Πιερ Καρντέν: «Γεννήθηκα καλλιτέχνης, αλλά είμαι επιχειρηματίας»

Σχεδίασε από ρούχα και αξεσουάρ ως κάθε είδους αντικείμενα, από στυλό ως έπιπλα και ως αυτοκίνητα, διακρίθηκε για τις επιχειρηματικές κινήσεις του όχι μόνον στον χώρο της μόδας αλλά και των ξενοδοχείων, της διατροφής και της εστίασης και το ύφος του υπήρξε πάντα εύκολα αναγνωρίσιμο.

Φουτουριστικό, «διαστημικό», πρωτοποριακό και τολμηρό σε κάθε περίπτωση, με τα γεωμετρικά σχήματα και μοτίβα και το στιλ unisex να μιλούν για ένα μέλλον, που ακόμη δεν έχει έρθει. Ένας σπουδαίος δημιουργός υπήρξε ο Πιερ Καρντέν που πέθανε σήμερα σε ηλικία 98 ετών, έχοντας ιδρύσει μια τεράστια αυτοκρατορία στο χώρο της μόδας, με σπουδαίο επίσης ανθρωπιστικό έργο σε όλο τον κόσμο, μια ανήσυχη και ιδιοφυής προσωπικότητα, που είδε όλα τα όνειρά του να γίνονται πραγματικότητα, ακόμη κι αν δεν ήταν πάντα απολύτως επιτυχημένα.

Κι ενώ τα τελευταία χρόνια οι ρετροσπεκτίβες για το έργο του ακολουθούσαν η μία μετά την άλλη στα μεγάλα μουσεία του κόσμου, εκείνος συνέχιζε να δημιουργεί νέα κομμάτια Haute Couture και να προωθεί την τεράστια επιχείρησή του από το εξαώροφο κτήριο της rue du Faubourg Saint-Honoré, αριθμός 59 όπου είχε όλες τις δραστηριότητές του. Όχι μόνον οι Παριζιάνοι αλλά οι διάσημοι όλου του κόσμου ντύνονταν εκεί, όπως οι σταρ της δεκαετίας του ’60 Ελίζαμπεθ Τέιλορ, Μπριζίτ Μπαρντό, ακόμη και οι Μπητλς, που τα επαναστατικά σακάκια τους χωρίς πέτο, που φορούσαν στο «The Ed Sullivan Show έγιναν το νέο πρότυπο για μια γενιά που ως τότε φορούσε τα κοστούμια του πατέρα τους.

Αλλά σε μια καριέρα που διήρκεσε περισσότερα από τα τρία τέταρτα του αιώνα, η έξυπνη, επιχειρηματική αίσθηση του Καρντέν τον έκανε προσιτό στον καθένα. Δίνοντας άδειες για την χρήση του ονόματός του -και συχνά μόνο αρχικά- σε καθημερινά αντικείμενα, όπως στυλό, ρολόγια, παντελόνια και παπούτσια και αργότερα ξενοδοχεία, αρώματα και εστιατόρια, έγινε πρωτοπόρος, καθιστώντας προσιτό στους πολλούς τον κόσμο της μόδας. Δίκαια λοιπόν τον είχαν αποκαλέσει «Ναπολέοντα των αδειών» ενώ τα προϊόντα του πουλήθηκαν σε περισσότερες από 140 χώρες σε πέντε ηπείρους.

Από τη Βενετία στο Παρίσι

Γεννημένος Ιταλός, ως Πιέτρο Κοστάντε Καρντίν είδε το πρώτο φως του κόσμου το 1922 στο Σαν Πιάτζιο ντι Γκαλάτλα κοντά στη Βενετία. Από δύο ετών όμως βρέθηκε στο Παρίσι, όπου μετακόμισαν οι γονείς του, όπως λέγεται για να αποφύγουν τον επερχόμενο φασισμό στην Ιταλία.

Μεγάλωσε στο Σεντ Ετιέν και ο πατέρας του, που ήταν έμπορος κρασιών, ήθελε να τον δει αρχιτέκτονα. Και πράγματι αυτό έγινε, μόνον που θα χρειαζόταν να περάσουν μερικά χρόνια πρώτα, καθώς ο νεαρός Πιέρ ενδιαφερόταν από πολύ νωρίς για την ραπτική.

Από 14 χρονών έτσι μαθήτευσε κοντά σε ράφτες ενώ μερικά χρόνια αργότερα βρέθηκε να εργάζεται κοντά σε έναν ράφτη στο Βισύ, όπου για πρώτη φορά άρχισε να ασχολείται με τα γυναικεία ρούχα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ωστόσο τα σχέδιά του μπήκαν σε αναστολή, με τον ίδιο να αφιερώνεται στο έργο του στον Ερυθρό Σταυρό.

Η εποχή του Πιέρ Καρντέν άρχισε να ανατέλλει από το 1945. Ήταν τότε, που μετακόμισε στο Παρίσι για να σπουδάσει πράγματι αρχιτεκτονική αλλά κυρίως να μπει στον κόσμο της μόδας. Αρχικά συνεργάστηκε με τον οίκο Paquin και την Έλσα Σκιαπαρέλι ενώ τον ίδιο χρόνο γνώρισε τον Ζαν Κοκτώ και τον Κριστιάν Μπεράρ για τους οποίους σχεδίασε μάσκες και κοστούμια για την ταινία τους «Η ωραία και το τέρας». Τον επόμενο χρόνο βρέθηκε να εργάζεται ως ράφτης κοντά στον Κριστιάν Ντιορ, ο οποίος μόλις είχε ανοίξει οίκο μόδας και το 1950 ίδρυσε την δική του επιχείρηση, μόνον με 20.000 φράγκα. Έδρα του τότε ήταν μια σοφίτα, που βρίσκεται στον αριθμό 10 της rue Richepanse και πρώτη του μεγάλη δουλειά ήταν τριάντα κοστούμια αλλά και μάσκες για ένα μεγάλο πάρτι που διοργάνωσε τον Σεπτέμβριο του 1951 στο Παλάτσο Λάμπια της Βενετίας ο εκκεντρικός, πολυεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης του Κάρλος ντε Μπιστιγκουί.

Δυναμική αρχή

Το 1952, ο Πιερ Καρντέν παρουσίασε την πρώτη του συλλογή haute couture και λίγο αργότερα θα γινόταν ο πρώτος που θα εντόπιζε ως μεγάλη αγορά της υψηλής ραπτικής την Ιαπωνία _είναι ακόμη και σήμερα_ όπου ταξίδεψε το 1959. Στο μεταξύ εγκαινίασε και την πρώτη μπουτίκ του στο Παρίσι και το 1960 παρουσίασε και την πρώτη του συλλογή για άντρες. Τότε ήταν, που καθιέρωσε το λογότυπό του ως σχεδιαστή σε ρούχα και όχι μόνον ενώ το 1966 έκανε και παιδική συλλογή. Από εκεί και μετά, οι σταθμοί στην καριέρα του πολλοί, σημαντικοί αλλά και διαφορετικοί.

Το 1970 βρέθηκε στην NASA, όπου εκτός των άλλων φόρεσε και ο ίδιος την διαστημική στολή του Νιλ Αρμστρογκ όταν είχε πατήσει στη Σελήνη ενώ παράλληλα δημιούργησε και αυτός το δικό του σχέδιο (άγνωστο αν χρησιμοποιήθηκε). Η μεγάλη αγάπη του εξάλλου για τα διαστημικά ταξίδια και την εξερεύνηση γενικά του διαστήματος αποτυπώθηκε, όπως είναι γνωστό και στα ρούχα του, εισάγοντας έτσι, μια καινούργια τάση με απλές, μίνιμαλ γραμμές και μια σιλουέτα, που χαρακτηρίστηκε ελάχιστα θηλυκή αλλά πάντως πρωτότυπη. Ο συνδυασμός μίνι και μάξι της δεκαετίας του ΄70 ήταν επίσης δική του πρόταση, το ίδιο όμως και τα ρούχα- φόρμες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που σχεδίασε τις στολές για την Pakistan International Airlines, που φορέθηκαν από το 1966 έως το 1971, ούτε ότι επανασχεδίασε την εθνική ενδυμασία των Φιλιππίνων (Barong Tagalog).

Στην δεκαετία του ΄70 όμως αρχίζει ουσιαστικά και η δραστηριότητα του Καρντέν σε άλλους χώρους, όπως αίφνης ο σχεδιασμός επίπλων (το ΄75 άνοιξε την πρώτη του μπουτίκ στο Παρίσι) ενώ το εμπορικό του σήμα επεκτείνεται με επιτυχία σε αρώματα και καλλυντικά. Και από εκεί όμως, πέρασε γρήγορα και σε άλλους είδους προϊόντα, από αλυσίδες μπρελόκ, στυλό, καπελάκια μπέιζμπολ, ακόμη και τσιγάρα, που δεν έχουν καμία σχέση με την μόδα. Ήταν η περίοδος, που θεωρήθηκε ότι η φίρμα του εξέπεσε, χάνοντας με την πληθώρα αυτής της προσφοράς την ταυτότητα και το κύρος της. Επικρίθηκε πολύ γι΄αυτό, και το αμερικανικό Women’s Wear Daily (WWD) μάλιστα, που πριν από μερικά χρόνια τον αποθέωνε, είχε γράψει το 1995, ότι «Ο Πιερ Καρντέν πούλησε το όνομά του για χαρτί υγείας».

Η επέκταση

Ο βιομηχανικός σχεδιασμός εξάλλου ήταν πάντα μέσα στα ενδιαφέροντά του, που στην δεκαετία του ΄70 εστιάσθηκαν επίσης στην αυτοκινητοβιομηχανία. Ο Καρντέν συνεργάστηκε με την American Motors Corporation (AMC) για τον σχεδιασμό του εσωτερικού του «Javelin» το 1972 και όπως ειπώθηκε, τα τολμηρά και παράξενα χρώματα και σχέδιά του έδωσαν «μερικά από τα πιο τρελά υφάσματα και μοτίβα που έχουν εμφανιστεί ποτέ σε αμερικανικό αυτοκίνητο».

Αλλά και η επέκταση στον χώρο της εστίασης δεν άργησε να έρθει, με την αγορά το 1981 των εστιατορίων Maxim, που γρήγορα απέκτησαν υποκαταστήματα στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και το Πεκίνο ενώ ταυτόχρονα δημιουργήθηκε και μία αλυσίδα των Maxim’s Hotels στην Καλιφόρνια. Τα προϊόντα διατροφής με την ίδια επωνυμία ήταν μία φυσική συνέχεια.

Όσον αφορά τα κτήρια, το 1991 είχε αγοράσει το Palais Bulles, ένα κτήριο 1200 τ.μ. γνωστό για τις καμπύλες γραμμές του, που αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή ενώ όλοι οι χώροι του, μαζί και τα δέκα υπνοδωμάτια, διακοσμήθηκαν εκ νέου από σύγχρονους καλλιτέχνες. Απέκτησε όμως και ένα κάστρο στο Λακόστ, διάσημο, διότι κάποτε είχε ζήσει εκεί ο Μαρκήσιος ντε Σαντ. Το κτήριο ωστόσο είναι σε ερειπιώδη κατάσταση, έτσι έχει αποκατασταθεί ως σήμερα, ένα μέρος του μόνον, όπου οργανώνονταν πάντως από τον ίδιο πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Τέλος η Βενετία, ο τόπος καταγωγής του ήταν πάντα στην καρδιά του, έτσι κάποια στιγμή αγόρασε το παλάτσο «Κα΄ Μπραγκαντίν», κατοικία του Giovanni Bragadin di San Cassian (1733–1758), Επισκόπου της Βερόνας και του Πατριάρχη της Βενετίας, αν και ο ίδιος είχε πει κάποτε, ότι ήταν το σπίτι του Καζανόβα.

Μέχρι τη δεκαετία του 2000, η φίρμα Pierre Cardin είχε χάσει μέρος της αξίας της στην αγορά και είναι γνωστό, ότι όταν το 2011 προσπάθησε να την πουλήσει για 1 δισ. Ευρώ, δεν βρήκε αγοραστή. Ωστόσο, ο Cardin εξακολουθεί να θεωρείται πρωτοπόρος στον προσοδοφόρο κόσμο του φουτουρισμού, της μόδας και των εμπορευμάτων. Όπως είπε στους New York Times το 1987: «Γεννήθηκα καλλιτέχνης, αλλά είμαι επιχειρηματίας».