Πολίν Καρπίδας: Σε δημοπρασία η σπουδαία συλλογή της από το σπίτι της Ύδρας

«Δεν απαιτούνται πολλά από εσάς, εκτός από μια ενασχόληση με την τέχνη και τους καλεσμένους, να κάνετε ηλιοθεραπεία, να κουτσομπολέψετε και να κολυμπήσετε». Αυτά τα ολίγα έγραφε η πρόσκληση, που λάμβαναν κάθε καλοκαίρι επί σχεδόν μία εικοσαετία καλλιτέχνες, διευθυντές μουσείων, γκαλερίστες, ιστορικοί της τέχνης,  όλοι τους εκλεκτά ονόματα του διεθνούς στερεώματος για περάσουν ένα Σαββατοκύριακο σ΄ένα εκπληκτικό αρχοντικό της Ύδρας.

Αποστολέας και οικοδέσποινα ήταν η Πολίν Καρπίδας, συλλέκτρια και προστάτης των τεχνών, ένα ιδιαίτερα σημαίνον πρόσωπο στον κόσμο της τέχνης, αφού την αποκαλούν «μοναδική» και αντίστοιχη στην Ευρώπη της μεγάλης αμερικανίδας συλλέκτριας Πέγκυ Γκούγκενχαϊμ.

Σύζυγος του αείμνηστου μηχανικού και μεγαλοκατασκευαστή Κωνσταντίνου Καρπίδα της εταιρείας «Αρχιρόδον» με δραστηριοποίηση στη Μέση Ανατολή, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Πολίν Καρπίδας έχτισε τη συλλογή της με σύγχρονη τέχνη, σε διάστημα πολλών ετών, με την ενεργή-διάβαζε: χρηματική- υποστήριξη του άντρα της, στην κατοχή του οποίου ως τότε υπήρχαν περισσότερο κλαστικά κομμάτια, όπως Ρενουάρ και Πικάσο.

Ανάμεσα στους τυχερούς παραλήπτες εκείνων των προσκλήσεων έτσι, στα θερινά «εργαστήρια» της συλλέκτριας στην Ύδρα βρίσκονταν διάσημα ονόματα της τέχνης, όπως η Σάρα Λούκας και ο Τζεφ Κουνς, ο Ντέμιαν Χιρστ, ο Γκρέισον Πέρι, ο Τζον Κάριν, η Τρέισι Έμιν, ο Ουρς Φίσερ και άλλοι.

Τα έργα τους κοσμούσαν το υδραίικο αρχοντικό Μπουντούρη με την ανεπανάληπτη θέα στη θάλασσα ως ένα μικρό μόνο μέρος ωστόσο, της συλλογής, που κατέχει η Καρπίδας.

Όλα αυτά διήρκεσαν από το 1996 ως το 2017 ενώ φέτος, μετά την πώληση του σπιτιού – είχε βγει στην αγορά από πέρυσι για 10 εκατομμύρια ευρώ – ακολουθεί και η πώληση 300 και πλέον έργων  της συλλογής, πολλά από τα οποία βρίσκονταν στην Ύδρα.

Η ετήσια συνέλευση τέχνης

Στη δημοπρασία του οίκου Sotheby’s, που θα διεξαχθεί στις 30 και 31 Οκτωβρίου στο Παρίσι αυτά τα έργα αναμένεται να πωληθούν συνολικά για 11 εκατομμύρια ευρώ. Ανάμεσά τους βρίσκονται γλυπτά των γάλλων καλλιτεχνών Κλοντ και Φρανσουά Λαλάν, έργα των Τρέισι Έμιν, Σάρα Λούκας και Ντέμιαν Χιρστ, όπως και φωτογραφίες της Ναν Γκόλντιν.

Εννέα είναι τα έργα των Λαλάν, που  προσφέρονται σ΄αυτή τη δημοπρασία, με πιο ακριβό, το διάσημο  λάχανο-κοτόπουλο  («Très Grand Choupatte») του 2008, που αναμένεται να φθάσει ως και 1,5 εκατ. ευρώ.  Ένα γλυπτό,  που στις φωτογραφίες του σπιτιού της Ύδρας στέκεται καμαρωτά σ΄ένα μικρό μπαλκόνι ατενίζοντας το πέλαγος.

Σε άλλες φωτογραφίες τα έργα τέχνης κυριολεκτικά καταλαμβάνουν τους χώρους δίνοντας μια εντελώς ξεχωριστή, πολύχρωμη και σίγουρα σπάνια εικόνα, την οποία απολάμβαναν οι καλεσμένοι της. Τα τελευταία 50 άλλωστε, η γεννημένη στο Μάντσεστερ συλλέκτρια  ήταν κάτι παραπάνω από ευγενική  οικοδέσποινα.

Τα λεγόμενα «εργαστήρια» ήταν, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Sotheby’s, για την Ευρώπη  Όλιβερ Μπάρκερ,  κάτι σαν «ποιος είναι ποιος από τον κόσμο της σύγχρονης τέχνης ανά πάσα στιγμή». Ή, όπως το έθεσε κάποτε ο Γκρεγκ Μίουρ της Τέιτ Γκάλερι  «μια μορφή ετήσιας Γενικής Συνέλευσης».

Εργαστήρια διασήμων

Παρόντες όλα αυτά τα χρόνια ήταν και άλλοι επιμελητές και διευθυντές μουσείων, όπως  η διευθύντρια της Τέιτ Γκάλερι του Λονδίνου Μαρία Μπάλσοου, ο Νίκολας Κάλιναν διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης Πορτρέτων  του Λονδίνου, η επιμελήτρια τέχνης Μπίατριξ Ραφ (παλαιότερα διευθύντρια του Μουσείου Στέιντελεκ του Άμστερνταμ), ο Τιμ Μάρλοου, ιστορικός τέχνης και διευθυντής του Μουσείου Design του Λονδίνου.

«Η Ύδρα είχε γίνει το χωνευτήρι δημιουργίας μεταξύ των μεγάλων συλλεκτών και της νέας  πρωτοπορίας», λέει ο Μπάρκερ, ο οποίος μάλιστα ήταν μεταξύ παρόντων στην τελευταία συνάντηση, το 2017. «Ένιωσα ότι υπήρχε πολύς εκνευρισμός εκείνη την εποχή», θυμάται σήμερα. Προσθέτοντας, ότι αυτό το συναίσθημα είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς δεν επρόκειτο για κάποιο μεγάλο και επίσημο πολιτιστικό γεγονός στο Λονδίνο ή τη Νέα Υόρκη, που έπαυε να υπάρχει αλλά για μια τόσο ξεχωριστή και σπάνια περίπτωση, που δεν θα επαναλαμβανόταν.

Η ίδια σε συνέντευξή της στο περιοδικό του  Sotheby’s, έχει πει, πως επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Ύδρα στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αμέσως ερωτεύτηκε το απόκρημνο νησί. «Ήμουν στην Αθήνα για έναν γάμο και σκέφτηκα να επισκεφτώ τα κοντινά νησιά», είπε. «Μετά από αυτό, επέστρεφα για να κολυμπήσω από τα βράχια».

Σε μια από τις ελάχιστες συνεντεύξεις της εξάλλου, που είχε δώσει το 2007 στην Μαρίνα Φωκίδη έλεγε για τα «εργαστήρια» της  Ύδρας: « Έχοντας ζήσει τώρα σχεδόν 35 χρόνια στην Ελλάδα και έχοντας υπάρξει μέρος της ελληνικής κληρονομιάς μέσω του γάμου μου με τον αείμνηστο σύζυγό μου, Κωνσταντίνο Καρπίδα, αυτός είναι ένας τρόπος για μένα να συνεχίσω την κληρονομιά του, την ενασχόλησή του και την υποστήριξη των τεχνών».

Εκκεντρική και παθιασμένη

Ενώ η Πολίν όμως, αναφέρεται συχνά, μεταξύ των πιο ισχυρών συλλεκτών  στον κόσμο, όσοι την γνωρίζουν, την περιγράφουν ως μια ζεστή και εκκεντρική προσωπικότητα, της οποίας η αγάπη για την τέχνη πηγάζει από την επιθυμία να μπει στο βάθος του έργου των καλλιτεχνών. Η αγάπη της εξάλλου, για την υποστήριξη των νέων δημιουργών αντανακλάται έντονα στη συλλογή της.

«Η Πολίν έχει εμπλακεί ενεργά στην αναζήτηση και υποστήριξη νεότερων καλλιτεχνών, αναγνωρίζοντας την ανάγκη τους για προστασία», όπως δηλώνει η Σέιντι Κόουλς, της οποίας η γκαλερί σύγχρονης τέχνης στο Λονδίνο αντιπροσωπεύει 50 διεθνείς καλλιτέχνες. «Δεν υπάρχει σύγκριση με άλλους συλλέκτες», λέει. «Η Πολίν είναι μοναδική, είναι διαφορετική, είναι η μεγάλη ντάμα, που βγάζει τα παπούτσια της και συμμετέχει στο χορό»!

Αλλά και ο Ντέιβιντ Τζιλ, επίσης ιδιοκτήτης μιας γκαλερί στο Λονδίνο αναφέρει χαρακτηριστικά:  «Όπως  οι Μαικήνες στο παρελθό ή  Έντουαρντ Τζέιμς ή ακόμη η Πέγκυ Γούγκενχαϊμ, έτσι και η Πολίν ασχολήθηκε πολύ με τους καλλιτέχνες και τα σχέδια που της ανέθεσε. Αυτό έχει δώσει στη συλλογή της μια πολύ προσωπική και μοναδική ταυτότητα. Πάντα avant-garde».

Για να συμπληρώσει την «προσωπογραφία» της ο Μάριο Ταβέλα, πρόεδρος του Sotheby’s France όπου διεξάγεται η δημοπρασία λέγοντας, ότι «Η συλλογή της Πολίν Καρπίδας μιλάει για μια ζωή με ομορφιά».

Πώς άρχισαν όλα

Η 80χρονη σήμερα Πολίν Καρπίδας, καταγόμενη από εργατική οικογένεια, σπούδασε στο Μάντσεστερ σε μία γραμματειακή σχολή και στα είκοσι χρόνια της μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου όμως δεν έμεινε για πολύ. Ένα ταξίδι στην Ελλάδα την έπεισε να παραμείνει στη χώρα μας, ανοίγοντας μάλιστα στην Αθήνα μία μπουτίκ ρούχων με την ονομασία My Fair Lady.  Στην Αθήνα γνώρισε και τον σύζυγό της Ντίνο Καρπίδα και έκτοτε αρχίζει η μεγάλη πορεία της στην τέχνη.

Μέντοράς της έγινε από το 1975 ο Αλέξανδρος Ιόλας, ο παγκοσμίου φήμης συλλέκτης και γκαλερίστας που ήταν έμπορος του Ρενέ Μαγκρίτ και στον οποίο πιστώνεται η ανακάλυψη του Άντι Γουόρχολ. Χρειάστηκε όμως να προσπαθήσει πολύ για να τον πείσει.

«Η ιστορία λέει, ότι η προϋπόθεση για να τη συμβουλέψει ήταν να βάλει χρήματα σε μεσεγγύηση, προκειμένου να δείξει πόσο σοβαρή ήταν αναφορικά με τη συλλογή που ήθελε να φτιάξει», λέει ο Μπάρκερ. Το αποτέλεσμα όμως, ήταν η δημιουργία μιας από τις πιο  σπουδαίες μεταπολεμικές συλλογές τέχνης με ιμπρεσιονιστές, μοντέρνους και ιδιαίτερα σουρεαλιστές καλλιτέχνες. Για τον ίδιο άλλωστε «Η Πολίν είχε το έμφυτο ένστικτο, να εντοπίζει απίστευτα έργα πριν από οποιονδήποτε άλλον».

Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση ενός διάσημου πίνακα του Άντι Γουόρχολ, που η Πολίν και ο Ντίνος Καρπίδας είχαν αγοράσει το 1986 σε δημοπρασία των Sotheby’s για 385.000 δολάρια. Πρόκειται για πίνακα του 1962, που απεικονίζει 200 χαρτονομίσματα του ενός δολαρίου. Όταν τον πούλησαν όμως, το 2007, μετά από έναν πόλεμο προσφορών ο πίνακας έφθασε στα 43,8 εκατομμύρια δολάρια!

Η συμβουλή του Ιόλα

Στο φυλλάδιο για την επερχόμενη δημοπρασία η Πολίν Καρπίδας λέει,  ότι δεν θα ξεχάσει ποτέ μία από τις πρώτες συμβουλές που της έδωσε ο Ιόλας: «Για να καταλάβεις τι προέκυψε στον 20ο αιώνα, πρέπει να επισκεφτείς κάθε μουσείο σε κάθε την πόλη που βρίσκεται, να διαβάζεις τις βιογραφίες των καλλιτεχνών και να συναντάς όλους τους επιμελητές, τους γκαλερίστες και τους εμπόρους. Λόγια που θα θυμάμαι πάντα και προσπάθησα να τηρήσω».

Ο Ιόλας σύστησε επίσης την Καρπίδας στους Λαλάν, τους οποίους επισκέπτονταν τακτικά η ίδια και ο σύζυγός της στο σπίτι και στούντιο τους στο Ουρί, έξω από το Παρίσι. Και μάλιστα αυτό, πριν να ανακαλύψουν οι πολλοί το διάσημο ζευγάρι.

«Η Πολίν ήταν εκεί, όταν οι Λαλάν δεν είχαν κοινό, ούτε καν θεωρούνταν καλλιτέχνες», λέει ο Μπάρκερ. Για να προσθέσει ο ίδιος πως «Η Πολίν είναι μια απολύτως βασική προσωπικότητα στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης. Έχει ένα μέτριο υπόβαθρο, αλλά ταυτόχρονα έχει και αυτή την απίστευτη εργασιακή ηθική της εργατικής τάξης και είναι εντελώς αυτοδίδακτη. Ο άντρας της ήταν εκείνος, που της έδωσε τα μέσα για να αρχίσει να συλλέγει».

Σήμερα ολόκληρη η συλλογή της υπολογίζεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Δραστήρια πάντα, είναι ευεργέτης της Tate και του Sir John Soane’s Museum στο Λονδίνο ενώ ένα εκπαιδευτικό κέντρο στο New Museum της Νέας Υόρκης φέρει το όνομά της και αείμνηστου συζύγου της.

Είναι το Εκπαιδευτικό Κέντρο Πολίν και Κωνσταντίνος Καρπίδας.  Επίσης, το  2012 δώρισε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, συμπεριλαμβανομένης της Υποτροφίας Αριστείας Καρπίδα. Η δωρεά περιελάμβανε επίσης 90 σύγχρονα έργα τέχνης για το μουσείο τέχνης του μουσείου Γουίτγουερθ.

Η Πολίν Καρπίδας ζει πλέον στις ΗΠΑ, όπου βρίσκεται ο γιος της Πάνος, ενώ έχει και μία κόρη, την Ελίζαμπεθ. Νωρίτερα φέτος εξάλλου, έργα της συλλογής της παρουσιάστηκαν σε έκθεση στο Ντάλας.

Διαβάστε επίσης:

Μενδώνη για Βρετανικό Μουσείο: «Μεγάλο ζήτημα ότι η κλοπή έγινε από μέσα»

Δίσκος της Φαιστού: Ένα άλυτο μυστήριο γίνεται τέχνη

Λι Μίλερ: Η φωτογράφος και μοντέλο που έγινε πολεμική ανταποκρίτρια – Η ζωή της ταινία