Θεωρήθηκε η εξαγορά της χρονιάς στην αγορά της τέχνης. Λίγο πριν από την πανδημία, ο γαλλομαροκινός μεγιστάνας Πατρίκ Ντραχί απέκτησε τον οίκο Sotheby’s με τίμημα 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Αλλάζει σήμερα όχι μόνο τον ιστορικό οίκο αλλά και τους όρους του παιχνιδιού όλης της αγοράς. Αλλά πρέπει κανείς να πάρει τα πράγματα από την αρχή.

Θάνατος, διαζύγιο, χρέη

Θάνατος, διαζύγια, χρέη. Οι λόγοι που δρουν ως καταλύτες για μεγάλες δημοπρασίες. Όταν στις 15 Νοεμβρίου ο Sotheby’s σήκωσε το σφυρί για να σημάνει το τέλος της δημοπρασίας, οι πωλητές Χάρι και Λίντα Μακλόου (Harry, Linda Maclowe) απουσίαζαν από το διακριτικό θεωρείο (skybox αγγλιστί). Από εκεί είθισται να παρακολουθούν οι συλλέκτες την πορεία της συλλογής τους στην αίθουσα. Όμως, το διαζύγιο του Αμερικάνου μεγιστάνα κτηματομεσίτη και της πρώην συζύγου του (επί σχεδόν 60 χρόνια) θεωρείται από τα χειρότερα της σύγχρονης εποχής. Ως λύση ανάγκης, ο δικαστής πρότεινε να πουλήσουν τη μεγαλειώδη συλλογή 65 έργων τέχνης από τον 20ο αιώνα και να μοιραστούν τα κέρδη.

Απευθύνθηκαν στον Sotheby’s. Τους έπεισε εικάζοντας κέρδη 600 εκατομμυρίων δολαρίων από τη δημοπρασία της συλλογής τους. Μία τόσο πληθωρική πρόβλεψη έμοιαζε να στηρίζεται σε δεδομένα άλλων εποχών, πριν από την οικονομική και υγειονομική κρίση. Ωστόσο, ο οίκος δικαιώθηκε. Συγκέντρωσε μάλιστα 676 εκατομμύρια δολάρια (μαζί με το ποσοστό του). Το Μάιο θα πραγματοποιηθεί συμπληρωματική δημοπρασία.

Ο Πάτρικ Μακλάου με τη νέα του σύζυγο, Πατρίσια

Το παιδί από την Αλγερία

Όταν πριν από τρία καλοκαίρια ο Πατρίκ Ντραχί εξαγόραζε τον Sotheby’s, πολλοί σήκωναν το φρύδι με σκεπτικισμό. Ο ίδιος όμως υπήρξε πάντα γειωμένος στον κόσμο των αριθμών. Ο δισεκατομμυριούχος των τηλεπικοινωνιών έφτασε στη νότια Γαλλία σε ηλικία 15 ετών από την Αλγερία με τους γονείς του, καθηγητές μαθηματικών. Σπούδασε σε δύο φημισμένα πανεπιστήμια, την École Polytechnique και την École Nationale Supérieure de Télécommunications.

Αρχικά εργάστηκε στη Philips και ύστερα μεταπήδησε σε θυγατρική του αμερικανικού κολοσσού Liberty Global. Μέσα σε λιγό καιρό εδραιώθηκε ως κορυφαίος επιχειρηματίας στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών αγοράζοντας τη γαλλική SFR (η δεύτερη μεγαλύτερη στην κινητή τηλεφωνία) και διάφορες αμερικανικές εταιρείες (Suddenlink, Cablevision…). Επίσης, του ανήκει η Portugal Telecom. Προεδρεύει σήμερα στον όμιλο τηλεπικοινωνιών Altice που ίδρυσε το 2001.

Μέσω του Ιδρύματος Πατρίκ και Λίνα Ντραχί (Patrick and Lina Drahi Foundation) στηρίζει με εκατομμύρια ευρώ κοινωνικά προγράμματα στον τομέα της επιστήμης, των μαθηματικών και της τέχνης στην Ευρώπη.

Το ζοφερό όμως 2019, η αγορά τον χλεύαζε. Ο οίκος δημοπρασιών βρισκόταν στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης επί 31 έτη. Οι επενδυτές (και συλλέκτες) Ντάνιελ Λόεμπ (Daniel Loeb της Third Point) και Μικ ΜακΓουάιρ (Mick McGuire) είχαν βγει έξω από τα ρούχα τους με την καθοδική πορεία του. Διαρκείς περικοπές ήταν η γραμμή τους.

O μεγαλοεπενδυτής Ντάνιελ Λόεμπ, που έλεγχε το 17% του Sotheby’s

Ο Ντάνιελ Λόεμπ παραδίδει τα σκήπτρα

Όταν όμως ο οίκος εξαγοράστηκε από τον Πατρίκ Ντραχί με premium 61% από την τιμή κλεισίματος της μετοχής του, οι επενδυτές άλλαξαν διάθεση. «Επιβεβαιώνεται η αξία που διακρίναμε στην πρώτη μας επένδυση στον Sotheby’s και δικαιώνει διαχρονικούς επενδυτές όπως η Third Point που πάντα πίστευαν στις δυνατότητές του», δήλωσε ο Λόεμπ.

Ο Πατρίκ Ντραχί είχε μυριστεί τη στροφή στην αγορά. Το 2017 ο Christie’s πούλησε τον Σαλβατόρ Μούντι του Λεονάρντο ντα Βίντσι  (παραγγελία του βασιλιά Λουδοβίκου 12ου της Γαλλίας) έναντι 450,3 εκ. δολαρίων (μαζί με τα ποσοστά). Το 2018 η Nu couché του Μοντιλιάνι πουλήθηκε για 157 εκατομμύρια δολάρια και τοπία του Κλοντ Μονέ για 110,7 εκατομμύρια δολάρια -η έως τότε μεγαλύτερη τιμή ιμπρεσιονιστικού έργου. Το 2019 η αγορά έμοιαζε να ανακάμπτει.

Έτσι, ο οίκος επέστρεψε σε ιδιωτικά χέρια. Όπως άλλωστε και ο Christie’s, που ανήκει επίσης σε γαλλική οικογένεια, στον όμιλο της οικογένειας Πινό (Pinault). Αμφότεροι οι οίκοι δημοπρασιών ωστόσο ιδρύθηκαν στο Λονδίνο -ο Sotheby’s το 1744. Στη μετά το Brexit εποχή, όταν όλοι οι οίκοι μεταφέρουν τις δημοπρασίες τους στο Παρίσι (ακόμη και ο αμιγώς βρετανικός Bonhams), έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πώς θα εξελιχθεί η αγορά.

Τηλεφωνικά «χτυπήματα» στον Sotheby’s

Δημοπράτες που έγιναν κύριοι

Αμέσως μετά την εξαγορά, η πανδημία παρέλυσε το χώρο της τέχνης. Οι μεγάλοι οίκοι στράφηκαν αμελλητί σε ιδιωτικές πωλήσεις. Οι πιο ευέλικτοι εξ αυτών στηρίχτηκαν στον ψηφιακό κόσμο. Ο Ντραχί βρέθηκε καταλλήλως εξοπλισμένος.

Ο εμπορικός του νους έδωσε νέο νόημα στο διάσημο ρητό του κόσμου των δημοπρασιών. Ότι ο Sotheby’s αποτελείται από δημοπράτες που προσπαθούν να φανούν τζέντλεμεν σε αντίθεση με τον Christie’s που απαρτίζεται από τζέντλεμεν που προσπαθούν να γίνουν δημοπράτες.

Μέχρι τον Ιούνιο του 2021, η αγορά σύγχρονης τέχνης (και μόνο) πραγματοποίησε 2,7 δισεκατομμύρια πωλήσεις. Αμφότεροι οι οίκοι εκτιμούν ότι φέτος θα φτάσουν τα 4,8 και 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια που αντιστοίχως έπιασαν το 2019.

Νέοι παίκτες, νέες αγορές

Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή και οι δύο στρέφονται σε νέους τομείς και θωπεύουν νέους αγοραστές. Δεν υπάρχει πλέον περιορισμός στα είδη ενδιαφέροντός τους, όταν το πάλαι ποτέ δευτερεύουσες δημοπρασίες θεωρούνταν τα αυτοκίνητα, οι αντίκες και τα κοσμήματα.

Το 2020 ο Christie’s πούλησε απολίθωμα δεινόσαυρου (του Σταν) για 31,8 εκατομμύρια δολάρια. Ο οίνος αποτελεί έναν από τους καινούργιους και πιο κερδοφόρους κλάδους. Το 2021, ο Sotheby’s πούλησε τα Yeezy του Κέινι Γουέστ για 1,8 εκατομμύρια δολάρια. Λεφτά να υπάρχουν… Πρόσφατα θέσπισε τον τομέα Fashion through time με ρούχα πολυτελείας σε δεύτερο χέρι (Chanel, Hermès και τα συναφή).

Ταυτοχρόνως, οι δύο οίκοι δέχονται πλέον συναλλαγές με κρυπτονομίσματα.

Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο προσπαθούν να βάλουν περισσότερους παίκτες στο παιχνίδι σχετίζεται με την ανανέωση του προφίλ τους. Οι δημοπρασίες δεν περιορίζονται πλέον μόνο στις μεγαλοπρεπείς αίθουσές τους. Πέρσι διοργανώθηκε από τους Sotheby’s σαββατοκύριακο για σαράντα νέους (και νεαρούς…) πελάτες στο Λας Βέγκας με αφορμή την πώληση έργων του Πικάσο συνολικής αξίας 100 εκατομμύρια δολάρια. Οι δημοπρασίες αποτελούν αφορμή για πάρτι.

Noah Horowitz, νέος Global Head of Gallery Relations @Sotheby’s

Οίκοι και γκαλερί, χέρι χέρι

Η μεγαλύτερη αλλαγή φαίνεται από τον τρόπο που σχετίζονται με το έως σήμερα αντίπαλον δέος, τις γκαλερί. Στο παρελθόν υπήρξαν οι κυριότεροι ανταγωνιστές τους. Γνώριζαν ποια έργα διέθεταν οι πελάτες τους και ποια ίσως θα επιθυμούσαν να διοχετεύσουν στην αγορά. Από την άλλη, δεν είχαν τρόπο να διεισδύσουν στο κοινό που συγχρωτίζεται στις μεγάλες δημοπρασίες. Τώρα ως δύο πτυχές του ίδιου νομίσματος, οίκοι δημοπρασιών και ιδιώτες έμποροι συνάπτουν στρατηγικές και αμοιβαία επωφελείς συνεργασίες.

Τον Απρίλιο του 2020, ο έμπορος κλασικών έργων στο Λονδίνο Ραφαήλ Βαλίς (Rafael Valis) πούλησε 100 έργα σε διαδικτυακή δημοπρασία του Sotheby’s. Όταν μέσα σε μία ολόκληρη κανονική χρονικά υπολόγιζε ότι θα πουλούσε περί τα διακόσια.

Ο Πατρίκ Ντραχί, που πήρε χρηματοδότηση 1 δισεκατομμύριο δολάρια για να προχωρήσει η εξαγορά, απέκτησε παράλληλα πρόσβαση στα ευαίσθητα δεδομένα των 300.000 πελάτων του Sotheby’s.

Πρόσφατα εδραίωσε την αγαστή του σχέση με τις γκαλερί. Προσέλαβε πρώην διευθυντικό στέλεχος της μεγαλύτερης φουάρ στον κόσμο, της Art Basel, τον Νόα  Χόροβιτς (Noah Horowitz) ως Worldwide Head of Gallery Services, για να διατηρεί καθημερινή επαφή μαζί τους. Έτσι, θα βρίσκεται στρατηγικά τοποθετημένος για την ανεύρευση νέων έργων τέχνης, νέων πωλητών.

Διότι αυτό παραμένει το μεγαλύτερο αγκάθι των μεγάλων οίκων. Πώς θα έχουν πρόσβαση σε καινούργιο εμπόρευμα; Ο κύριος Χόροβιτς διατηρεί προσωπικές σχέσεις με χιλιάδες συλλέκτες. Θα μαθαίνει από πρώτο χέρι ποιος χωρίζει, ποιος χρεοκοπεί και ποιος πεθαίνει. Μακάβριες ιστορίες; Αλλά και χρυσές.

H Λίντα Μακλόου με τον δικηγόρο της θα περιμένει έσοδα και τον προσεχή Μάιο από τον Sotheby’s

Διαβάστε επίσης:

Ακριβή μου Τέχνη: Εννιαψήφιες πωλήσεις, δημοπρασίες, φουάρ, εμπόριο