Περικλής και Ντίκος Βυζάντιος- Μαζί για πρώτη φορά σε έκθεση

Πατέρας και γιος για πρώτη φορά μαζί, σε μια έκθεση. Κι όταν πρόκειται για τον Περικλή και τον Ντίκο Βυζάντιο, δύο σημαντικές μορφές της ελληνικής και γενικότερα ευρωπαϊκής ζωγραφικής, που διέγραψαν μια δυναμική πορεία στην τέχνη, τότε η έκθεση δεν είναι απλώς η συνάντηση δύο ομοτέχνων και η παρακολούθηση της εξελικτικής πορείας τους αλλά και μια εμπειρία αναζήτησης κοινών στοιχείων, ομοιοτήτων και αντιθέσεων.

Όλων δηλαδή, εκείνων των χαρακτηριστικών, που διαμόρφωσαν τον καθένα τους και συνθέτουν το σημείο τομής δύο διαφορετικών κόσμων, κοσμοθεωριών και ζωγραφικών επιλογών. Με τίτλο ακριβώς «Περικλής και Ντίκος Βυζάντιος – Ζωγραφικές Συγγένειες και Αντιθέσεις» η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη από τις 3 Απριλίου περιλαμβάνοντας έργα της καλλιτεχνικής τους διαδρομής από ιδιωτικές συλλογές αλλά και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

«Σκοπός και των δύο ήταν η τέχνη τους να εκφράζει μια νέα μορφοπλαστική πρόταση, μια Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη με βαθιές ρίζες, που αγγίζουν την ουσία του σήμερα “εν ισοτιμία και ισομοιρία” », όπως αναφέρει ο επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής εικαστικού προγράμματος του Ιδρύματος Τάκης Μαυρωτάς. Και αυτό συνιστά μια βασική ομοιότητά τους, αν και, από την άλλη πλευρά είναι δύσκολο το εγχείρημα της προσέγγισης και κατανόησης της σχέσης τους, των συγγενών αλλά και των αισθητικών διαφορών τους με τα κοινά θεματικά και πλαστικά γνωρίσματα, τα χαρακτηριστικά και τις επιδράσεις, τα διαφορετικά ρεύματα και τους ρυθμούς τους, όπως προσθέτει ο ίδιος. Σε κάθε περίπτωση όμως η αντιπαράθεση αυτών των δύο ζωγραφικών κόσμων αποκαλύπτει τον διαφορετικό τους χαρακτήρα, καθώς σε όλη τους τη ζωή αγωνίστηκαν με το ακαθόριστο και το μυστηριακό σύμπαν της δημιουργίας.

Η απόλαυση της ζωγραφικής

Με σπουδές στην École des beaux-arts και στην Académie Julian στο Παρίσι ο Περικλής Βυζάντιος (1893-1972) υπήρξε δραστήριο μέλος της ελληνικής εικαστικής σκηνής ενταγμένος στους νεωτεριστές καλλιτέχνες και είδε τα έργα του να παρουσιάζονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό συμμετέχοντας και σε διεθνείς διοργανώσεις, όπως η Μπιενάλε της Βενετίας και η Διεθνής Έκθεση του Παρισιού ενώ είχε τιμηθεί με κρατικές διακρίσεις.

Ως ιμπρεσιονιστής ασχολήθηκε κυρίως με την τοπιογραφία και την προσωπογραφία αλλά επίσης, υπήρξε το 1922 ο επίσημος σκιτσογράφος της Δίκης των Έξι ενώ αργότερα, στον πόλεμο του 1940 φιλοτέχνησε στην αφίσα του Πολεμικού Λαχείου για την υποστήριξη των οικογενειών των στρατιωτών.

«Σκέφτομαι το πόσο τυχερός είναι ο Βυζάντιος, που έζησε σε μια εποχή όπου η παράδοση, οι συνήθειες και τα έθιμα της μεγάλης εποχής της ζωγραφικής ήταν ακόμα ζωντανά και συγχρόνως ήταν και η εποχή των ανησυχιών, των πειραματισμών και των σύγχρονων ρευμάτων, χωρίς να έχει χαθεί η σοφία της παράδοσης», όπως σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης ο ζωγράφος Στέφανος Δασκαλάκης για το έργο του Περικλή Βυζάντιου. «Μπόρεσε να πειραματιστεί χωρίς μονομανίες και χωρίς φανατισμό. Άλλωστε η γαλήνη που υπάρχει στα έργα του προκύπτει εν μέρει από αυτό το είδος εκεχειρίας, που έκανε στο πρόσωπό του –και κατ’ εξαίρεση– η ζωγραφική με την αγωνία για διάκριση, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στη χαρά και την απόλαυση της ζωγραφικής. Νοιώθεις πως για μια στιγμή η ζωγραφική μπορεί και ξεφεύγει, αποφεύγει τον θόρυβο και μένει με τον εαυτό της».

Ο ισορροπιστής της σύλληψης και της αναλυτικής σκέψης

Ο ίδιος έδωσε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής στον γιο του Ντίκο –Κωνσταντίνο- Βυζάντιο (1924-2007), ο οποίος σε νεαρή ηλικία έγινε δεκτός στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ αμέσως μετά τον πόλεμο ως αποδέκτης υποτροφίας του Γαλλικού Ινστιτούτου συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, όπου και έμεινε μόνιμα. Μέλος των πνευματικών και καλλιτεχνικών κύκλων της εποχής συνεργάσθηκε με σημαντικούς δημιουργούς και συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Τζακομέτι.

Η αναγνώρισή του στην Γαλλία ήρθε γρήγορα, έργα του βρέθηκαν σε μεγάλα μουσεία του κόσμου –και σε ελληνικά, Εθνική Πινακοθήκη και Μπενάκη- ενώ είχε πολλές και σημαντικές διακρίσεις, όπως από την Γαλλική Δημοκρατία του Ιππότη των Τεχνών και των Γραμμάτων επί υπουργίας Ζακ Λανγκ και του Ταξιάρχη των Τεχνών και των Γραμμάτων.

Και όπως αναφέρει ο ζωγράφος Αλέξης Βερούκας για το έργο του «Να παρακολουθείς τον Ντίκο να μιλάει ήταν κάτι σαν σεμινάριο στην Hautes Études. Πίσω από τις κουβέντες του διέκρινες τον απόηχο των φράσεων που είχε ακούσει ο ίδιος από τα χείλη του Σαρτρ αλλά κυρίως του Τζακομέτι, του σημαντικότερου ίσως φίλου στη ζωή του. Όσο μιλούσε, τα μακριά του δάχτυλα σχεδίαζαν γραμμές, κύκλους, επίπεδα σαν να συνέθεταν μια από τις “διαστημικές natures mortes” του στον αέρα. Αναπόφευκτα, και από τις αναφορές του στις συζητήσεις μας, κάναμε την αναδρομή στη “σύγχρονη κιβωτό” του Μερλιέ και του Μιλλιέξ που τη λέγαν “Mataroa”».

Ο ίδιος τον χαρακτηρίζει επίσης, ως έναν ισορροπιστή της σύλληψης και της αναλυτικής σκέψης αλλά ταυτόχρονα του πάθους και του διονυσιακού οίστρου. «Σε ένα τέτοιο σχοινί πέρασε τη ζωή του ως δημιουργός στο Παρίσι», προσθέτει. «Η πρώτη πόρτα που άνοιξε γι’ αυτόν ήταν του εργαστηρίου του Δημήτρη Γαλάνη, φίλου του Περικλή, και έτσι το όνομά του άρχισε να λειτουργεί ως δελτίο ελευθέρας στον καλλιτεχνικό κόσμο του Παρισιού. Γρήγορα το έργο του εντάσσεται στο ορμητικό κίνημα της χειρονομιακής αφαίρεσης στο Παρίσι και το εντυπωσιακό ταλέντο του εξασφαλίζει εκθέσεις στις γκαλερί της αιχμής της εποχής».

Η συνομιλία πατέρα και γιου

Η έκθεση Περικλής και Ντίκος Βυζάντιος προτείνει έτσι, μια πλατιά γνωριμία της δημιουργικής περιπέτειας δύο αυτών ζωγράφων, που είχαν ολοκληρωμένη αισθητική άποψη και διαισθητική σκέψη. «Η μοναδικότητα του χαρακτήρα τους», όπως λέει ο επιμελητής της έκθεσης, δηλαδή «η υπευθυνότητα, η ευαισθησία, ο ενθουσιασμός και η αισθητική τους καλλιέργεια, τους οδήγησε στην ιδεατή πληρότητα της προσωπικής τους έκφρασης με την ατέρμονη δημιουργική τους δράση και τη βαθιά τους αισθαντικότητα. Η καθαρότητα του έργου τους φανερώνει το εύρος μιας πολύτροπης ζωγραφικής με ενάργεια και χάρη, στοχαστικότατα και διεισδυτικότητα, που διεκδικεί στέρεα τη θέση της στο αύριο».

«Ας φανταστούμε δύο καλλιτέχνες να συνομιλούν μέσα από τα έργα τους σε έναν μουσειακό χώρο», σημειώνει εξάλλου στον κατάλογο η μουσειολόγος Ιφιγένεια Μποτζάκη. «Μια τέτοια «συνάντηση» δεν είναι μόνον οπτική, αλλά μια εμπειρία δυναμική που καλεί και τον επισκέπτη να μετέχει στη συζήτηση. Κάθε έκθεση, κάθε έργο που συναντά κανείς είναι ένας νέος κόσμος που αποκαλύπτεται μπροστά του. Αυτές οι στιγμές ανακάλυψης, οι “συναντήσεις” με την τέχνη, αποτελούν σημεία καμπής που ενεργοποιούν εσωτερικούς μηχανισμούς και βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας».

Για την συγκρότηση της έκθεσης, να σημειωθεί, ότι μέρος των έργων προέρχεται από τη συλλογή του Αλέξανδρου Λιακόπουλου και συμπληρώνεται με δανεισμούς από τις συλλογές των Αντώνη Κομνηνού, ΕΜΣΤ, Νίκου Παπαγεωργίου, Κυριάκου Τσιφλάκου και Χρήστου Λαρσινού.

Info
Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη: Βασιλίσσης Σοφίας 9 και Μέρλιν 1, τηλ. 2103611206
Έκθεση΅«Περικλής και Ντίκος Βυζάντιος – Ζωγραφικές Συγγένειες και Αντιθέσεις»
Διάρκεια: 3 Απριλίου – 21 Σεπτεμβρίου

 

Διαβάστε επίσης 

Μια Ελληνίδα σε βασιλικές αυλές

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Ο άνθρωπος στο επίκεντρο της νέας έκθεσης

Τατόι: Υπασπιστήριο με ιστορία και χοιροστάσιο που γίνεται πωλητήριο