα Πολιτισμού, το Βρετανικό Συμβούλιο, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Ίδρυμα ΝΕΟΝ και ιδιωτικές εταιρίες.

Ενσωματωμένη εικόνα

Με τα λόγια της ίδιας

Η Σωζήτα Γκουντούνα λοιπόν αναρωτιέται πώς μπορούν να δοκιμαστούν τα όρια αυτού του «κανόνα» σε σχέση με την ευρύτερη κοινωνία: «Τι συμβαίνει όταν οι θεατές παραμένουν κρυμμένοι από το κοινό και δεν μπορούν να είναι σε κανέναν διάλογο με το έργο τέχνης; Όταν μπορούν να δουν μόνο ένα τοίχο κλεισμένοι σε ένα κύβο χωρίς παράθυρα ή όταν είναι καθισμένοι με δεμένα τα μάτια σε απόλυτη σιωπή, περιμένοντας έναν ανακριτή;».

Όπως επισημαίνει, συστατικό στοιχείο της φυλακής παραμένει η αποσιώπηση, «η σίγαση της ζωής του κρατουμένου, συχνά της δικαιοσύνης, η σίγαση του πόνου ή της πολιτικής έκφρασης. Η μαζική φυλάκιση έχει συζητηθεί ως προς τους βαθμούς μη/ορατότητας, αλλά όχι τόσο όσον αφορά στο φάσμα των διαδικασιών που αποκαλύπτουν το μεταίχμιο μεταξύ της αναπαράστασης της σιωπής και της ορατότητας. Είναι η σιωπή συνδεδεμένη με το αόρατο σε μια σχέση αιτίας-αιτιατού;».

Κρατούμενοι, πρώην κρατούμενοι και οι οικογένειές τους, κοινωνικοί ακτιβιστές, ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες, ίδρυσαν τη δεκαετία του 1970 την οργάνωση GIP (ή Ομάδα Πληροφόρησης για τις Φυλακές). Δίνοντας φωνή στους φυλακισμένους, αποκαλύπτοντας στην κοινή γνώμη τις πραγματικές εμπειρίες τους, η οργάνωση αποσκοπούσε στη ριζική αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος .

Σήμερα το καθεστώς της φυλάκισης ως σιωπηλός και αόρατος χώρος αμφισβητείται σήμερα πρωτίστως από πρώην φυλακισμένους καλλιτέχνες που εργάζονται με κοινότητες που πλήττονται περισσότερο από το σωφρονιστικό σύστημα της Αμερικής και την αστυνόμευση. Εξετάζουν τις ιδιωτικοποιήσεις των φυλακών και την πολιτική οικονομία της μαζικής αύξησης του πληθυσμού κρατουμένων από τη δεκαετία του 1970 στις ΗΠΑ.

«Η ομαδική έκθεση θα διερευνήσει το σωφρονιστικό σύστημα προκειμένου να εξεταστεί εάν η τέχνη και η αισθητική μπορεί να σπάσει τη σιωπή σχετικά με τα κρίσιμα πολιτικά ζητήματα» σημειώνει η Σωζήτα Γκουντούνα, όπως η μαζική φυλάκιση και η μεταρρύθμιση της ποινικής δικαιοσύνης,  η διαφθορά και η κακομεταχείριση και τα έμφυλα δικαιώματα και τα δικαιώματα των ανηλίκων στις φυλακές.

«Η έκθεση θα εξετάσει επίσης τα ζητούμενα σε σχέση και με τα διεθνή διατάγματα για τον κορωνοϊό και τις προεκτάσεις του κατ’ οίκον περιορισμού. Αναγνωρίζοντας τον αντίκτυπο των προγραμμάτων που ενθαρρύνουν το ευρύ κοινό να συνειδητοποιήσει με τους κρατούμενους μέσω της τέχνης ή τους τρόπους με τους οποίους η τέχνη μπορεί να θεραπεύσει τους φυλακισμένους, η έκθεση βασίζεται σε μορφές εκπροσώπησης που έχουν τη δυνατότητα να δείχνουν πέρα από τους εαυτούς τους στο μη αποδεκτό και το απρόσιτο» καταλήγει η επιμελήτρια.

Πληροφορίες:

Το GREECE IN USA προσκάλεσε επίσης την καθηγήτρια και επιμελήτρια  Θάλεια Βραχοπούλου να ανταποκριθεί στο θέμα καλώντας εικαστικούς από την Ασία, και την επιμελήτρια Τρέσα Μπέρμαν (Tressa Berman) με έναν ιστορικό Αμερικανό καλλιτέχνη.

Η πλατφόρμα του ‘Greece in USA’ προσκαλεί καλλιτέχνες, επιμελητές και ακαδημαϊκούς να ανταποκριθούν στο “The Right to Silence?/Δικαίωμα στη Σιωπή;”.

Οι επόμενες εκδηλώσεις σε άλλους πολιτιστικούς χώρους της Νέας Υόρκης θα ανακοινωθούν κατά τη διάρκεια του 2021.

Περισσότερες πληροφορίες στον ιστιότοπο: www.greeceintheusa.com