Poka Yio: Η Athens Biennale επιστρέφει στο φυσικό της χώρο

Ξενίζουν τα κωδικά ονόματα, αλλά αυτά έχει η πρωτοπορία: Την 7η Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο Eclipse, συνεπιμελούνται ο (ιδρυτικός διεθυντής) Poka Yio με τους προσκεκλημένους Omsk Social Club και τον Larry Ossei Mensah (Λάρι Όσεϊ Μένσα).

Ο τίτλος της έκθεσης αναδεικνύει την εξαιρετικά θολή αίσθηση για την πραγματικότητα που έχει κανείς σήμερα εξαιτίας της συνεχούς ρευστότητας της σύγχρονης ζωής.

Σχεδιάστηκε με τρόπο που να αντικατοπτρίζει την πολυεπίπεδη σύγχρονη μεταμορφωτική (παραμορφωτική;) εμπειρία.

Υπόσχεται έτσι να ενεργοποιήσει τη φαντασία του ευρύτερου κοινού σε σχέση με τα μελλούμενα της ύπαρξής του.

Τα έργα της AB7: ECLIPSE θα απλωθούν σε διαφορετικούς χώρους της φθινοπωρινής Αθήνας, γύρω από την πλατεία Δικαιοσύνης (φημολογείται).

Πρόκειται για δημιουργίες από τους ογδόντα συμμετέχοντες καλλιτέχνες που προέρχονται από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Καραϊβική, την Αφρική και την Ευρώπη. Πολλοί από αυτούς εκθέτουν το έργο τους για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Κατά συνέπεια, οι διοργανωτές ελπίζουν να προκαλέσουν διαπολιτισμικό διάλογο για εναλλακτικούς τρόπους συμβίωσης στο εδώ και τώρα.

«Ο τελευταίος χρόνος μάς αποκαλύπτει συνεχώς όψεις, αποχρώσεις και υφές μιας πραγματικότητας που αδυνατούμε να αιχμαλωτίσουμε στην ολότητά της. Πίσω από το θολό βέλο της αναταραχής, της αβεβαιότητας και της ρευστότητας, εκλάμψεις, προφητείες και οιωνοί της καθημερινότητας συνεχίζουν να αντανακλούν τη δυναμική μιας εποχής σε εγρήγορση που μας καλεί», σημειώνουν οι επιμελητές.

Ο διεθνής χαρακτήρας της Μπιενάλε εξάλλου ανέκαθεν διερευνά ζητήματα ταυτότητας, ιστορίας και πολιτισμικής πολυπλοκότητας «που αναδιαμορφώνουν συνεχώς το βίωμα και την αντίληψή μας, διεγείροντας ερμηνείες, αφυπνίζοντας πεποιθήσεις και σκιαγραφώντας πιθανές διεξόδους και παράλληλους κόσμους».

Στην έβδομη έκδοσή της, η Μπιενάλε της Αθήνας παρουσιάζει ό,τι πιο «αιχμηρό» κυκλοφορεί στον πολυεθνικό καλλιτεχνικό διάλογο της Δύσης: Σύγχρονες μαύρες και κουίρ (queer) αφηγήσεις συνομιλούν με αρχέγονα ξόρκια και μύθους, αστρικές πραγματείες και ριζοσπαστικές θεραπευτικές πρακτικές.

Συνθέτουν ένα είδος τελετουργικού όπου ο φόβος, η έκπληξη, το χιούμορ και η ειρωνεία ωθούν τη συνείδηση πέρα από τα όρια της απόλυτης συσκότισης.

Τα έργα θα εκφράσουν κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές αλλαγές που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και στην ίδια την Αθήνα: Την ανερχόμενη μητρόπολη που βρίσκεται στο σημείο συνάντησης της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής -γεωγραφικά, ιστορικά.

Η πρωτεύουσα λειτουργεί έτσι ως σημείο εποπτείας των εκφάνσεων του χρόνου και του τόπου ενώ προκαλεί και το έρωτημα: Βρίσκεται η Δύση σε παρακμή ή σε στιγμή σημαντικής μεταμόρφωσης;

Η έκλειψη αποτελεί φαινόμενο επικαλύψεων και συσκότισης αλλά παραμένει και φαινόμενο κοσμικό, ανθρώπινο: Το βίωμα της έκλειψης ιδωμένο ως καταλύτης για την αναθεώρηση και νέα επεξεργασία ενός ανεπίλυτου παρελθόντος που τροφοδοτεί το άρρητο παρόν. Συμβάλοντας τελικά στη διαμόρφωση του μέλλοντος.

Τί είχε πει ο Έλιοτ;

Ο χρόνος ο παρών και ο χρόνος ο παρελθών
είναι ίσως και οι δύο παρόντες
στον μέλλοντα χρόνο
και το παρελθόν περιέχει το μέλλον

(Μτφ. Σεφέρη).

Διαπολιτισμικός Διάλογος

Η ECLIPSE αναδεικνύει έργα καλλιτεχνών της αφρικανικής διασποράς καθώς και άλλων καλλιτεχνικών φωνών που έχουν ιστορικά περιθωριοποιηθεί.

Μέσα από αυτό το «Μαύρο Πρίσμα» επιχειρείται η αποτύπωση διαφορετικών οπτικών και καλλιτεχνικών πρακτικών της αφρικανικής διασποράς.

Ο διαπολιτισμικός διάλογος εμπλουτίζεται με καλλιτεχνικές παρεμβάσεις που συνθέτουν βιωματικές αφηγήσεις, με στόχο την ενεργοποίηση της φαντασίας των θεατών και τη γέννηση δυνητικών παράλληλων κόσμων και πιθανών εκδοχών του μέλλοντος.

Συνθέτουν αλληλουχία από χώρους που προωθούν ιδέες όπως η «ριζοσπαστική φροντίδα» ή η «φιλία μεταξύ των βιολογικών ειδών». Επίσης αναδεικνόυν στρατηγικές «ηχητικής θέασης». Με αυτόν τον τρόπο η ECLIPSE εκθέτει στο κοινό στη λεγόμενη «διατοπική» προσέγγιση εναλλακτικών τρόπων συνύπαρξης.

Προτείνει την καταστροφή των μηχανισμών καταπίεσης και των παρωχημένων ιδεαλισμών απορρίπτοντας τις κυρίαρχες σχέσεις εξουσίας που διαμορφώνουν τα ιστορικά αφηγήματα.

Χρησιμοποιεί βιωματικά μέσα (παιχνίδια ζωντανής δράσης, ρηξικέλευθες τεχνικές διάδοσης φημών, πειθούς, «συναισθηματικής ύπνωσης» αλλά και ποικίλες σωματικές, ακουστικές, οπτικές και σύνθετες τεχνικές εμβύθισης). Με αυτά ενεργοποιεί την κατασκευή αφηγημάτων, ενορχηστρώνει τροποποιήσεις στην πρόσληψη της τέχνης και στρέφει τον στοχασμό προς το (ιδανικό;) εναλλακτικό μέλλον.

Οι συνεπιμελητές

Omsk Social Club ονομάζεται η καλλιτεχνική κολλεκτίβα της οποίας τα μέλη διατηρούνται ως καλά φυλαγμένο μυστικό. Ουδείς γνωρίζει τα ονόματά τους. Τα έργα τους επίσης δεν αφήνουν ίχνη. Πρόκειται για την πούρα μορφή του εφήμερου και αφηρημένου στη σύγχρονη τέχνη. Περισσότερο υποβάλλουν αισθήματα και αναφέρονται στο υποσυνείδητο.

Διεμβολίζουν τις παραδοσιακές μεθόδους του Live Action Role Play (LARP) μέσα από εγκαταστάσεις εμβύθισης και Real Game Play (RGP).

Υποβάλουν τους συμμετέχοντες σε υπαρξιακές καταστάσεις που βρίσκονται στα όρια της φαντασίας και της πραγματικότητας. Η ζωή σαν όνειρο…

Οι Omsk εργάζονται στενά με δίκτυα θεατών: όλα είναι μοναδικά και λαμβάνουν χώρα δίχως πρόβα.

Οι ζωντανές εγκαταστάσεις που δημιουργούν εξετάζουν το δυνητικό εγώ, την κοινή εμπειρία και τα πολιτικά φαινόμενα με έναν τρόπο που επιτρέπει στα έργα τους να γίνουν τα άυλα υβρίδια ενός σύγχρονου πολιτισμού παράλληλα με τις προσωπικές μοναδικές εμπειρίες του κάθε συμμετέχοντα.

Στο παρελθόν, τα περιβάλλοντα εμβύθισης των Omsk Social Club συνέστησαν τοπία και θεματικές όπως αυτές της rave κουλτούρας, του «survivalism», του «catfishing», της επιθυμίας και της θυσίας, του θετικού trolling, των αλγοριθμικών στρατηγικών και των αποκεντρωμένων κρυπτονομισμάτων.

Έχουν εκθέσει σε όλη την Ευρώπη και σε διάφορα ινστιτούτα, γκαλερί, θέατρα και σε χώρους όπως το Martin Gropius Bau, το House of Electronic Kunst στο Basel, το Mirgos Museum für Gegenwartskunst στη Ζυρίχη, το HKW στο Βερολίνο, το CCCB στη Βαρκελώνη, το Volksbühne στο Βερολίνο και η Stems Gallery στις Βρυξέλλες.

Έχουν συμπεριληφθεί στην Μπιενάλε της Αθήνας (2018), στο Transmediale Festival (2019), στο The Influencers (2018) και στο Impakt Festival (2018). www.punkisdada.com

Ο Larry Ossei-Mensah (Λάρι Όσεϊ Μένσα) χρησιμοποιεί τη σύγχρονη τέχνη ως όχημα για να επαναπροσδιορίσει το πώς βλέπουμε τους εαυτούς και τον κόσμο γύρω μας.

Ο Γκανεζο-Αμερικανός επιμελητής και κριτικός πολιτισμού έχει οργανώσει εκθέσεις και προγράμματα σε εμπορικούς και μη-κερδοσκοπικούς χώρους από τη Νέα Υόρκη έως τη Ρώμη και ανά την υφήλιο.

Έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως οι Firelei Baez, Allison Janae Hamilton, Brendan Fernades, Ebony G. Patterson, Glenn Kaino, Stanley Whitney, Derrick Adams, Mickalene Thomas, Njideka Akunyili Crosby, Federico Somi, Kehinde Wiley μεταξύ άλλων.

Ο Larry Ossei-Mensah έχει παρουσιαστεί σε έντυπα και εκδόσεις όπως οι New York Times, το Artsy και το Cultured Magazine που τον έχρισε ως έναν από τους επτά επιμελητές για να παρακολουθεί κανείς το 2019.

Έχει συνεργαστεί με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Poka-Yio

Ο Poka-Yio (aka Πολύδωρος Καρυοφύλλης) ίδρυσε τον Mη κερδοσκοπικό οργανισμό Athens Biennale το 2005 μαζί με τον πάλαι ποτέ κριτικό τέχνης στην εφημερίδα Το Βήμα Αυγουστίνο Ζενάκο και την Ξένια Καλπατσόγλου.

Η πρώτη εκείνη ριζοσπαστική Μπιενάλε της Αθήνας Destroy Athens του 2007 σηματοδότησε την ξεκάθαρη τομή με το εικαστικό παρελθόν της πόλης.

Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως Αναπληρωτής Καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και υπεύθυνος Οπτικού Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση.

Έχει συνθέσει δρώμενα δημόσιου χαρακτήρα, σειρές ζωγραφικών έργων, πολύμορφες εγκαταστάσεις, περφόρμανς και παραστάσεις πολλαπλών μέσων. Έχει επίσης γράψει και σκηνοθετήσει θεατρικά έργα και έχει κάνει πολλές performances, έργα video και multimedia παραστάσεις, βίντο.

Συχνά επιμελείται μεγάλης κλίμακας καλλιτεχνικά πρότζεκτ τα οποία εμπνέεται ως gesamtkunstwerk -ολότητα σύνθεσης, περιεχομένου, σύλληψης, εκφραστικών μέσων.

Ο κύριος θεματικός άξονας του έργου του επικεντρώνεται στο δίπολο «Έλξη-Αποστροφή» στην εποχή του «Πολιτισμού της Επιθυμίας».

Ταυτότητα

Οι διάφορες Μπιενάλε ανά τον κόσμο αποτελούν μεγάλης κλίμακας διεθνή εικαστικά δρώμενα που διεξάγεται κάθε δύο χρόνια (biannual, μπιενάλε προκύπτει από τον ιταλικό όρο) στην εκάστοτε πόλη.

Η Μπιενάλε της Αθήνας λειτουργεί ως παρατηρητήριο συλλογικών ζητημάτων και ως πλατφόρμα ανάδειξης του σύγχρονου πολιτισμού στην αθηναϊκή μητρόπολη. Προωθεί πειραματικές φόρμες και ποικίλες επιμελητικές προσεγγίσεις έτσι ώστε η εγχώρια καλλιτεχνική παραγωγή να συμβαδίζει με τη διεθνή σκηνή της σύγχρονης τέχνης.

Το κυρίως πρόγραμμά της εμπλουτίζεται με παράλληλες δράσεις (περφόρμανς, εργαστήρια, διαλέξεις).

Για τα δεδομένα της Ελλάδας συνιστά ίσως τη μεγαλύτερη διεθνή καλλιτεχνική οργάνωση σύγχρονης τέχνης.

Διοργανώνεται από τον Μη-Κερδοσκοπικό Οργανισμό Athens Biennial.

Iδρύθηκε το 2005 από την Ξένια Καλπακτσόγλου, τον Αυγουστίνο Ζενάκο και τον Poka-Yio.

Αναγνωρίστηκε ως μία από τις πιο σημαντικές και καινοτόμες πολιτιστικές πρωτοβουλίες στην Ευρώπη από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Ίδρυμα (European Cultural Foundation, 2015 ECF Princess Margriet Award for Culture).

Μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει έξι εκδόσεις: AB1: DESTROY ATHENS (2007) • AB2: HEAVEN (2009) • AB3: MONODROME (2011) • AB4: AGORA (2013) • AB5to6: OMONOIA (2015 – 2017) • AB6: ANTI (2018).

H 7η Μπιενάλε της Αθήνας υλοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Ε.Π. «Αττική» του ΕΣΠΑ 2014-2020, τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Onassis Culture. Η AB7: ECLIPSE διοργανώνεται από την Μπιενάλε της Αθήνας.

Πληροφορίες

Η Μπιενάλε της Αθήνας ECLIPSE θα πραγματοποιηθεί από τις 24 Σεπτεμβρίου έως τις 28 Νοεμβρίου 2021.