Πολ Άλεν: Ο ταξιδιώτης του μέλλοντος και η συλλογή του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων

Ένα λαμπερό δάσος με το έδαφος καλυμμένο με φύλλα έχει την υπογραφή του Γκούσταβ Κλιμτ. Ένας επαρχιακός δρόμος, ζωγραφισμένος με ψυχεδελικά μωβ, πράσινα και ροζ χρώματα είναι του Ντέιβιντ Χόκνεϊ. Και μια Μαντόνα με τον Χριστό βρέφος στην αγκαλιά δεν μπορεί παρά να είναι του Μποτιτσέλι.

Πίνακες σαν αυτούς συναντά κανείς σε μουσεία, εκεί όπου ο κόσμος κάνει ουρές για να τα θαυμάσει από κοντά. Λίγοι είναι οι άνθρωποι στον κόσμο, που μπορεί να τα έχουν στο σπίτι τους για να τους συντροφεύει η δύναμη και η ομορφιά τους.

Ένας απ΄αυτούς ήταν σίγουρα ο Πολ Άλεν, ένας θρύλος στον κόσμο της σύγχρονης τεχνολογίας και των υπολογιστών, συνιδρυτής της Microsoft μαζί με τον Μπιλ Γκέιτς, με τον οποίο συνδέθηκαν με το ίδιο όραμα από τα γυμνασιακά τους χρόνια, ένας ιδιοφυής και πραγματικά πολυτάλαντος άνθρωπος, ο οποίος όμως, υπήρξε θρύλος και για τον κόσμο της τέχνης.

Ένα μέρος της περιουσίας του άλλωστε ήταν τέχνη. Αρκεί να σκεφτεί κανείς, ότι στη δημοπρασία, που θα γίνει στις 9 και 10 Νοεμβρίου στη Νέα Υόρκη από τον οίκο Christie’s (και μία δεύτερη σε μελλοντικό χρόνο) τα έργα τέχνης, που θα προσφερθούν από τη συλλογή του εκτιμώνται στο ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Πρόκειται άλλωστε για έργα που παρακολουθούν 500 χρόνια ιστορίας στην τέχνη.

Περισσότερα από 150 έργα βγαίνουν συνολικά στη δημοπρασία κι ίσως είναι η τελευταία φορά που θα παρουσιαστούν όλα μαζί, πριν εξαφανιστούν σε ιδιωτικές συλλογές, ποιος ξέρει για πόσο καιρό. Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο του συλλέκτη, η αδερφή του Τζόντι Άλεν, που είναι εκτελεστής της διαθήκης του τα παραχωρεί προς πώληση, και ακολουθώντας την εντολή του θα προσφέρει όλα τα έσοδα σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, που εκείνος υποστήριξε κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Γέφυρα πέντε αιώνων

Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί, ότι η πολυτιμότερη συλλογή που πουλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία είναι αυτή, που συγκρότησε ο Πολ Άλεν (1953 – 2018). Κι αν είναι κάτι που την χαρακτηρίζει, πέρα από την συγκέντρωση αριστουργηματικών έργων σπουδαίων καλλιτεχνών είναι, όπως αναφέρουν οι επαΐοντες, η επιλογή του, που είχε να κάνει με τους οραματιστές του μέλλοντος στην τέχνη, όπως ήταν κι αυτός άλλωστε σε άλλους χώρους.

Γεφυρώνοντας αυτούς τους πέντε αιώνες  ιστορίας, ο Άλεν αναζήτησε την τέχνη ως μέσο κατανόησης του κόσμου και δημιούργησε μια συλλογή, που καταδεικνύει τη μεταμορφωτική επίδραση των οραματιστών μέσα στη διάρκεια του χρόνου.  Η συλλογή του τιμά αυτούς που τόλμησαν με τα έργα τους να ωθήσουν τον κόσμο μπροστά από την εποχή τους και που αψήφησαν, όπως κι ο ίδιος, τους περιορισμούς και βάδισαν με τόλμη στο μέλλον.

Αξιοποιώντας την δική του προοπτική για το μέλλον έτσι, ο Πολ Άλεν δημιούργησε μια συλλογή τέχνης απαράμιλλης τελειότητας. Αποτελούμενη από διάσημους μεγάλους δασκάλους  και τους πρωτοποριακούς ιμπρεσιονιστές ως τους ηγέτες της μεταπολεμικής αφαίρεσης και τους πρωτοπόρους στη σύγχρονη τέχνη, η συλλογή του χαρτογραφεί το επαναστατικό πνεύμα εξαιρετικών καλλιτεχνών σε 500 χρόνια.

Μποτιτσέλι, Βαν Γκονγκ, Ρενουάρ, Γκογκέν, Μονέ, Σεζάν, Μανέ,Νταλί, Γιαν Μπρίγκελ, Κλιμτ, Μαγκρίτ, Φράνσις Μπέικον, Τζιακομέτι , ακόμη  οι  Τζόρτζια Ο΄Κηφ,  Ρόι Λιχτενστάιν,  Ντέιβιντ Χόκνεϊ περιλαμβάνονται σ΄αυτήν.

«Με τράβηξαν άνθρωποι, που όπως εγώ ανυπομονούσαν να δουν,  τι θα ακολουθούσε και ήθελαν να προσπαθήσουν να το πραγματοποιήσουν», έχει γράψει στα απομνημονεύματά του με τίτλο «Idea Man» το 2011. «Από τη νεότητά μου, δεν σταμάτησα ποτέ να σκέφτομαι σε μελλοντικό χρόνο».

Ο μέλλων χρόνος

Το 1962, η πόλη του Σιάτλ, όπου είχε γεννηθεί,  φιλοξένησε την Έκθεση Century 21, μια παγκόσμια διοργάνωση, που προσέλκυσε πάνω από 10 εκατομμύρια ανθρώπους για να την δουν. Πράγματι με το μότο «Να αναζητήσουμε υποσχέσεις της νέας εποχής», η έκθεση παρουσίασε ό,τι βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στην πρώτη γραμμή της ανθρώπινης καινοτομίας.

Και ο εννιάχρονος τότε Πολ Άλεν δεν μπορούσε παρά να γοητευθεί από το γεγονός, για το οποίο έλεγε αργότερα: «Αφορούσε το μέλλον, οπότε το λάτρεψα». Αυτή η προνοητική τάση άλλωστε θα οδηγούσε και τον ίδιο σε πρωτοποριακές καινοτομίες, που έχουν αλλάξει οριστικά τη σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία.

Ένας παράλληλος δρόμος με την τέχνη,  που έχει ωθηθεί εδώ και πολύ καιρό στην επόμενη εποχή από εκείνους, που δρουν έξω από τους περιορισμούς και τις προσδοκίες της εποχής τους.

Ο Πολ Άλεν πίστευε εξάλλου, επίσης ότι υπάρχει μια βαθιά σύνδεση μεταξύ της τέχνης, της επιστήμης, της φιλοσοφίας και του φυσικού κόσμου, περιγράφοντάς τα ως «διαφορετικά σκέλη της ίδιας πλεξίδας».

Ταυτίστηκε έντονα έτσι, με εκείνους που διερεύνησαν θεωρίες και γνώσεις έξω από τα όριά τους, επιδιώκοντας να συνδεθούν  και να οικοδομήσουν πάνω στις πολλές ανακαλύψεις της ανθρωπότητας.

Η πρώτη εμπειρία

Ως συλλέκτης ήταν παθιασμένος, παρά το πλήθος των ενδιαφερόντων του, είχε αρχίσει μάλιστα να ενδιαφέρεται για την τέχνη, από νεαρή ηλικία, όταν είχε επισκεφθεί την Γκαλερί Tate του Λονδίνου. Εκεί είχε την «πιο εντυπωσιακή» εμπειρία του από την τέχνη, όπως την είχε χαρακτηρίσει ο ίδιος, βλέποντας έργα του Μονέ και του Τέρνερ, που τον άφησαν «έκπληκτο».

Έτσι γεννήθηκε η αγάπη του για την καλλιτεχνική δημιουργία, που εξελίχθηκε σε συλλεκτικό ενθουσιασμό. Αλλά όχι μόνο για να κρατά κλεισμένα τα έργα στο σπίτι του ώστε να τα βλέπει εκείνος αλλά και για να τα «μοιράζεται».

Γενικότερα ωστόσο είχε μία μυστικότητα στα έργα που συνέλλεγε, κι αυτό άλλωστε ήταν επίσης ένα κομμάτι του μύθου του. Αν και δάνειζε πολύ συχνά έργα του σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, δεν προσδιοριζόταν πάντα ως ο ιδιοκτήτης τους και απέφευγε να εμφανίζεται στις αίθουσες δημοπρασιών .

«Ο Πολ πίστευε, ότι η τέχνη εκφράζει μια μοναδική άποψη της πραγματικότητας – συνδυάζοντας την εσωτερική κατάσταση και το εσωτερικό μάτι του καλλιτέχνη – με τρόπο, που μπορεί να μας εμπνεύσει όλους», όπως έχει δηλώσει η Τζόντι Άλεν για τον αδερφό της.

Τα παράθυρα

Η συλλογή του αργότερα θα περιελάμβανε  πολλά αριστουργήματα ζωγραφικής τοπίου σαν αυτά του Τέρνερ που είχε δει, από καλλιτέχνες που επαναπροσδιόρισαν το θέμα.

«Πάντα προσπαθώ να καταλάβω πού πηγαίνει το μέλλον, κοιτάζοντας προς τα έξω με έναν συγκεκριμένο τρόπο, οπότε ίσως αυτός είναι ο λόγος που βρίσκω ενδιαφέροντα τα τοπία», είχε πει σε μια συνέντευξή το 2016 σε συνδυασμό με την έναρξη  της έκθεσης «Seeing Nature: Landscape Masterworks» από η Οικογενειακή Συλλογή Paul G. Allen στο Μουσείο Τέχνης του Σιάτλ. «Μοιάζουν σαν  να είναι παράθυρα σε διαφορετικές πραγματικότητες…», είχε προσθέσει.

 Και πράγματι τα πολλά παράθυρα στον φυσικό κόσμο που συγκέντρωσε ο Άλεν μας προσκαλούν στο μυαλό του δημιουργού και μας επιτρέπουν να σκεφτούμε τη δική μας εξελισσόμενη εμπειρία με τις δυνάμεις της φύσης.

Bytes και αριθμοί

Όπως οι αριθμοί ενός κωδικού υπολογιστή ή οι πινελιές ενός πίνακα, η επικοινωνία παίρνει πολλές μορφές. Με το υπόβαθρό του στην τεχνολογία, ο Πολ Άλεν είχε βαθιά εκτίμηση στους μηχανισμούς, μέσω των οποίων διαχέουμε πληροφορίες, εκφράζουμε συναισθήματα και συνδεόμαστε με τον κόσμο.

«Με ελκύουν πράγματα όπως ο Πουαντιγισμός ή όπως το έργο «Αριθμοί» του Τζάσπερ Τζονς, επειδή προκύπτουν από τη διάσπαση των συστατικών τους,  όπως τα bytes ή οι αριθμοί, αλλά σε διαφορετικό είδος γλώσσας», είχε πει, αναφορικά με τις προτιμήσεις του στην τέχνη.

Η τεχνολογία καθοδηγείται επίσης από πρωτότυπους στοχαστές, και λίγοι το κατάλαβαν αυτό καλύτερα από τον Πολ Άλεν. Ο συνιδρυτής της Microsoft χαρακτηριζόταν όχι μόνο από τη διάνοιά του αλλά και από την αμείλικτη περιέργειά του.

Πέρα από τις καινοτομίες του στη σφαίρα των υπολογιστών  ήταν επίσης εξερευνητής ωκεανών, καταξιωμένος μουσικός, ιδιοκτήτης δύο επαγγελματικών αθλητικών ομάδων, αφοσιωμένος φιλάνθρωπος. Μέσα από τις ευρείες επιδιώξεις του προσπάθησε να λύσει πολύπλοκες προκλήσεις, να επανεξετάσει, τι θα μπορούσε να φέρει η τεχνολογία στον κόσμο και, πάνω απ ‘όλα, να αμφισβητεί συνεχώς το status quo.

Ο Πολ Άλεν ανήκε εν τέλει στην κατηγορία των ανθρώπων που αναζητούν τις μεγαλύτερες αλήθειες. «Κάνω πολλές ερωτήσεις, γιατί πάντα ψάχνω για συνδέσεις μεταξύ διαφορετικών θεμάτων που δεν είναι απαραίτητα προφανείς, αλλά θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να δούμε τον κόσμο μας διαφορετικά ή να τον κατανοήσουμε καλύτερα», όπως είχε πει.

Διαβάστε επίσης:

Ξενοδοχείο ή καταφύγιο ο Σκορπιός; Ο Ριμπολόβλεφ στο νησί του Ωνάση

Το κάλλος στη φύση και στην τέχνη – Τέσσερεις ζωγράφοι δημιουργούν για τη Γη