Όταν η Μπάρμπι έσπασε το κατεστημένο – Ένα εμπορικό προϊόν που έγινε πρότυπο για τα κορίτσια

Ταξίδεψε στο διάστημα, έγινε οδηγός αγώνων, κατατάχθηκε στον στρατό και πέταξε στους αιθέρες ως πιλότος με τους Thunderbirds, εντάχθηκε στο ΝΒΑ, στόχευσε με επιτυχία στην πολιτική και στη διπλωματία και κατέκτησε επαγγέλματα υψηλής αποδοχής, όπως το ιατρικό, έγινε σε κάθε περίπτωση ένα «εργαζόμενο κορίτσι», φθάνοντας ως την προεδρία των ΗΠΑ.

Η Barbie πέρα από την ευφυή, εμπορική έμπνευση της δημιουργίας της, δεν επαναπαύθηκε, παρά τα φαινόμενα, στο «ροζ» κόσμο της αλλά έσπασε το κατεστημένο, προτρέποντας τις γυναίκες της πραγματικής ζωής να ξεπεράσουν μια σειρά από ορόσημα καριέρας. Με αποτέλεσμα, πολλές από τις άψογα ντυμένες Barbie της ταινίας να εργάζονται σε τομείς, που ιστορικά κυριαρχούν οι άνδρες.  Ένα πρότυπο;

Ανεξαρτήτως της ανάγκης διαρκούς ανανέωσής της για λόγους επιχειρηματικούς φυσικά, αυτή η παραμονή στην επικαιρότητα της πιο διάσημης κούκλας στην ιστορία έχει ενδιαφέρουσες προεκτάσεις.

«Αυτή η Barbie είναι δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου», γράφει μια διαφημιστική αφίσα. «Αυτή η Barbie είναι Πρόεδρος», λέει μια άλλη. Την ίδια στιγμή, που οι ανδρικοί χαρακτήρες προσδιορίζονται απλώς ως Kens. Γιατί η Barbie εμπνέεται από πραγματικές Barbie που ήταν μπροστά από την εποχή τους. Κάτι που προφανέστατα αποτέλεσε το στοιχείο της επιτυχίας της.

Η κούκλα-γυναίκα

Πράγματι από το ντεμπούτο της κούκλας πριν από 64 χρόνια, τον Μάρτιο του 1959, η Barbie έχει χρησιμεύσει ως μια εξελισσόμενη εμπορική ενσάρκωση της Αμερικανίδας. Δημιουργήθηκε από την Ρουθ Χάντλερ, συνιδρυτή της εταιρείας παιχνιδιών Mattel μαζί με τον σύζυγό της, Έλιοτ Χάντλερ και τον Χάρολντ Μάτσον ενώ πήρε το όνομά της από την κόρη των Χάντλερς, την Μπάρμπαρα.

Ενώ όμως, οι περισσότερες κούκλες της εποχής έμοιαζαν με μικρά παιδιά, η Barbie ήταν γυναίκα. Γιατί η Mattel έδωσε στην αγορά μια κούκλα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα νεαρά κορίτσια για να υποδυθούν τη ζωή ενός μεγάλου. Όπως ακριβώς έλεγε η γλυκιά φωνή, που τραγουδούσε στην πρώτη τηλεοπτική διαφήμιση της Barbie : «Κάποια μέρα, θα γίνω ακριβώς όπως εσύ. Μέχρι τότε, ξέρω ακριβώς τι θα κάνω: Μπάρμπι, όμορφη Μπάρμπι, θα κάνω να πιστέψω, ότι είμαι εσύ».

Βασιζόμενη λοιπόν σε αυτή την υπόθεση, η Mattel έδωσε στην Barbie πολλές διαφορετικές ζωές για να τις μιμηθούν τα παιδιά στο παιχνίδι τους, αναπτύσσοντας ένα αλλιώτικο, κάθε φορά σύμπαν από Barbies με διαφορετικά στυλ, επιθυμίες και καριέρες.

Σύμφωνα με την εταιρεία μάλιστα, η κούκλα έχει απασχοληθεί ως τώρα σε περισσότερες από 250 δουλειές, με την Barbie να εισέρχεται μερικές φορές σε τομείς του εργατικού δυναμικού, όπου οι πραγματικές γυναίκες δεν έχουν ακόμη εισβάλει.

Η «Μις Αστροναύτης»

Από τα πιο εντυπωσιακά ασφαλώς είναι η Barbie ως αστροναύτης, που έκανε το ντεμπούτο της το 1965. Το 1962, λιγότερο από ένα χρόνο αφ΄ότου ο Άλαν Σέπαρντ έγινε ο πρώτος Αμερικανός, που πήγε στο διάστημα, μια νεαρή κοπέλα, ονόματι Λίντα Χάλπερν έγραψε ένα γράμμα στον Πρόεδρο Τζον Φ. Κένεντι, ρωτώντας τον, τι έπρεπε να κάνει για να γίνει και η ίδια αστροναύτης.

Όπως πολλοί Αμερικανοί, η Χάλπερν ήταν ενθουσιασμένη από τη διαστημική κούρσα, από τη χρήση φουτουριστικής τεχνολογίας, από τους ίδιους τους επιστήμονες και φυσικά από την προοπτική της  εξερεύνησης νέων συνόρων. Η απάντηση όμως, που έλαβε από τον πρόεδρο –μέσω του γραφείο Δημοσίων Υπηρεσιών και Πληροφοριών της NASA –  ήταν αποθαρρυντική:

«Η προθυμία σας να υπηρετήσετε τη χώρα σας ως εθελόντρια γυναίκα αστροναύτης είναι αξιέπαινη. Ωστόσο δεν έχουμε κανένα σχέδιο να απασχολήσουμε γυναίκες σε διαστημικές πτήσεις, λόγω του βαθμού επιστημονικής και πτητικής εκπαίδευσης και των φυσικών χαρακτηριστικών που απαιτούνται».

Εκεί όμως, όπου η Χάλπερν αποκλείστηκε, η Barbie όμως, επικράτησε. Τουλάχιστον συμβολικά.  Γιατί το 1965, η Mattel αγκάλιασε τη διαστημική τρέλα, εκτοξεύοντας την ηρωίδα  σε τροχιά με έναν νέο τίτλο: «Μις Αστροναύτης».

Ντυμένη με ασημένιο κοστούμι που θυμίζει τη στολή, που φορούσαν τα μέλη του Project Mercury, του προγράμματος της NASA που οδήγησε για πρώτη φορά Αμερικανούς στο διάστημα, η Barbie φόρεσε τον δικό της εξοπλισμό διαστημικής μεταφοράς.

Κι αυτό 13 χρόνια πριν η NASA υποδεχτεί γυναίκες στο σώμα αστροναυτών της, το 1978 και 18 χρόνια πριν η Σάλι Ράιντ γίνει η πρώτη Αμερικανίδα γυναίκα στο διάστημα στις 3 Ιουνίου 1983.

Η Barbie στο διάστημα

Μετά την ιστορική διαστημική πτήση της Ράιντ μάλιστα, η Χάλπερν – μέχρι τότε επιτυχημένη δικηγόρος του Τέξας – μοιράστηκε μαζί της την επιστολή που είχε λάβει από τη NASA.

Όπως ανέφερε το Εθνικό Μουσείο Αεροπορίας και Διαστήματος του Smithsonian σε μια ανάρτησή του, το 2016, η Χάλπερν ήθελε να ενημερώσει την  Ράιντ, ότι εκπλήρωνε τα όνειρα πολλών νεαρών κοριτσιών για διαστημικές πτήσεις, που είχαν καθυστερήσει για  καιρό.

Και η ίδια η Ράιντ εξάλλου, κράτησε την επιστολή στα αρχεία της για το υπόλοιπο της ζωής της.

Σήμερα άλλωστε, το μουσείο φιλοξενεί στις συλλογές του και μία «Μις Αστροναύτη» με το κράνος, τις μπότες, τα γάντια της και την αμερικανική σημαία.

Οι διαστημικές περιπέτειες της Barbie όμως, δεν σταμάτησαν εκεί. Η αστροναύτης Barbie, ντυμένη αυτή τη φορά με μια καυτή ροζ διαστημική στολή, ακολούθησε το 1985 ενώ πιο πρόσφατες εκδόσεις της Mattel με θέμα το διάστημα περιλαμβάνουν τις κούκλες Barbie και Barbie Space Discovery του προγράμματος «Mars Explorer», οι οποίες συνοδεύονται από μικροσκοπικές τροφές των αστροναυτών.

Το 2019, η Mattel δημιούργησε μία κούκλα της Σάλι Ράιντ  ως μέρος της σειράς «Inspiring Women». Και μόλις πέρυσι, οι αστροναύτες μετέφεραν δύο Barbie στο διάστημα, όπου διέμεναν για λίγο στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

Η Barbie γιατρός

Η γιατρός Barbie ήρθε, φέρνοντας μαζί της, την ιατρική μπλούζα και ιατρικά αξεσουάρ. Έδωσε μάλιστα, για πρώτη φορά τον όρκο του Ιπποκράτη το 1973, σε μια εποχή που οι γυναίκες βρίσκονταν αντιμέτωπες με φραγμούς στην ιατρική σταδιοδρομία, που ίσχυαν για περισσότερο από έναν αιώνα.

Η γιατρός της Mattel όμως, ήταν εκεί. Φορούσε ένα γαλαζοπράσινο φόρεμα, που θύμιζε τις μπλούζες χειρουργείου, καθώς και μια χειρουργική μάσκα. Μια άλλη στολή περιλάμβανε τη λευκή ιατρική μπλούζα εργαστηρίου, ένα στηθοσκόπιο και έναν καθρέφτη κεφαλής (που υποδηλώνει εξειδίκευση στο αυτί, τη μύτη και το λαιμό).

Στα αξεσουάρ της ήταν επίσης μία ακτινογραφία, που έδειχνε έναν ανθρώπινο σκελετό, ένα δίπλωμα ιατρικής σχολής και ένα τηλέφωνο.

Η κούκλα έφτασε στα ράφια περισσότερο από έναν αιώνα, από την εποχή, που η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ είχε γίνει η πρώτη Αμερικανίδα με πτυχίο ιατρικής το 1849. Ωστόσο, οι γυναίκες εξακολουθούσαν να αποτελούν τη μειοψηφία στον τομέα, αποτελώντας μόλις το 7 % των γιατρών στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1970, σύμφωνα με αρχεία που τηρεί η Αμερικανική Ιατρική Ένωση.

Την ίδια χρονιά, η Women’s Equity Action League υπέβαλε ομαδική αγωγή εναντίον κάθε ιατρικής σχολής στη χώρα για μεροληπτική πρακτική εισόδου.

Ο αριθμός των αποφοίτων γυναικών άρχισε να αυξάνεται, και στα μέσα της δεκαετίας του 1970 έφθασε το 16%. Το 2021, οι γυναίκες αποτελούσαν περισσότερο από το ένα τρίτο του ενεργού δυναμικού ιατρών των ΗΠΑ, σύμφωνα με την Ένωση Αμερικανικών Ιατρικών Κολλεγίων.

Αλλά και η επιδημία του κορωνοϊού δεν άφησε ασυγκίνητη τη Mattel, που δημιούργησε μια ειδική έκδοση για να τιμήσει τις γυναίκες που πολεμούν εναντίον του Covid-19. Το 2021 κυκλοφόρησε έξι Barbie, που είχαν σχεδιαστεί με πρότυπο αληθινές γυναίκες, που πολεμούσαν την πανδημία, συμπεριλαμβανομένης της Σάρα Γκίπλμπερτ,  εμβολιολόγου από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που βοήθησε στην ανάπτυξη του εμβολίου Oxford-Astra Zeneca και της νοσοκόμας Έιμι Ο΄Σαλιβαν, η οποία θεράπευσε τον πρώτο ασθενή Covid σε νοσοκομείο του Μπρούκλιν, τον Μάρτιο του 2020.

Η κούκλα καριέρας

Μία ακόμη σειρά της εταιρείας ήταν η «Day-to-Night Barbie», γνωστή και ως «CEO Barbie», που έκανε το ντεμπούτο της το 1985.

Κρατούσε έναν χαρτοφύλακα που περιείχε το οικονομικό τμήμα μιας εφημερίδας, δύο περιοδικά και μια μικροσκοπική αριθμομηχανή.

Το ρούχο της κούκλας κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν ένα δυνατό ροζ ζιβάγκο και φούστα, που έδινε τη σειρά του στη συνέχεια σε ένα κοκτέιλ φόρεμα για να το φορέσει η Barbie μετά τη δουλειά.

Μια παρόμοια εκδοχή επέλεξε μάλιστα και η Μάργκοτ Ρόμπι, πρωταγωνίστρια της ταινίας, φορώντας στην πρεμιέρα του έργου στη Σεούλ της Νότιας Κορέας, φορώντας ένα ροζ μπλέιζερ με πέλσιλ φούστα, λευκό καπέλο και ένα ροζ φουλάρι.

«Εμείς τα κορίτσια μπορούμε να κάνουμε τα πάντα, σωστά, Barbie;» έλεγε διαφημιστική καμπάνια της εταιρείας, η οποία στόχευσε στον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό γυναικών, που κατέχουν διευθυντικές θέσεις σε επιχειρήσεις.  Πράγματι, το 1983, το 39% των εργαζομένων στους χρηματοοικονομικούς και τραπεζικούς τομείς ήταν γυναίκες.

Και σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ ως το 2016, οι γυναίκες αποτελούσαν το 52% των εργαζομένων σε θέσεις εργασίας «οικονομικών δραστηριοτήτων».

Παρ΄όλα αυτά, τους ηγετικούς ρόλους του χώρου εξακολουθούν να παίζουν άνδρες. Έτσι, το 2021, ποσοστό των γυναικών στις διοικητικές θέσεις εργασίας σε εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ήταν 24%.

Στην ξηρά και στον αέρα  

Και η Barbie στο στρατό! Ο ρόλος εμφανίστηκε κι αυτός στη δεκαετία του ΄80, συγκεκριμένα το 1989, μια χρονιά κατά την οποία ο αριθμός των γυναικών που στρατολογήθηκαν στον αμερικανικό στρατό ήταν 195.532. Δηλαδή ο υψηλότερος, που είχε καταγραφεί από το Υπουργείο Άμυνας μεταξύ 1973 και 2010.

Στην προκειμένη περίπτωση η Barbie φορούσε την επίσημη στολή στρατιωτικού αξιωματικού και περιγραφόταν ως «όμορφη και περήφανη». Επαινούνταν εξάλλου η συμμετοχή της σε πάρτι πρεσβειών, στρατιωτικά δείπνα και «πολλές άλλες επίσημες υποθέσεις σε όλο τον κόσμο με τους άνδρες και τις γυναίκες που υπηρετούν τη χώρα τους».

Να σημειωθεί, ότι το 1973, μόλις το 4% των εντεταλμένων αξιωματικών ήταν γυναίκες. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, αυτό το ποσοστό ήταν περίπου 11% και πιο πρόσφατα, το 2021 οι γυναίκες αποτελούσαν το 19% των αξιωματικών σε όλους τους κλάδους υπηρεσιών.

Η Barbie της Πολεμικής Αεροπορίας  εξάλλου, ντυμένη με μια πράσινη φόρμα και καφέ δερμάτινο μπουφάν κυκλοφόρησε στα ράφια το 1990. Έκανε το ντεμπούτο της λίγο πριν η πιλότος της Πολεμικής Αεροπορίας Λίζα Ουίλσον γίνει η πρώτη στρατολογημένη γυναίκα, που πέταξε σε κατάσταση μάχης τον Ιανουάριο του 1991, όπως σημείωνε ο Ανώτερος Πλοίαρχος Τζέιμς Κρίσιντζερ σε μια εργασία του, το 1997. Δύο χρόνια αργότερα, το 1993, η Τζίνι Λέβετ έγινε η πρώτη γυναίκα πιλότος μαχητικού της Πολεμικής Αεροπορίας.

Μια στρατευμένη κούκλα

Το 1994, η Barbie εντάχθηκε και στους Thunderbirds, την ομάδα των ακροβατών πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας, που επιδεικνύουν τις δυνατότητες του κλάδου σε αεροπορικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Επρόκειτο για μία από τις μόλις έξι γυναίκες πιλότους, που έχουν πετάξει με τα Thunderbirds από την ίδρυσή τους, το 1953, με πρώτη την Νικόλ Μαλατσόφσκι, η οποία εντάχθηκε στο σώμα, το 2005, έντεκα χρόνια μετά την Barbie!

Η «Navy Barbie» στο μεταξύ, είχε εμφανιστεί από το 1991, «φορώντας την επίσημη στολή για στρατευμένες γυναίκες», σύμφωνα με την αναγραφή της εταιρείας στο πίσω μέρος του κουτιού της. «Τα αυθεντικά διακριτικά και οι κορδέλες εκστρατείας στη μπλούζα της υποδηλώνουν, ότι είναι μία υπαξιωματικός πρώτης τάξεως και πλοίαρχος στο Πολεμικό Ναυτικό για οκτώ χρόνια», όπως σημειωνόταν επίσης γι΄αυτήν την Barbie στο Ναυτικό.

Το 1990, περίπου το 11 %  των αξιωματικών του Ναυτικού ήταν γυναίκες, σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης Προσωπικού Ναυτικού. Ενώ το 2021 το γυναικείο προσωπικό του Ναυτικού αποτελούσε το 20 % τοις εκατό των εν ενεργεία αξιωματικών.

Ως πεζοναύτης τέλος, η Barbie («Sergeant Barbie»), έκανε επίσης το ντεμπούτο της το 1991και σύμφωνα με τις περιγραφές είχε ήδη παρασημοφορηθεί με «το πολλαπλών λωρίδων μετάλλιο Desert Storm Medal για τη συμμετοχή της σε εκείνη την εκστρατεία».  Αυτή η Barbie συνόδευε συμβολικά τις περίπου 1.000 πραγματικές γυναίκες πεζοναύτες που πήραν μέρος στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις ( Desert Shield και Desert Storm) το 1990 και το 1991. Σήμερα, το 9% των εν ενεργεία πεζοναυτών είναι γυναίκες.

Με μπάλα και μπασκέτα

Το 1998 η Mattel κυκλοφόρησε μια σειρά από Barbie που εκπροσωπούσαν ομάδες στην Εθνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης (NBA). Οι 29 Barbie του ΝΒΑ φορούσαν στολές εμπνευσμένες από τους «Σικάγο Μπουλς», τους «Νιου Γιορκ Νικς» και άλλους. Είχαν τα μαλλιά τους σε αλογοουρά, μία μινιατούρα μπάσκετ και ένα σακάκι με το λογότυπο της ομάδας τους.

Επίσης το 1998 η Barbie εντάχθηκε σε ένα σχετικά νέο πρωτάθλημα, την Εθνική Ένωση Μπάσκετ Γυναικών (WNBA), που άρχισε να παίζει επαγγελματικά τον Ιούνιο του 1997, περισσότερο από έναν αιώνα αφ΄ότου οι γυναίκες συμμετείχαν για πρώτη φορά στο παιχνίδι το 1892. Οι Barbie του WNBA δεν αντιπροσώπευαν συγκεκριμένες ομάδες. Κάποιες φορούσαν γαλαζοπράσινες στολές, ενώ άλλες μπλε και κόκκινες, με την καθεμία από τις οποίες όμως, να φέρει απλώς το λογότυπο του WNBA. Αθλητικά παπούτσια, προστατευτικά γονάτων και σακάκια ολοκλήρωσαν το σύνολο.

Οι κούκλες έφθασαν στο ράφι συσκευασμένες με ένα τσέρκι μπάσκετ και μια μικροσκοπική μπάλα, με την οποία η Barbie μπορούσε να σουτάρει, μέσω ενός κουμπιού, που ήταν στην πλάτη σης.

Στο πίσω μέρος του κουτιού εξάλλου, νας πραγματικός παίκτης του WNBA πρόσφερε διασκεδαστικά στοιχεία για το πρωτάθλημα που γεννήθηκε. Ως σήμερα πάντως, καμία γυναίκα δεν έχει παίξει στο ΝΒΑ, αν και οι «Τζαζ» της Νέας Ορλεάνης έκαναν ντραφτ τη Λούσια Χάρις, που διέπρεψε στο κολεγιακό μπάσκετ, το 1977.

Αλλά και υο μπέιζμπολ επίσης δεν έμεινε ανεκμετάλλευτο από την εταιρεία, με την Barbie να εμφανίζεται, κρατώντας ένα μικρό ξύλινο ρόπαλο και φορώντας τις επίσημες στολές των New York Yankees.

Η Πρόεδρος είναι εδώ

Η πρώτη γυναίκα, που είχε θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία στις ΗΠΑ ήταν  το 1872 η Βικτόρια Κλάφιν Γούντχολ. Αλλά μόλις το 2016 μια γυναίκα, η Χίλαρι Κλίντον εξασφάλισε την υποψηφιότητα της ως επικεφαλής του Δημοκρατικού κόμματος. Η Barbie, εν τω μεταξύ, έχει θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος σχεδόν κάθε εκλογική χρονιά από το 1992!

Εκείνη την πρώτη χρονιά, η κούκλα κυκλοφορούσε με την ένδειξη «Barbie for President», φορώντας ένα πατριωτικό φόρεμα και με ένα κόκκινο παντελόνι ως εναλλακτική στολή. Σύμφωνα με την Washington Post, οι επόμενες επαναλήψεις περιλάμβαναν σύνολα, που κυμαίνονταν από ένα βασιλικό μπλε σακάκι και φούστα, με ασορτί καλσόν και γόβες ως και την κούκλα όμως, με τα αθλητικά παπούτσια με ακίδες, ένα σχέδιο που της επέτρεψε να στέκεται όρθια για πρώτη φορά.

Πρωτοτυπία της εποχής  εξάλλου ήταν,  ότι προωθήθηκε πρόεδρος και αντιπρόεδρο Barbies ως ταιριαστό ζευγάρι. Τέσσερα χρόνια αργότερα μάλιστα, η εταιρεία παρουσίασε μια αποκλειστικά γυναικεία ομάδα προεκλογικής εκστρατείας αποτελούμενη από την υποψήφια, την υπεύθυνη εκστρατείας, την υπεύθυνη για εράνους και την ψηφοφόρο. Εκείνο το έτος ως γνωστόν, η Κάμαλα Χάρις εξελέγη ως η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος των ΗΠΑ.

Στην ταινία της Γκέργουικ η Πρόεδρος Barbie που ερμηνεύεται από την Ισα Ρέι εργάζεται σε ένα ροζ Οβάλ Γραφείο και έχει ένα αποκλειστικά γυναικείο προσωπικό, ντυμένο με παστέλ παντελόνια.

Παράλληλα η Mattel κυκλοφόρησε μια αντίστοιχη κούκλα President Barbie για να σηματοδοτήσει την κυκλοφορία της ταινίας, επιβεβαιώνοντας ότι η Barbie έσπασε επιτέλους το φράγμα για τις γυναίκες στην προεδρία των ΗΠΑ.

Διαβάστε επίσης

Barbenheimer: Το κινηματογραφικό φαινόμενο εκτοξεύει «Barbie» και «Oppenheimer» στo Box Office

Γιατί η Barbie δεν συγκίνησε τη Wall Street

Airbnb: Ένα παραμυθένιο 2ήμερο στο σπίτι της Barbie, εντελώς δωρεάν!